Nëqoftëse Gjyqin e Parë Moral ndaj komunizmit, organizata shqiptaro amerikane "Shtëpia e Lirisë"e bëri për librin e zotit Bedri Blloshmi kushtuar dy të rinjëve poetë, Leka dhe Vilson Blloshmi, të cilët Byroja Politike injorante e asaj kohe më në krye Ramiz Alinë, "zbuloi", se tek vargjet e tyre për "Natyrën" dhe "Lulet e Verës", shprehnin edhe  mendime "të rrezikëshme", prandaj i pushkatoi, një të ngjajshëm me të nga tematika, por me nivel shumë më të lartë artistik dhe fillozofik, kjo organizatë më 18 Shkurt në lokalin e Hotelit Royal Regency, këtu në New York, organizon një Gjyq të Dytë, këtë herë për dy librat e fundit të shkrimtarit të madh dhe të njohur, zotit Visar Zhiti; "Rrugët e Ferrit" dhe "Ferri i Çarë", ku përshkruhen dy nga kampet më çfarosëse të atij sistemi; "Të Spaçit" dhe "Qafës së Barit" dhe unë si moderator i këtij takimi, pata kënaqësinë që ta drejtoj.

Pjesmarrja qe tepër e madhe, sa u detyruam që të shtojmë edhe karrike të tjera, por ajo që ia ngriti edhe më shumë vlerat këtij aktiviteti, ishte prezenca edhe e mjaft intelektualëve, midis tyre zoti Sami Repishti, zoti Mërgim Korça, kryetari i organizatës "Vatra", zoti Gjon Buçaj sëbashku me bashkëshorten e tij, nën kryetari zoti Agim Rexha, familje të persekutuara nga ai regjim si Familja Selfo, Familja Luzaj, Mirakaj, Omari, Tezha, Çoku, Velaj e mjaft të tjerë; Bashkëvuejtës të autorit, që me humor ata e thërrisnin njëri tjetrin "Shok klase", ndërsa për ta zbardhur këtë takim, merrnin pjesë edhe disa nga mediat e komunitetit këtu, si gazetari dhe editori i gazetës "Dielli", zoti Dalip Greca, gazetari i "Bota Sot", zoti Beqir Sina,  kameramanë nga organizata dhe shoqata të ndryshme kosovare etj.

Të ftuarit fillimisht u ngritën më këmbë, për të dëgjuar egzekutimin e dy hymneve; Të Shqipërisë dhe të Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe më mbas aktiviteti u quajt i hapur.

"Nëqoftëse shkrimtari i madh Rus Aleksander Solzhenitsyn me librat e tij ka përshkruar tmerret e Guljakëve të Siberisë në kohën e Stalinit, një të ngjajshëm me të edhe nga niveli, ku përshkruhen burgjet dhe kampet e regjimit komunist të diktaturës së Enverit, e kemi në duar edhe ne sot dhe për këtë urojmë autorin, zotin Visar Zhiti, i cili me këto dy libra po i jep shoqërisë sonë një kontribut mjaft të rëndësishëm"

Ky ishte motivacioni me të cilin prezantuesi i këtij aktiviteti bëri hapjen dhe më mbas fjalën e mori aktivisti i njohur, zoti Zef Bala, i cili ndër të tjera i uroi autorit mirseardhjen dhe të kalojë ditë gëzuara, për sa kohë do qëndrojë këtu në Amerikë, ndërsa shkrimtari, publiçisti dhe intelektuali i njohur zoti Mërgim Korça, që mori mbas tij fjalën,  me profesionalizëm u bëri një analizë të thellë dhe shkencore këtyre dy librave dhe duke e ngritur autorin në nivelet më të larta, ai u shpreh se është krenari për ne shqiptarët që vargje nga ky poet, i gjejmë të shkruara sot në "Piazza Navona" të Romës,  ndërsa duke shkëputur episode nga fjalimet dhe shkrimet me kujtime nga dy diktatorët e komunizmit; Enver Hoxha dhe Ramiz Alija, ai ironizoi ideollogjinë e tyre sa mafioze, aq dhe fallco. Më mbas fjalën e mori antari i bordit drejtues të organizatës "Shtëpia a Lirisë" zoti Mustafa Xhepa, i cili me shifra dhe fakte, i tregoi audiencës krimet dhe masakrat që janë kryer nga ai regjim banditesk. Diskutimet vazhduan me zotin Muhamet Omari dhe më pas me një poezi të bukur prej "Një shoku të klasës së autorit", zotit Ilir Spata dhe kur para mikrofonit doli zoti Visar Zhiti, salla gumëzhiti nga duartrokitjet.

Nëqoftëse gjyqi i detyruar nga diktatura, m'u bë disa dekada më parë, tha ndër të tjera ky autor, sot jemi mbledhur për t'u bërë atyre "Gjyq Moral". Atyre që morrën mijra jetë njerzish dhe çfarrosën ajkën më të mirë intelektuale të kombit; Atyre që "Homerin e Shqipërisë", siç e kanë cilësuar poetin Gjegj Fishta edhe kufomën mbas vdekjes ia hodhën në lumin "Drin"; Atyre që Et'hem Haxhiademin e madh, e helmuan vetëm një javë përpara se të lirohej dhe ky gjyq ka vlerë edhe më të madhe, sepse zhvillohet në Amerikë, në vëndin më demokratik të botës.

Por është pak e çuditëshme, komentoj unë, autori i këtij shkrimi, se vetëm pak javë më parë, në një emision të "TV Klanit"  një profesor i djeshëm, por që vazhdon të japë mësim edhe sot, duke folur për kriminelin Mehmet Shehu, u shpreh se paska qënë, sipas tij, një burrë shteti! Kjo të bën që të pyesësh veten se si është e mundur që këta njerëz me  mentalitete të tilla, jo që janë ende në aktivitet, por edhe në institucione tepër delikate, sepse kanë të bëjnë me edukimin e brezit të ri! Pse ndodh kjo? Për mendimin tim, sepse shoqëria jonë shqiptare vazhdon që të mbetet akoma indiferente si dikur dhe nuk kemi kurajo dhe shpirt demokratik për të reaguar ndaj këtyre çfaqjeve të tilla kaq flagrante. Por indiferentizmi i tepruar, ka sigurisht dhe pasoja që ne shqiptarëve, për fat të keq, gjithmonë na ka kushtuar. Por edhe diçka tjetër, e cila edhe kjo ka mbetur e trashëguar nga ai sistem;Vazhdojmë që të kemi ende në farë urrejtje për njerëzit e edukuar, për intelektualët e mirëfilltë apo për dikë me prejardhje nga shtresat e njohura të shoqërisë sonë dhe preferojmë më shumë një që e ka origjinën "Nga Baza", siç propogandohej atëhere. Po a nuk e provuam se duke zgjedhur karrocierë, shoferë, mjelëse lopësh, apo të tjerë si këta, për të na drejtuar, u degraduam në atë farë feje, sa kur u hapën dyert dhe dolëm në skenë, lemerisëm botën! A është nevoja që të bëjmë akoma eksperimente të tilla?

Edhe këtu në komunitetin tonë në Sh.B.A kemi mjaft intelektualë, por që nuk kemi edhe aq dëshirë për t'ua dëgjuar zërin, në mënyrë që të përfitojmë nga njohuritë e tyre, nga horizonti dhe bagazhi i gjërë që ata kanë

"Një gjë të mirë pati ai sistem, thotë përsëri zoti Visar Zhiti në librin e tij "Rugët e Ferrit", sepse veçoi fisnikun nga harbuti", por kjo ndarje e detyruar minimizoi, siç kërkonte regjimi, influencën e njeriut të mirë, të edukuar dhe të ndershëm tek pjesa tjetër. Por çfarë solli? Shumfishimin maksimal të se keqes dhe këtë raport të prishur, që për fat të keq, akoma egziston, duhet medoemos ndrequr, sepse ndryshe shoqëria do ketë gjithmonë probleme.

(Dielli)