Moritz Borchardt,
pioner i neurokirurgjisë, Paul Lazarus, bashkëthemelues i sektorit të
studimeve mbi rrezatimin, Wilhelm S. Feldberg, studiues i njohur i
trurit, - të gjithë ishin punonjës të vlerësuar në Charité, derisa
klinika i përjashtoi nga puna si hebrenj në vitin 1933. Biografitë e
tyre dhe të tjera si ato gjenden në një shtyllë komemorative, që ka
ngritur Charité, klinika më e madhe universitare e Europës, para disa
ditësh. Shtylla është pjesë e një projekti të madh me titull
GeDenkOrt.Charité.
E kemi vrarë mendjen, se
si do t'i përkujtojmë në të ardhmen punonjësit e përndjekur, shpjegon
kryetari i bordit të klinikës, Karl Max Einhçupl: "Ne duam që ta lidhim
të gjithën me një pjesë muzeale, që të shërbejë si mësim për studentët e
rinj, për mjeket dhe mjekët e rinj. Ata duhet ta vrasin mendjen se si
është e mundur që si mjek të përfshihesh apo ta lësh veten të përfshijnë
në krime të tilla." Për tre vitet e ardhshme janë planifikuar edhe
projekte shkencore, krijimi i një katedre me profesorë të ftuar,
ligjërata të ndryshme dhe aktivitete në relacion me publikun.
Vonesa në përballjen me të shkuarën naziste të universiteteve
Charité nuk është i vetmi institucion kërkimor, që merret tani
sistematikisht me rolin e tij në epokën e nazizmit. Edhe pse që në vitet
70-të ka patur studime mbi universitetet, ata ishin më tepër meritë e
angazhimit individual të shkencëtarëve. Vetëm që nga fundi i viteve
90-të universitetet janë bërë vetë aktive.
Përse kaq vonë? Historiani nga Berlini Rüdiger vom Bruch, i cili merret
prej shumë vitesh me të kaluarën naziste të shkollave të larta gjermane,
ka një shpjegim: "Kemi pasur të bëjmë me personalitete të nderuara dhe
për këtë shkak ka munguar guximi për të shtruar pyetje. Një pikë, që e
hasim shpesh në të gjitha degët e mundshme, është se figurat e ndritura
të një dege, që dukej se nuk kishin të bënin aspak me nazizmin, ishin
shumë më të prekura, se sa mund të mendohet."
Shkenca është mbajtur për kohë të gjatë me legjendën, se nuk ishte
përzier me ideologjinë naziste. Por shumë shkencëtarë treguan që herët
simpati për nazistët dhe u vunë në shërbim të regjimit. Edhe në Charité u
bënë studime racore, eksperimente me njerëz dhe sterilizime të
detyruara. Një nga institucionet e para shkencore, që ngriti një grup
punë për të shqyrtuar të kaluarën e vet, ishte shoqata Max-Planck në
vitin 1997.
Presion publik si motivues
"Ky qe një hap shumë i rëndësishëm. Më vonë edhe institucione dhe
sipërmarrje të tjera thanë, edhe ne duam të ballafaqohemi me të
kaluarën. Kjo nuk erdhi patjetër nga ndjesia e fajit personal, por sepse
sulmet publike ishin bërë aq të forta, saqë thanë është më mirë të
kërkojmë hetimin neutral apo të paanshëm të historianëve të
spezializuar."
Historiani i mjekësisë Udo Schagen nga sektori i historisë mjekësore në
Charité është përgjegjës për projektin GeDenkOrt.Charité. Për kolonat
përkujtimore ai ka mbledhur emrat e punonjësve të Charité, të cilët u
refuzuan, u pushuan dhe u dëbuan. Hulumtimet nuk kanë përfunduar ende,
thotë Schagen. Për fatin e infermirëve dhe sanitarëve hebrenj nuk dihet
shumë, për mjekët, studjuesit dinë më shumë. Kështu shumica e tyre falë
burimeve financiare dhe lidhjeve personale mundi të ikë jashtë vendit.
Një fillim i ri në profesion nuk ishte i lehtë, thotë Schagen: "Ata
shpesh mbërritën në vende, ku nuk mund ta ushtronin profesionin e
mjekut, disave u është dashur të studionin edhe një herë, disave të
jetonin në varësinë e njerëzve të tjerë."
Mjekësia dhe etika
Askush nga mjekët jo-hebrenj nuk guxonte të dilte haptazi kundër
nazistëve. Çfarë i shtyn mjekët, që të bashkëpunojnë me regjimin
kriminal? Vetë shkencëtarët e njohur të Charité si kirurgu Ferdinand
Sauerbruch, apo psikiatri Karl Bonhoeffer mbështetën aspektet qendore të
politikës mjekësore naziste si sterilizimi i detyruar, apo
eksperimentet me njerëz në kampet e përqëndrimit.
Fakti që sot studentët ballafaqohen me sjelljen e mjekëve në Rajhun e
Tretë, është për shefin e Charité Karl Max Einhçupl një pjesë e
rëndësishme e arsimimit në etikën mjekësore. "Ne jemi të bindur se
shkelje të tilla fillojnë me një devijacion të normave etike. Devijime
të tilla të normave etike ndodhin edhe në shumë fusha të mjekësisë.
Duhet kuptuar shumë heret se ky mund të jetë hapi i parë drejt një
zhvillimi, që në rrethana të caktuara mund të marrë edhe dimensione
historike, siç ka qenë rasti në Rajhun e Tretë."
Prandaj projekti GeDenkOrt.Charité nuk duhet të kujtojë vetëm të
dëbuarit, por t'u shërbejë si paralajmërim dhe një brezi të ri të
mjekëve. dw
Comments (0)
Dërgoja shokut
Printo
