Sporti i alpinizmit eshte nje sport relativisht i ri krahasuar me sportet qe
vijne qe nga antikiteti. Alpinizmi fillimet i ka si sport amator,me kohe
disiplinohet duke u shnderruar ne nje disiplinë sportive te vertete aty nga
shekulli i 19-te,kryesisht me pasionin dhe shtysen e ngjitesve te apasionuar
angleze.Ngjitja ne majat ku nuk kishte mundur te ngjitej cdokush,ky ishte
motivi i ketij sporti dhe ngjitesit nga Anglia zgjodhen Alpet zviceriane si
terrenin me te pershtatshem ne Evrope per te realizuar ambiciet e veta.Nga ajo
kohe ky sport u rrit,u zhvillua duke u shnderruar ne nje disipline sportive e
cila sot njihet nga Komiteti Boteror Olimpik si nje nga organizmat perberes te
ketij Komiteti,me 76 vende te botes si anetare e me 88 anetare te regjistruar.U
be sport popullor sot anembane botes,mberriti edhe ne Shqiperi.Ne vendin tone
ky sport ka terren shumë të favorshem,Alpet Shqiptare, sa për kuriozitet, kanë
13 maja mbi 2500 metra lartësi ne mbare territorin e vendit ,gje e cila eshte
nje dhurate e rralle per te apasiounuarit e ngjitjes.Ndoshta i pari njeri qe
permendet ne historik si ngjites dhe mates i majave te Alpeve tona duhet
permendur Franz Baron von Nopca (1877-1933),austro-hungarezi miku i madh i
shqiptareve i cili edhe beri matjen e majes se Jezerces duke treguar se eshte
maja me e larte e Alpeve.
Aktivitete amatore jane rregjistruar qe pas Pavaresise,ndersa ne vitet '30 vlen
te permendet perkushtimi i Prof.Ahmet Gashit i cili ngjiti majat e maleve
shqiptare kur beri matjet e majave per tekstin e pare te gjeografise shkollore
shqiptare.Nje perhapje te gjere ky sport njeh mbas viteve '50,me 1956 ne Theth
eshte znvilluar zbori i pare ne rang kombetar nen drejtim e mjeshtrave te
sportit Luigj Shala dhe Minella Kapo.Ato vite ky sport u rrit fale mjeshtrave
te ketij sporti si Aleksander Bojaxhi,Kozma Grillo,Taxhedin Shehu,Azem Hyka
etj,u arrit te krijohet nje tradite qe kulmin e njohu ne vitet '70 kur vendi
kishte 22 ekipe te afirmuara ne shkalle vendi... Kur jemi te ky sport dhe
origjina e tij ne fakt ne nuk mund te rrime pa permendur se ngjitja e Alpeve
nuk ishte gje e re per traditen tone.Malesoret tane gjate shekujve ishin
perballe me ashpersine e Alpeve shqiptare,ata vete jeten e kishin siguruar ne
perballje me bjeshket.Por ajo perballje ka qene nje me shume nje lufte per
mbijetese sesa sport.Bjeshket e Alpeve tona shqiptare kane qene nga burimet
kryesore jetesore sepse neper ato bjeshke cdo vere dilnin e veronin me bageti
duke qene se blegtoria ishte edhe zeja kryesore e atyre aneve...Shekuj me rradhe malesoret
e kishin siguruar jetesen duke zbutur ashpersine e atyre bjeshkeve,veres duke
gjetur shtigje per te mberrite kullotat me te mira e dimrave per te mos mbetur
te izoluar e shkeputur nga njeri tjetri,nga pjesa tjeter e vendit.Pra jeta e
tyre ishte nje marredhenie e panderprere me bjeshket,me zoterimin e
Alpeve.Kujtojme ketu lajmesit qe permenden ne Kanun,ata qe sillnin lajmet ne
raste dasmash,mortesh,lindjesh e mbi te gjitha,ne raste lufterash qe per fat te
keq qene te shpeshta shekujve.Lajmetaret qe kane qene ndoshta te paret
alpiniste te bjeshkeve shqiptare sepse per t'iu shmangur pritave te hasmit
duhej te kalonin shtigjeve me te veshtira per te percjelle sa me shpejt
kumtin,per te dhene sa me shpejt kushtrimin e luftes,lajmin e gezuar te lindjes
se djalit,te dasmes ose edhe lajmin mortor...Dashuria per ngjitjet neper bjeshke
kultivohej kullave legjendare ne rrefimet e odave te burrave,ne kuvendet e te
mocmeve ku permendeshin e levdoheshin me nderim ata malesore qe me pak mundesi
kishin kapluar maja,kishin kaluar shtigje te thepisura.Ne dimrat e ashper ata
ne kembe mbanin vetem rrathet e bores,mjete popullore qe ndihmonin ecjen mbi
bore,nje stermundim sizifian sepse duheshin sfiduar dimra te rrezikshem me
borera te medha e plot ortiqe.Ne nje mjedis te tille ky sporti i alpinizmit do
gjente menjehere truall pjellor edhe ashtu ndodhi vertet.Fakti qe zonat e
Alpeve shqiptare ngriten ekipe alpinizmi qe per vite me rradhe mbajten gjalle
kete sport ishte deshmi e kesaj.Menjehere lulezuan ekipe ne rrethet e Alpeve te
veriut,"Vllaznia" ne Shkoder,"Korabi" ne Diber."Perparimi" ne Kukes e "Valbona"
ne Tropoje.Nder keto ekipe spikasin mjeshtra si Nuredin Seci,Gezim Uruci,Qemal
Bicaku,Eduard Sheldia,Kujtim Onuzi,Ilir Tapia,Shkelqim Mema (Guxho),Raif
Hila,Gezim Lac,etj.Nje ekip qe do mbahej mend gjate ishte "Valbona" e
Tropojes,ku spikat emri i Nuredin Secit,si nje sportist dhe organizator i
rralle qe i dha tonin ketij ekipi te ri duke arritur te identifikohej me ate
ekip.Arriti te ndertoje nje ekip qe me perkushtimin dhe sukseset u be me emer
ne kete sport ne mbare vendin.ne ekip isahin pjesetare e duhen permendur me
respect sportistet Hazir Malaj,Hajdar Hasa,Rrustem Kurtzmajlaj,Murat Seci,Isuf
Milushi,Kujtim Matoshi,Vladimir Yma,Ibish Doci,etj...
KARRIERA SPORTIVE E NUREDIN SECIT...
Sivjet Nuredin Seci,sportisti qe ju
perkushtua as shume ketij sporti mbushi 60 vjec e ne nderim te karrieres se tij
morem shkas per kete shkrim...Nuredin Seci u lind ne fshatin Markaj,Tropoje me 15
shkurt 1953,shkollen fillore e kreu ne vendlindje ndersa shkollen e mesme ne
Shkoder ,ne Shkollen e Mesme Profesionale Dega Elektrike. Nuredini ishte lindur
ne Markaj,ne lagjen e bukur lagjia te Secit,qe shtrihet rreze pllajave qe
shkojne perpjete deri ne Majen e Hekurave.Do rriste shtatin bjeshkeve te
vendlindjes se tij ku veronte cdo vere,ne Bisheve,Rudine,Lugu i Kaut,Liqeni i
Ponareve apo Lugu i Thive.Dashuria per ato bjeshke do ngulitej ne qenien e
tij,do e formonte femijerine e vet atyre lendinave plot lule bjeshke,duke
rendur pas dhive te egra ne kerkim te foleve te thellenzave.Qe femije kishte
qene i shkathet i papertuar,kureshtar e guximtar qe te ngjitej
monopateve,brinjave te thepisura.Gjithe kohes ne preherin e Alpeve Shqiptare ai
do lidhej me ato bjeshke,prandaj nuk qe rastesi lidhja e tij e menjehershme me
sportin e bukur te alpinizmit,ishte nje thirrje gjenetike qe vlonte ne gjakun e
tij si malesor i Malesise se Gjakoves si njihet tradicionalisht rrethi i
Tropojes!
Lidhja me alpinizem vertet ishte ne gjak por ngritja ne lartesine e niveleve te
sportit ishte tjeter gje edhe Nuredin Seci eshte nder pioneret e ketij sporti
ne Tropoje qe me aktivitetin e vet sportiv e ngriti ne nivel institucional kete
sport ne Tropoje duke e bere te niihet ne mbare vendin.Puna dhe perkushtimi i
Nuredinit beri qe ekipi te njihej nga Federata e sportit dhe te pranohet ne
aktivitete kombetare.U arrit qe ekipi i alpinizmit "Valbona" te njihet ne
gjithe Shqiperi e me gjere ne Ballkan!Merita e shnderrimit ne tradite te ketij
sporti ne Tropoje i takon pikerisht ketij Mjeshtri te Merituar te Sportit i
cili ne plot kuptimin e fjales e institucionaizoi si sport alpinizmin ne
Tropoje.Mund te thote ndokush qe malesoret gjithe jeten kane qene ngjite
bjeshkeve e shtigjeve,ashtu eshte,por si i thone asaj shprehjes "Eshte tjeter gje
te interpretosh muziken me partiture e tjeter gje ta interpretosh me vesh!'...
Shkollen e mesme e ka kryer ne Shkoder ndersa studimet e larta I ka kryer ne
Institutin e Larte te Kultures Fizike si dhe ne Fakultetin Ekonomik.Pikerisht
ne shkollen e mesme ne Shkoder i riu energjik Nuredin Seci do njihej me sportin
e disiplinuar te alpinizmit,sport me te cilin do lidhej perjete duke u
shnderruar ne pasionin e jetes se tij.Qe ne fillim me shtysen dhe perkrahjen e
sportisti shkodran,Vildan tufi aktivizohet me te rinjte e ekipit "Vllaznia" te
Shkodres ne moshen 15 vjecare,.Ne datat 25-27 nentor te vitit 1968 realizon
ngjitjen e pare te karrieres se vet ne Majen e Veleçikut nen drejtimin e
trajnerit shkodran Burhan Kurti.Ky aktivitet do mbahej ne prag te festimeve per
nder te 28-29 nentorit te atij viti.Ishte nje sprove per te riun 15 vjecar qe e
kaloi suksesshem,pasi pavaresishjt moshes se re bashke me te rinjte e tjere
realizuan pushtimin e majes me sukses! Ne ne datat 20-24 vitin 1969 qershor
zhvilluan nje aktivitet lokal me me te rinj te ndermarrjeve te Shkodres dhe me
studente te Institutit Pedagogjike Shkoder ne drejtimin e pedagogut te
Institutit Vildan Tufin, tranjerin e moshave Gani Kurtin,mesuesin e edukimit
fizik Gjon Simoni etj. Ketu per here te pare fillojne e mesojne teknikat e para
te kacavjerrjeve ne shkembinj me litare e baze materiale.Prej asaj kohe
vazhdimisht nen drejtimin e tranjerve te " Vllaznise" zhvillojne aktivitete
lokale ne Razem,ne Thethe e Tamare.
Mbas mbarimit te shkolles kthehet ne Tropoje dhe nis aktivitetin me ekipin e te
rriturve "Valbona",aktivitetin e pare me kete ekip e mbajne ne vitin 1973 ne 14
-26 dhjetor ne traverse GramsheSkraparVithkuq-Korce duke u ngjitur ne shtate
maja te ndryshme pese maja te Tomorrit duke perfshi edhe Cuken partizane,Majen
e Zaloshnjes ne Skrapare dhe Majen e Ostrovices ne Vithkuq Korce.Me kete
aktivitet mori rruge edhe jeta sportive e Nuredinit me ekipet e te
rriturve,kete aktivitet e drejtonin Mjeshtrat e Sportit Vangjel Melengu e
Taxhedin Shehu.Per Nuredin Secin shkruajne gazeta e sportit te asaj kohe duke e
levduar per forcen dhe talentin qe tregon ne kete aktivitet,sidomose per
ngjitjen ne Majen e Cukes "Partizane" maja me e larte e Tomorrit ne nje kohe
shume te veshtire me ere e me debore ku ne disa raste behet edhe shpetimtar i
grupit fale pergatitjes se larte fizike.Ne kete aktivitet nga Tropoja marrin
pjese kater alpiniste nga "Valbona",Hajdar Hasa si tranjer,sportistet Nuredin
Seci,Rexhep Neza,Petrit Doçi,duke e shenuar emrin e ekipit ne historine e ketij
sporti ne rang kombetar. Ne kete aktivitet ishte per tu shenuar se ne ngjitjen
ne Majen e Radohimes komandati i ngjitjeve Taxhedin Shehu cakton Nuredin Secin e
"Valbones",Gezim Uruçin e "Vllazinse" dhe Qemal Biçakun e "Labinotit"per ta
ngjite Majen e Radohimes nje nga majet me te veshtira te kesaje zone dhe ne
fakt nje nga me te veshtirat ne Ballkan.Keta tre sportiste i hyjne shtegut me
te veshtire,duke realizuar nje nga ngjitjet me te veshtira ne krejt historine e
alpinizmit shqiptar. Ndersa ne dimroret e Janarit te vitit 1979 ne Qafe te
Pejes Theth u zhvillua aktiviteti me i veshtire me sportiste te kategoris se
pare,gjithsej 24 alpinist te klubeve "Partizani","17 Nentori" te Tiranes
"Flamurtari" i "Vlores" "Vllazina" e Shkodres "Skenderbeu" i Korçes "Korabi,, i
Peshkopise "Tomorri" i Beratit "Labinoti" Elbasanit,"Valbona e Tropojes.Merrnin
pjese Mjeshtrat e Merituar te Sportit Kozma Grillo e Aleksander Bojaxhiu e
Taçedin Shehu ku u realizuan ngjitje shume te veshtira ne nje kohe me bore dhe
mjegull por programi u ralizua me pushtimin e majave dhe Nuredin Seci ishte nje
ma te dalluarit e ketije aktivitet duke ralizuar tete ngjitje te veshtersive te
larta si Majat e Malsore,Shnikut,Prozhmit,e Papllukes.Pastaj per vite me rradhe
pasojne ngjitjet e dimeroreve dhe veroreve neper maja dhe kreshta Alpesh,lista
e ngjitjeve te Nuredin Secit eshte e gjate,vite e vite me rradhe neper gjithe
Shqiperine,nga Veriu ne Jug.Per t'u shenuar jane edhe pjesmarrjet ne
aktivitetet ballkanike si ngjitjet ne malet e Sharrit dhe Korabit nga ana e
Maqedonise.Per arritjet ne karriene e tij sportive merr titullin "Kandidat
Mjeshter" ne vitin 1979,"Mjeshter Sporti"ne vitin 1982 ndersa ne vitin 1985
shpallet "Mjeshter i Merituar i Sportit"...
Edhe pas terheqjes nga sporti Nuredin Seci ndoqi pasionin per sportin.Ne vitin
1987 duke njohur arritjet dhe sukseset e tij ne sportin e alpinizmit,ne
aktivitetet kombetare e nderkombetare emerohet shef i klubit sportiv
"Valbona".Kur mere drejti in e klubit me perjashtim te alpinizmit te gjitha
sportet tjera ishin ne kategorine e dyte ose te trete.Brenda dy viteve fale
perkushtimit te Nuredinit,ne kategorin e pare u ngjiten 25 ekipe te ndryshme si
basketboll te rriture,te rinj ,per femije,mundje e lire,te rriture,te rinj per
femije volejboll,vajza radio-amatorizem,shah,etj.Brenda kesaje periudhe edhe si
klube u renditen nder 16 klubet ma te mira ne Shqiperi tashme ne kategorin e
pare. Ne kete periudhe Nuredini si pak kush do i perkushtohej zhvillimit te
sporteve ne vendlindjen e tij Tropoje, me deshiren per te mbajte gjalle sportet
atje,qe edhe brezat e rinj te kishin po ato mundesi qe ai vete kishte pasur ne
fillimet e veta...
RESPEKT PER SPORTISTIN NE NEW YORK
Kenga dhe vallja shqiptare ushtonin ne lokalin "Eastwood Manor" ne Bronx,New
York me date 24 shkurt 2013,ku per kenaqesine e te pranishmeve kendonte Gezim
Nika,artisti me emer ne mbare viset shqiptar.Ishin mbledhur aty shume shqiptare
qe prej vitesh jetojne ne Amerike.Mbremjet ne kete lokal nuk jane te rralla
,shqiptaret e New Yorkut mblidhen shpesh ne festa e rste familjare por ajo qe
binte ne sy ne kete rast ishte prania e shume ish-sportisteve te njohur si dhe
intelektualeve nga disa rrethe te vendit...Te gjithe mbledhur aty per te nderuar
sportistin nga Tropoja,Nuredin Seci ne 60 vjetorin e lindjes,per te nderuar ate
karriere te pasur,gjithe ato vite me kushtuar kete sportit.Gjithe ai
kontribut,gjithe ajo pune dhe arritje ne drejtimin e klubit sportive "Valbona"
kishin mbledhe shume ish-sportiste,kolege qe sot jetojne ne USA si dhe plot te aferm,miq
e dashamire.Ish-sportiste kolege si alpinisti Rait Hila,sportistet tropojane
ish-basketbollistet Agim Metaliaj,Sokol Hajredinaj,ish-futbollistet Albert
Paci,Bislim Nezaj,ish-arbitri sportiv Istref Rexhmataj,ish-volejbollistja
Aferdita Metaliaj-Kortoci,sollen kujtime nga koha kur kishin njohur
Nuredinin.Pervec sportisteve ne kete mbremje ishin edhe ish-kolege te Nuredinit
me te cilet kishte punuar vite me rradhe si Zenel Nezaj ish-kryetar i bashkise
B.Curri,Feriz Lamaj,Halim Malaj intelektuale dhe drejtues administrate per vite
ne Tropoje.Nje jete kushtuar alpinizmit,nje jete kushtuar sportive po e gjente
respektin dhe vleresimin edhe ne Amerike,ashtu si mund ta gjeje kudo qe jetojne
malesore nga Tropoja,miq e kolege te tij nga Shqiperia.Te gjithe duke shprehur
vleresim per arritjet e Nuredinit si sportist dhe per kontributin e tij ne
zhvillimin e sporteve ne Tropoje.