GËZIM MYSHKETA - ARTI NË SHQIPËRI ENDE VUAN NGA MENTALITETI KOMUNIST (Intervistë)
E Hënë, 09.01.2014, 04:21pm (GMT+1)
TIRANE-Kjo është një intervistë për dashurinë,
familjen, vështirësitë, sukseset... Kjo është një intervistë për jetën e
një artisti të ri, që ka po aq shumë për të rrëfyer sa çdo artist i
madh. Djali durrsak Gëzim Myshketa, i cili me zërin e tij emocionon çdo
ditë publikun e teatrove më të famshëm të botës, e ka nisur gjithçka në
qytetin bregdetar të Shqipërisë së vogël. I ndjekur nga talenti dhe fati
e i bekuar nga dashuria e prindërve, ai u nis drejt majave të botës së
madhe dhe i arriti. Teksa rrëfehet për "Gazeta Shqiptare", Gëzimi zbulon
se asgjë nuk ka qenë e thjeshtë dhe se, pavarësisht talentit, suksesi
kërkon durim e punë. Sot baritonin e talentuar e gjejmë të veshur si
"Don Zhuani", teksa punon me regjisorin e famshëm anglez Graham Vick.
Mirëpo skena që e ka emocionuar më fort është ajo e vendlindjes së tij,
ku arti ka akoma nevojë të rritet.
I lindur në qytetin e Durrësit, si e kujton fëmijërinë atje? Ka qenë një fëmijëri e lumtur? Kam
pasur fatin të rritem në një familje të lumtur, një nga ato familje të
rralla në të cilën nuk mbaj mend qoftë edhe një episod të vetëm dhune
fizike apo verbale midis prindërve apo ndaj ne fëmijëve. Ndaj nesh ka
pasur vetëm dashuri e sakrifica për të na rritur më së miri. Me siguri
që ky faktor ka qenë determinant në faktin që, me të vërtetë kam kaluar
një fëmijëri tepër të lumtur. E kujtoj si sot shtëpinë tonë të parë,
një ambient i ndarë në dy pjesë, me banjë të përbashkët, në një
ish-kazermë të ushtarakëve italianë të cilët durrsakët e thërrisnin
"baraket". Ishin vërtet të tilla: barake prej tallashi dhe eterniti. E
gjitha kjo, vetëm pak hapa pranë njërës nga vilave të familjes Myshketa,
në të cilën banonte tashmë një anëtar byroje. Kujtoj furnelat e
vajgurit dhe erën e tyre të fortë, lojërat tona të thjeshta por të
"shëndetshme", librat e shumtë të sime motre, si edhe muzikën që bënin
xhaxhallarët dhe im atë netëve në dhomën më të madhe të "barakes" së
përbashkët, atë të xhaxha Ahmetit. Një fëmijëri e varfër me privacione, por e lumtur.
Vëlla i vetëm mes dy motrash, sa të kanë përkëdhelur? Mua
më ka rritur për një pjesë të mirë motra e mesme, Nevjana, pasi
prindërit ishin gjithë ditën në punë. Nevi ka qenë gjithnjë më e
dhembshura në familje. Jo se motra e madhe, Ledi, nuk kishte të njëjtën
dashuri, por ishte gjithnjë e zhytur në studime, e pandarë nga librat e
saj dhe tip mjaft ëndërrimtar. E destinuar që në adoleshencë për të
krijuar në lëmin e letrave. Unë isha tmerrësisht i lëvizshëm;
njëherë mbaj mend që motra, e sfilitur nga sjellja ime më pat lidhur me
litar në hekurat e dritares. Fatmirësisht më "shpëtoi" një komshija jonë
e përhershme. Isha tepër xheloz për prindërit i vogël; besoj se motrat e
mia kanë pak foto të shpëtuara në të cilat janë edhe ato. Në të shumtën
e rasteve kujdesesha të bëja një "fotoshop" të lehtë me prerje
gërshëre.
Ku i ke bërë shkollën fillore e tetëvjeçare? Si ishe me mësime? I mban mend shokët e atëhershëm? Filloren
e kam bërë në shkollën "29 Nëntori", tek fusha e druve i thoshim, pasi
pas oborrit ishte fusha e druve të qytetit. Ime më punonte shitëse në
ushqimore aty afër dhe mua më thërrisnin "Gëzim marmelata", sepse isha
ndër të paktët fatlumë që kthehesha nga çdo pushim me marmelatë nëpër
gishta apo "vapik" a lëpirëse. Mendo që në vitet '88-'89 të ushqyerit
ishte një problem i vërtetë për të gjithë. Kurse tetëvjeçaren e kam bërë
tek "17 Nëntori" apo "Nënë Tereza" sot. Me mësime isha mjaft mirë, mbi
të gjitha për faktin e buzëqeshjes dhe sjelljes sime prej rrufjani, me
të cilën i bëja për vete të gjithë mësuesit. Kam qenë gjithnjë i prirur
në lëndët shoqërore e më pak në ato ekzakte. Kjo kuptohet mirë edhe nga
karakteri im i sotëm, ëndërrimtar e i shoqërueshëm, me pak apo aspak
prakticitet për çka është materiale.
Gëzim, kur kuptove se ishe artist? Si u zbulua talenti yt i madh? Këndoja
që i vogël, dëgjoja në familje xhaxhallarët, babain, hallën time Ismete
me zërin e saj të mrekullueshëm prej mexosopranoje dhe i imitoja.
Kështu lindi talenti im, mbi tavolinën e drunjtë, e cila qe edhe skena
ime e parë.
Si ndodhi rruga jote drejt Italisë? Po ditët e para në vendin fqinj, si ishin? Je ndjerë në vështirësi? Pasi
kreva studime tepër të nevojshme dhe që më dhanë formimin e parë
muzikor, pranë mjeshtres Suzana Frashëri, vendosa të konkurroj në Parma
për kanto. Gjithashtu në Akademi në Tiranë bëra konkursin për kanto dhe
mbaj mend që kanë qenë bashkë me mua Saimir Pirgu, Ermal Mamaqi, Migen
Gjata e shokë të tjerë. U pranova në Tiranë, por pasi më konfirmuan edhe
në Itali, u drejtova drejt Konservatorit të Parmës "Arrigo Boito". Për
mua ishte tepër e vështirë, pasi ishte mosha kur unë ia kaloja më së
miri me shoqërinë time goxha të zgjeruar, vite të vështira si '97, '98,
por nuk do t'i harroj kurrë peripecitë e aventurat e netëve të vona
nëpër rrugë, me shokë si Florian Mumajesi, Erson Shabani, Erjost
Ballushi, Elton Murati e mjaft të tjerë. Natën kur jam nisur me
traget drejt Ankonës nuk do ta harroj kurrë. Një natë më parë kisha bërë
të "pirën e fundit" me shokët e lagjes, Saimirin, Denisin, Alketin,
Dorin, Andin, Tonin etj. Me vete në traget kisha një kasetofon me kufje e
dëgjoja pa pushim Vaçe Zelën tek këndonte "O Moj e Bukur Arbëri" e
lotët më rridhnin vetiu. Ka qenë një moment mjaft i fortë dhe
emocionues. Në Itali, sidomos në fillim kam pasur vështirësi nga më të
ndryshmet, punoja çdo ditë si kamerier edhe si larës makinash në një
pikë benzine. Kam qenë gjithnjë tip krenar në kufijtë ekstremë dhe nuk
doja kurrsesi të rëndoja familjen. Mbi këto duhet shtuar edhe racizmi
ndaj shqiptarëve, që në ato vite ishte në maksimumin e mundshëm. Por
kaluan shpejt vitet dhe unë u integrova më së miri e u bëra pjesë e asaj
shoqërie të cilën në fillim e ndjeja tmerrësisht të huaj.
Cila ishte ëndrra jote më e madhe në ato vite? E ke realizuar? Ëndrra
ime ka qenë të bëj "TEATER", e jo thjesht të këndoj dhe, përpos kësaj,
të mos i kem borxh askujt dhe të jem në paqe me ndërgjegjen time. Duke
hedhur vështrimin pas, jam i bindur që e kam realizuar plotësisht! Të
vetmit persona të cilëve u dedikoj gjithçka janë familjarët e mi.
Thonë
se është në kufijtë e së pamundurës të arrish suksesin në një botë të
huaj e të madhe. Ti, si ia dole? E kujton herën e parë në skenë? Çfarë
ke ndjerë? Talenti i pastër vlerësohet kudo ku ka
dashamirës që, në radhë të parë duan artin. Mua m'u dha mundësia të
debutoj në një moshë gati të pamundur. Isha 22 vjeç dhe interpretoja
rolin e Figaros në operën "Dasma e Figaros". Emocionet kanë qenë të
jashtëzakonshme dhe kisha praninë e kushëririt tim, që ka qenë dhe është
vëlla për mua, Fatit, i cili tashmë është mjek në Padova, si edhe të
shokëve të ardhur nga Parma, Leçe, Padova. Një natë që do të mbetet në
mendje e ngulitur përjetësisht dhe që për nder të së cilës kam tatuazh
poshtë gjurit një pjesë nga Aria e Figaros: 'Non più andrai'.
Po punë të rëndomta, të është dashur të bësh ndonjëherë? Siç
e thashë më lart po, megjithëse nuk mendoj që ka punë më shumë a më pak
të rëndomtë. Ka vetëm punë të ndershme ose jo, si edhe "parazitë".
Dimë
që ke një marrëdhënie shumë të ngushtë me familjen, prindërit. Duke
qenë larg për kohë të gjatë, si ke arritur ta ruash afrimitetin aq të
madh me ta, si të mos ishe larguar kurrë? Mjafton të
duhesh, të dëgjohesh shpesh, t'i respektosh duke e konceptuar familjen
si një qenie unike dhe jo një grupim personash. E thashë më lart: fati
im më i madh ka qenë të jem pinjoll i një familjeje fisnike e të urtë
durrsake.
Po dashuria për Durrësin, ka ndryshuar? Absolutisht
jo! Është rritur vetëm dhembshuria për një qytet të cilin çdo vit,
fatkeqësisht e njoh gjithnjë e më pak. Jo gjithnjë përparimi urbanistik
shkon në paralel me atë kulturor, si edhe të ruajtjes e vlerësimit të
trashëgimisë kulturore. Në këtë sens, që pas viteve '90 e deri më sot,
është në fakt një tragjedi, që ka të bëjë me identitetin e tij kulturor
dhe arkitektonik.
Si të duket Shqipëria sot? Çfarë mendon sa herë zbret në aeroport? Mendoj
që, si çdo vend i dalë nga një diktaturë totalitare shumëvjeçare, do
t'i duhet kohë për të fituar vitet e humbura. Gjithashtu mendoj se,
përveç zhvillimit ekonomik, objektiv kyç për Shqipërinë duhet të jenë
arsimi dhe kultura. Zhvillimi i një mentaliteti me të vërtetë të hapur
europian, i cili është në bazë të tolerancës, respektit për tjetrin dhe
bashkëjetesës paqësore. Përveç kësaj, në Shqipëri ndihem në shtëpi dhe
në shtëpi mund të ndihesh vetëm mirë.
Çfarë i mungon artit në Shqipëri? Arti
shpesh shihet si kornizë, shtojcë apo kontur i një shoqërie. Arti nuk
ka vetëm qëllim argëtimi, por edhe edukimi dhe lartësimi, fisnikërimi të
shpirtit njerëzor. Shihni shoqëritë më të zhvilluara në botë dhe
nivelin e sferës artistike në to. Gjithnjë ky raport shkon në mënyrë
paralele e të drejtë e askurrë e kundërta. Arti në Shqipëri vuan akoma
mentalitetin 50-vjeçar komunist, ku "një kalë është i barabartë me dy
gomerë". Në të gjithë botën, përkundrazi, një artist "race" ka
vlerësimin që meriton. Arti nuk është sasi, por kualitet, kërkim dhe
eksperimentim. Në këtë ide duhet të gjithë të japim një kontribut për të
qenë me hapin e kohës.
Ndërkohë që arti yt po shkëlqen çdo ditë e më shumë, na rrëfe diçka nga puna jote e fundit? Në
këto momente jam i impenjuar në rolin e "Don Giovannit" në operën me të
njëjtin titull, në një produksion të ri të regjisorit të madh anglez
Sir Graham Vick. Po bëjmë një punë të shkëlqyer për zbërthimin
dramaturgjik në një këndvështrim modern, të psikologjisë së këtij heroi
moxartian me një mijë e një ngjyrime. Do të debutojmë më datë 26 dhe ky
spektakël do të shëtisë skenat e teatrove kryesorë të veriut në Itali.
Mendon ndonjëherë të kthehesh për të jetuar në Shqipëri e ta bësh këtu artin tënd? Po,
pikë synimi është një akademi e mirëfilltë e artit operistik. Pra jo
vetëm këndim, por aktrim, përgatitje interpretative dhe skenike, për të
pasur artistë të mëdhenj të së ardhmes. Duhet t'i japim kësaj toke të
paktën një të dhjetën e asaj çka na ka dhuruar.
Cila ka qenë skena që të ka emocionuar më fort deri më sot? Salizburgu me festivalin e tij madhështor.
Ëndrra jote më e madhe sot, cila është? Një Shqipëri europiane me "kulturë e mentalitet europian", për mbesat e mia që do të rriten në këtë vend.
ADELAJDA XHAMANI
|