PARË nga jashtë, gjërat po shkojnë fare mirë për Rusinë kohët e fundit. Shtetet e Bashkuara kanë lënë mënjanë, së paku tani për tani, planin për të ndërtuar baza raketash mbrojtëse në Poloni dhe në Republikën Çeke. Gjermania dhe Rusia duket se e kanë kapërcyer kundërshtimin në Evropë ndaj impiantit të tyre të Rrymës së Veriut, pavarësisht frikës se ai do të bëjë solide dominimin e Rusisë në furnizimin e Evropës me gaz natyror. Çmimet e naftës janë këndellur për Rusinë nga niveli i fundosur i dimrit të shkuar. Dhe, larg mendjes të jenë nën trysninë e Shteteve të Bashkuara për sanksionet kundër Iranit, udhëheqësit rusë u ndien mjaft të sigurtë sa të mos ia bëjnë pothuaj asnjë lëshim Sekretares së Shtetit Hillaryi Klinton gjatë vizitës së saj në Moskë këtë javë.

 

 

Prapë brenda vetes vendi mbetet rrezikshmërisht pranë rrënimit të autoritetit. Pas Kaukazit Verior musliman, i cili tashmë është i paqeverisshëm, pikat më të dobëta janë qytetet kompani, të cilët mund të përshpejtojnë një shpërthim trazire politike në mbarë vendin.

 

 

Produkte që industrializimit stalinist, nja 460 qytete kompani u ngritën rrotull një uzine apo fabrike të vetme. Prej këndej vjen emri i tyre monoqytete (monogoroda). Shumë prej tyre ishin ndërtuar, shpesh nga të burgosurit, në mes të askundit dhe absolutisht pa dashur t'ia dinë për jetesën afatgjatë, pa përmendur këtu nevojat ditore dhe interesat e punëtorëve e të familjeve të tyre. Duke qenë i vetmi punëdhënës i mundshëm, këto "ndërmarrje qytetformuese" janë përgjegjëse për të siguruar të gjitha shërbimet dhe komoditetet, prej ngrohjes së klinikave dhe shkollave, tek uji, elektriciteti për popullsi nga 5 000 deri 7 000 veta. (Janë në vend edhe rreth 1 000 ose më shumë të ngjashme por më të vogla "qendra punëtore" të tjera.")

 

Këto monoqytete thërrime duket se kanë mbetur në vitet 1930 ose 1950; vitet e begata 2000 - 2008 nuk kaluan andej fare. Për më keq, shumë nga këto zona ishin ndër viktimat e para të rrokullimës industriale vitin e shkuar, kur prodhimi ra pothuaj 20 për qind një shkallë rënieje e paparë që prej viteve 1941 e 1942, vitet e pushtimit nazist. Si rezultat "ndërmarrjet qytetformuese" kanë filluar t'i pushojnë punëtorët dhe rrogat janë shkurtuar, janë vonuar ose nuk janë paguar për muaj të tërë.

 

Për shumicën e të punësuarve rusë jepen ndihma nga 850 deri 4 900 rubla ($29 deri $167) për muaj. (Për ata For në zonat e vështira klimatike si Lindja e Largët apo Veriu i Largët e në disa rajone të Siberisë, ndihmat mujore janë sa dyfishi i këtyre shifrave.) Plot dy të tretat e të papunëve duke se nuk dinë asgjë nëse ata kanë të drejtë apo jo për të marrë ndihma të tilla, kështu që nga 6.5 milionë të papunë në Rusi (rreth 10 për qind e gjithë fuqisë punëtore) sa ishin në korrik, vetëm 2.194 milionë janë të regjistruar për të marrë ndihma. Dhe asnjë nga raportet e shumta rreth ose nga monoqytetet, aq shumë prej të cilave unë i kam lexuar, nuk i përmend ndihmat e papunësisësi burim jetese.

 

Në të njëjtën kohë, administratat lokale në shumë rajone pak kanë ndihmuar, duke qenë zbehur nga përpjekjet ricentralizuese gjatë presidencës së Vladimir Putin që i ripërqëndroi 70 për qind të buxheteve lokale drejtpërdrejt në Moskë. Si rezultat, disa dyqane me shumicë janë drejtuar të mos vazhdojnë së shituri me listë disa blerësve të tyre, të cilët kishin muaj të tërë pa marrë rrogë. Në mënyrë të veçantë në monoqytetet e goditura më rëndë njerëzit janë detyruar të hanë lëvore patatesh dhe t'i kalojnë ditët nëpër pyje për rrënjë dhe fruta pylli që t'ia hanë apo t'i shesin për pak gjë.

 

Në Pikalevo, një monoqytet me 22 000 banorë afër Shën Petersburgut, qytetarët u dëshpëruan pas mbylljes së uzinës së tyre, e cila prodhonte çimento, alumin dhe potas. Nuk kishte perspektiva për punë; njerëzit mbeten pas asnjë lloj përkrahjeje. Një banor i tha një reporter në verë: "Ne tani hamë më falni - bar. Është tejet e turpshme." Por kur uji i ngrohtë dhe i valë u ndërpre në maj kompania e çimentos nuk pagoi më faturat ishte goditja e fundit. Pasi zaptimi i zyrës kryesore nuk dha rezultat, pikavelianët e zemëruar bllokuan rrugën kryesore.

 

 

Pak ditë më vonë kryeministri Putin shkoi me helikopter në Pikalevo. Teknikat ruse të menaxhimit të krizave nuk kishin ndryshuar shumë që nga ditët kur carët i hodhën bojarët nga muret e Kremlinit për t'u bërë copë copë nga mileti i zemëruar në rrugë. Përballë kamerave televizive shtetërore, Z. Putin qortoi administratën lokale, drejtuesit e uzinës dhe pronarin e uzinës, Oleg Deripaska, ish pasaniku më i madh i Rusisë, konglomertari BaselCement i të cilit është tani nja $30 miliardë në borxh. Ai pastaj i urdhëroi ata të nënshkruanin një zotim për ta rihapur uzinën. "Nuk të pashë duke firmosur!" hungëroi Z. Putin ndaj Z. Deripaska. "Eja këtu dhe nënshkruaj!" ("Dhe ma kthe penën!" ia përplasi pastaj Z. Putin.)

 

Natyrisht, as Z. Deripaska, as qeveria lokale nuk do të jenë të zotë të mbajnë hapur për një kohë të gjatë

një ndërmarrje krejt të falimentuar. Dhe nëse kontrolli i hekurt i Kremlinit ndaj mediave ka ndihmuar që monoqytetet të jenë gjithnjë jashtë vëmendjes, ndërhyrja publike e Z. Putin në Pikalevo ka të ngjarë të trimërojnë më shumë protesta anembanë vendit.

 

 

Kjo do të ishte katastrofike: tek e fundit, një e katërta e popullsisë së qyteteve - 25 milionë veta jeton në monoqytetet dhe prodhon mbi 40 për qind të Prodhimit të Përgjithshëm të Rusisüe. Dhe këta punëtorë që rropaten personifikojnë forcën e Rusisë: kryesisht e pazhvendosëshme, për shkak të mungesës së strehimit bëhet e pamundur të gjesh punë tjetërkund, dhe mjerisht të pashpërngulëshme, falë tejvartësisë ndaj këtyre shërbimeve sociale paternaliste, të bazuara në ndërmarrje, pjesë e asaj që Presidenti Medvedjev e ka denoncuar si "sferë sociale e stilit sovjetik". Ndërkaq monoqytetet duken gjithnjë e më shumë një dukuri paraprijëse drejt dukurisë mbarëkombëtare të thellmimit të mjerimit dhe humbjeve të mëtejshme të vendeve të punës.

 

Sipas Bankës Botërore, sivjet numri i rusëve nën nivelin e varfërsië është rritur nga 7.5 milionë në 24.6 milionë, ose barabar me 17 për qind të popullsisë. Një shtesë prej 21 për qindësh, ose gati 30 milionë, kanë të ardhura më pak se 50 për qind mbi nivelin e varfërisë.  Së bashku këta përbëjnë 4 nga çdo 10 rusë. Federata e Sindikatës së Pavarur të Punëtorëve parashikon që mbi 400 000 rusë të tjerë mund të bëhen të papunë në tre muajt e ardshëm, ndërsa Banka Botërore projekton që shkalla e papunësisë atje do të arrijë më shumë se 13 për qind nga fundi i këtij viti.

 

Moska ka vetëm një rrugë të qartë: të rritë shumëfish ndihmën e saj financiare ndaj monoqyteteve. Por pnegesat drejt kësaj janë të panumërta. Së pari, me kujtimet e hiperinflacionit të viteve 1990 ende të freskëta në mendjen e gjithkujt, Kremlin nuk do t'ia lejojë vetes të shtypë para dhe në vend të kësaj do të përpiqet të përdorë rezervat e pakëta të mbetura monetare për të përballuar deficitin buxhetor në rritje.

 

Së dyti, edhe pse Rusia tashmë planifikon të ketë $17 miliardë nga faturat evropiane dhe të marrë borxh nga Banka Botërore miliarda të tjerë nga Banka Botërore, paratë nuk do të jenë në duart e saj deri verën e vitit të ardhshëm. Vendet e Grupit të të 20 vendeve janë vetë në hall për para dhe politikisht edhe më në hall sa të arrijnë të prodhojnë një paketë ndihme urgjente.

 

Më në fund, edhe nëse paratë e nevojitura do të ishin mrekullisht të përdorëshme sot, kjo do të merrte shumë kohë derisa të shpërndaheshin shuma të tilla marramendëse nëpër qindra monoqytetet. Ja pse vendimi që qeveria mori në mes të gushtit për të vënë në dispozicion 10 miliardë rubla, ose $340 milionë, për ndihmë ndaj rreth gjysmës së këtyre popullsive, është jo vetëm tepër pak, por edhe tepër vonë.

 

Në fakt nuk mbetet asgjë për të bërë që të ndalet së shpërthyeri kjo bombë me sahat. Dhe sikurse e provuan protestat iraniane kohët e fundit, në epokën e kamerave në celularët dhe internetit, një demonstratë në një monoqytet mund të ngjallë një valë protestash në mbarë vendin, të cilat mediat e Rusisë nuk do të mund t'I mbulojnë me pasqyrim, policia e Rusisë nuk mund t'i ndalë dhe qeveria e Rusisë nuk mund të jetë e zonja t'i mbijetojë.

 

Sigurisht, kjo krizë dërgon një mesazh të urgjencës së madhe të një vendi ende të kalamendur nga intoksikimi i bumit të naftës i tetë viteve të fundit: të kthehet tek decentralizimi dhe tek reformat demokratizuese të viteve 1990 dhe të fillimit të viteve 2000 apo të përballet me katastrofë politike, ekonomike dhe sociale të monoqyteteve në shkallë vendi.

 

Në fakt, Presidenti Medvedjev kohët e fundit theksoi një radhë reformash strategjike për ta nxjerrë Rusinë nga "vartësia e saj poshtëruese" ndaj eksporteve të naftës e të gazit dhe transformimin e një ekonomie të pazonjën për rinovime dhe zbulime në një lider botëror të "teknologjive të reja".

 

Po kaq ndihmues ndaj stabilitetit dhe progresit të vendit do të ishte veprimi tjetër i Z. Medvedev: zhvillimi I një sistemi politik që është i "hapur, elastik dhe tërësor së brendshmi". Kjo do të ishte një Rusi krejt e ndryshme nga ajo që Vladimir Putin ia la në dore Z. Medvedjevit një vend i përshkuar nga përthithësit më jetikë të demokracisë, përfshirë një media të pacensuruar, një opozitë të përgjegjëshme dhe të zonjën në Parlamentin kombëtar dhe një vetëqeverisje të vërtetë lokale.

 

Z. Medvedev duhet të veprojë në keto rrafshe vendosmërisht, tani, përndryshe as masat e politikës së jashtme apo impiantet e gazit nuk do ta parandalojnë rrënimin e monoqyteteve së gërryeri krejt Rusinë./Elida Buçpapaj

 

-

Leon Aron, drejtor i Studimeve ruse në Institutin Sipërmarrës Amerikan, është autor i librit krejt të kohëve të fundit "Revolucioni I Rusisë: Ese 1989-2006."

--

.OP-ED CONTRIBUTOR

 

October 17, 2009

 

Darkness on the Edge of Monotown

 

By LEON ARON

 

Washington

 

VIEWED from the outside, things have been going quite well for Russia recently. The United States has scrapped, at least for now, the plan to base missile defense sites in Poland and the Czech Republic. Germany and Russia seem to have overcome opposition in Europe to their Nord Stream pipeline, despite fears that it will solidify Russia's dominance of the European natural gas supplies. Oil prices have recovered from the disastrously low "” for Russia "” levels of last winter. And, far from buckling under pressure from the United States over sanctions against Iran, Russian leaders felt confident enough to concede almost nothing to Secretary of State Hillary Clinton during her visit to Moscow this week.

 

Yet on the inside the country remains dangerously close to a serious breakdown of authority. In addition to the Muslim North Caucasus, which is already barely governable, the most vulnerable places are the company towns, which could catalyze a nationwide explosion of political turmoil.

 

Products of Stalinist industrialization, an estimated 460 company towns grew around a single plant or factory. Hence their Russian designation: monotowns" (monogoroda). Most were erected, often by prison labor, in the middle of nowhere and in complete disregard for long-term urban viability, not to mention the needs and conveniences of the workers and their families. In addition to being the single employer, these "town-forming enterprises" are responsible for providing all social services and amenities, from clinics and schools to heat, water and electricity, for populations of 5,000 to 700,000. (There are also more than 1,000 similar but smaller "workers' settlements.")

These crumbling monotowns seem frozen in the 1930s or '50s; the fat years of 2000 to 2008 have passed them by. Worse yet, many of these places were among the first victims of the plunge in industrial output last year, when production fell by almost 20 percent "” a rate of decrease unseen since 1941 and 1942, the years of the Nazi onslaught. As a result, the "town-forming enterprises" have begun laying off or furloughing workers, and salaries have been cut, delayed or unpaid for months.

 

For most Russian workers, there are unemployment benefits from 850 rubles to 4,900 rubles ($29 to $167) per month. (For those in the severe climate zones of the Far East, Far North and some regions of Siberia, the payments are as much as twice these amounts.) As many as two-thirds of the unemployed seem to be unaware they are even eligible for these payments, so of the estimated 6.5 million unemployed in Russia (nearly 10 percent of the work force) in July, only 2.194 million registered for benefits. And not one of the many reports about or from the monotowns that I have read so much has mentioned unemployment benefits as a source of sustenance.

 

At the same time, the local administrations in many regions have been of little help, having been bled dry by recentralization efforts during the presidency of Vladimir Putin that redirected 70 percent of local revenues to Moscow. As a result, some grocery stores have been forced to stop offering credit to customers who have not been paid for months. In particularly hard-hit monotowns, people are reported to be eating potato peels and spending their days foraging in forests for roots and berries to consume or sell for a pittance.

 

In Pikalevo, a monotown of 22,000 near St. Petersburg, citizens grew desperate after the shuttering of their plant, which produced cement, aluminum and potash. There were no prospects for work; people were without assistance of any kind. A resident told a reporter over the summer: "We are eating "” excuse me "” grass. It's shameful." But when the town's heat and hot water were shut off in May "” the cement company had stopped paying the bills "” it was the last straw. After an occupation of the mayor's office brought no relief, angry Pikalevians blocked a major highway.

 

A few days later, Prime Minister Putin traveled by helicopter to Pikalevo. Russian crisis management techniques haven't changed much since the days when czars threw boyars off the Kremlin walls to be torn, limb from limb, by rebellious hoi polloi below. With national television cameras rolling, Mr. Putin berated the local administration, plant managers and the plant's owner, Oleg Deripaska, formerly Russia's richest man, whose BaselCement conglomerate is now almost $30 billion in debt. He then ordered them to sign a pledge to reopen the plant. "I did not see you sign!" Mr. Putin barked at Mr. Deripaska. "Come here and sign!" ("And return the pen!" Mr. Putin snapped afterward.)

 

Of course, neither Mr. Deripaska nor the local government will be able to keep an all-but-bankrupt enterprise open for long. And while the Kremlin's iron grip on the national news media has helped keep the monotowns out of the spotlight, Mr. Putin's very public intervention in Pikalevo is likely to encourage more protests across the country.

This could be catastrophic: after all, a quarter of the urban population "” 25 million people "” live in monotowns and produce up to 40 percent of Russia's G.D.P. And these struggling workers embody Russia's work force: largely immobile, because the lack of affordable housing makes it impossible to seek employment elsewhere, and sadly inflexible, thanks to their overdependence on these paternalistic, enterprise-based social services, part of what President Medvedev has denounced as the "Soviet-style social sphere." Indeed, the monotowns seem more and more a bellwether of the national trend toward deepening impoverishment and further job losses.

 

According to the World Bank, this year the number of Russians below the poverty level has grown by 7.5 million to 24.6 million, or 17 percent of the population. An additional 21 percent, or almost 30 million, have incomes less than 50 percent over the poverty level. Together, that's 4 out of 10 Russians. The Federation of Independent Trade Unions predicts that up to 400,000 more Russians may become unemployed in the next three months, while the World Bank projects that the unemployment rate there will reach as high as 13 percent by the end of the year.

 

Moscow has only one obvious option: increase its financial assistance to the monotowns many times over. But there are numerous impediments to making this happen. First, with the memories of the hyperinflationary 1990s still fresh in everyone's mind, the Kremlin is wisely reluctant to print money and will instead try to stretch its remaining hard currency reserves to plug the growing budget deficit.

 

Second, though Russia already plans to raise $17 billion by issuing Eurobonds and to borrow billions more from the World Bank, the money will not materialize until next summer at the earliest. The other Group of 20 nations are themselves too strapped for cash "” and too politically skittish "” to produce an emergency assistance package.

Finally, even if the needed money was miraculously available today, it would take some time to disperse such enormous amounts among the hundreds of monotowns. Which is why the government's mid-August decision to appropriate 10 billion rubles, or $340 million, for assistance to just half of the communities was not only too little but is too late.

 

There may, in fact, be nothing that can be done to prevent these ticking time bombs from exploding. And as the Iranian protests recently proved, in an age of cellphone cameras and the Internet, one demonstration in one monotown could ignite a wave of nationwide protests that Russia's news media could not cover up, its riot police could not properly contain and its government may not be able to survive.

 

Certainly, this crisis sends a message of utmost urgency to a country still groggy from the oil-boom intoxication of the past eight years: go back to the decentralization and democratization reforms of the 1990s and early 2000s "” or face the political, economic and social calamity of the monotowns on a national scale.

 

In fact, President Medvedev recently outlined a strategic reform agenda to break Russia of its "humiliating dependence" on oil and gas exports and transform an economy incapable of invention and innovation into a world leader in "new technologies."

 

Just as helpful for the country's stability and progress would be the next item on Mr. Medvedev's agenda: developing a political system that is "open, flexible and internally complex." This would be a Russia far different from the one that Vladimir Putin bequeathed to Mr. Medvedev "” a nation stripped of the much-needed shock absorbers of democracy, including an uncensored news media, a responsible and viable political opposition in the national Parliament and genuine local self-governance.

 

Mr. Medvedev should act on these plans decisively, now, or else no foreign policy advances or new gas pipelines will prevent the disaster of the monotowns from consuming all of Russia.

Leon Aron, the director of Russian studies at the American Enterprise Institute, is the author, most recently, of "Russia's Revolution: Essays 1989-2006."

Rating (Votes: )

Comments (0)

Dërgoja shokut

Printo

---