Nga Aurel Dasareti, USA, ekspert i shkencave ushtarake-psikologjike (dasaretiaurel@yahoo.com.au)

Privatizimi i pakontrolluar në trojet shqiptare, ka krijuar një oligarki dhe jo një demokraci, çoi në një shoqëri të karakterizuar nga korrupsioni dhe abuzim të pushtetit.

Heronjtë ose kriminelët?

Është bërë vështirë për të dalluar të liqtë nga heronjtë në internet. Në filmat e vjetër kauboj ka qenë e lehtë për të parë se kush ishin njerëzit e mirë dhe cilët ishin të këqijtë. Ata me kapele të bardha ishin heronj, ata me të zezë ishin të liq. Por në internet të gjitha kapelat janë të përhimët. Sidomos të politikanëve. Njerëz të cilët me dekada e shohin veten mbi ligjin. Për shkak se ata e shihnin veten si të jashtëzakonshëm.
Partitë duheshe të jenë të shqetësuara për zbatimin e politikës, në vend se t`i denigrojnë kundërshtarët politikë. U mungon atdhedashuria, përgjegjësia dhe dija.
Pse votuesit i pranojnë udhëheqësit e këqij?

Ka politikanë të mirë dhe të këqij. Cila mund të jetë arsyeja që votuesit t`i pranojnë të këqijtë?

Hulumtimet tregojnë pse politikanët e këqij mbijetojnë. Ka politikanë të këqij, ata që nuk lexojnë dokumentet në mënyrë të kujdesshme, të cilët pozitën si i zgjedhur nga popullata e marrin me qetësi, jo me seriozitet, dhe të cilët, në qoftë se lind mundësia, marrin më shumë kompensim se sa lejojnë rregullat. Shumica prej tyre bëhen politikanë në radhë të parë për të pasuruar veten e tyre.

Ne e dimë se në disa vende politikanët kanë marrë (në mënyrë të paligjshme) turra me mallra të ngrira dhe rimbursime mbretërore të shpenzimeve. Udhëheqësit e zgjedhur (votuar), përmes grabitjes dinake të atdheut të tyre, kanë ndërtuar llogari të yndyrshme bankare në vende të ashtuquajtura "parajsat e taksave". Njeriu nuk ka nevojë të shkojë në Afrikë për të gjetur shembuj. Historia shqiptare e këtyre 25 viteve "demokratike" mjafton.

Asnjë garanci kundër politikanëve të këqij

Për fat të keq demokracia nuk është një garanci se sundimtarët e këqij do të shqelmohen nga pushteti që posedojnë. Për votuesit është e vështirë të dinë nëse një kandidat i provuar është i "mirë" ose "i keq." Sundimtarët aktual fshehin aktivitetet si hije, respektivisht si një hapësirë e errët a me fare pak dritë pas një trupi, i cili nuk lë të kalojnë nëpër të rrezet e diellit ose të një burimi.

Sistemi zgjedhor mund të bëjë të vështirë për të përjashtuar lehtë individ të politikës. Ne duheshe të shpresojmë që udhëheqja e partisë përkatëse mban rendin në radhët e veta, të zbulojnë dhe largojnë maskarenjtë, por problemi qëndron aty se veçanërisht ky lloj profesioni është stërmbushur me "Rrotë k..." dhe bash udhëheqësit partiakë shqipfolës janë maskarenjtë më të mëdhenj.

Përgjegjësitë e paqarta janë gjithashtu një problem shumës serioz. Është e vështirë për të vënë përgjegjësinë në fajtorin kryesor për rezultatet e dobëta ose pisllëqet në një sistem ku - "të gjithë" kanë përgjegjësi. Në raste rezultatesh pozitive secili lavdëron veten, në raste negative secili fshihet pas secilit.

Kush janë me të vërtetë përgjegjës për sendet e këqija që ndodhin brenda dhe jashtë murit të arbrit? Shumë studime tregojnë se në raste të lehta votuesit falin shpejt kur përgjegjësia është e qartë, ose harrojnë shpejt. Gjashtë muaj pas zbulimeve, popullariteti arrin në nivele normale.

Votuesit e pavarur kanë më pak tolerancë për paaftësitë e politikanëve

Ne shohim se politikanët e korruptuar rizgjidhen edhe kur votuesit nuk kanë harruar dobësitë apo pisllëqet e tyre. Nëse zgjedhësit (votuesit) janë simpatizues fanatik të një partie ose politikani dhe nëse  kontradiktat politike ndërmjet partive antikombëtare janë të forta, atëherë shumica e votuesve llogarisin se është në interesin e tyre (privat) për rizgjedhjen e sundimtarit të paaftë ose të korruptuar, sepse kjo e pengon "armikun" për të marrë pozitën.

Pushtet-mbajtësit janë më të pasigurt, kur kontradiktat janë të vogla. Kështu që, është një lajm i mirë kur te votuesit vërejmë dallime të reduktuara politike dhe më pak besnikëri partiake.

Zgjedhësit e rëndomtë (normalë) kanë më pak tolerancë ndaj paaftësisë, përtacisë dhe korrupsionit në mesin e udhëheqësve të saj. Disa studime kanë treguar se demokracitë e fragmentuara etnikisht dhe nga pikëpamja gjuhësore kanë më shumë korrupsion politik, rritje më të ngadalshme ekonomike dhe jetëgjatësinë më të shkurtër të jetës.
Por politikanët e korruptuar rizgjidhen edhe në vendet me kontradikta të vogla. Italia, Greqia janë shembuj të mirë. Çka e shkakton këtë?

Një botë me politikanë të mirë dhe të këqij

Supozoni se ne jetojmë në një botë me politikanët e të dyja llojeve, të mirët dhe të këqijtë. Të këqijtë duan për të pasuruar veten e tyre - dhe ata janë të interesuar për rizgjedhje. Një pushtetar i keq ka mund të zgjedhë për të absorbuar sa më shumë pasuri joligjore gjatë periudhës aktuale, ose për të shtuar diçka me shpresën për tu rizgjedhur. Votuesit mund të tregojnë tolerancë zero ndaj korrupsionit - ose mund të jenë të kënaqur me hedhjen e atyre nga pushteti nëse korrupsioni bëhet shumë i madh.

Të shkarkohen politikanët e këqij

Shkarkimi  nga posti i pushtetarëve të këqij në udhëkryqin e parë është një zgjedhje e përsosur. Mbajtja në pushtet e njerëzve të mbrapshtë që e ruajnë qetësinë në shpresën për të qenë i ri-zgjedhur, për votuesit do të thotë të përqendrohen në stimuj. Politikanët e këqij duhet të inkurajohen që të veprojnë në një mënyrë më pak të turpshme. Votuesit duhet tu japin prioritet stimujve dhe përzgjedhjeve. Zgjedhja e përkryer shkatërron motivet e  politikanit të keq për të treguar ndonjë mirësjellje.

Në qoftë se votuesit i japin prioritet seleksionimit, atëherë toleranca e tyre ndaj sundimtarëve të këqij është zero. Kur votuesit janë të padurueshëm dhe klasa politike ka një përqindje të vogël politikanësh të këqij, votuesit dalin fitues nëse shkarkojnë nga detyra të korruptuarit - sa më shpejt pas zbulimit të tyre.

Nëse u jepet prioritet (përparësi) stimujve atëherë votuesit do të rivendosin krerët e këqij me kusht se ata janë mesatarisht të korruptuar. Zgjidhen më të mirët prej më të këqijve pra. Kjo u jep votuesve më tepër mirëqenie në qoftë se ka një përqindje të lartë kandidatësh të korruptuar, dhe votuesit do të shohin rezultate të shpejta.

Ndodhën shpesh që votuesit zgjedhin (punësojnë) një politikan i cili është i korruptuar aq sa ai i mëparshmi, kjo sa për të shkarkuar pushtetarët aktual. Hajdutët vijnë - horrat shkojnë. Më i miri bëhet armiku i së mirës. Problemet mbeten, vetëm që njerëzit ndryshojnë.

Por, derisa ekzistojnë ëndrrat, ka shpresë, me kusht që të zgjohemi menjëherë. Pse të frikohemi nga karkalec, ne gjithsesi do të vdesim një ditë?! Fundi-fundit do të jenë tradhtarët-hajdutët që do të përjetojnë një rrahje, jo ne. Ne nuk duam të rrëmbejmë por edhe nuk lejojmë të na rrëmbejnë. Fati i një grupi njerëzish nuk mund të ndërtohet në tragjedinë e grupit tjetër.

Jeta ime ka qenë një ëndërr me shumë ngritje dhe disa ulje. Personalisht, unë nuk do të devijojë nga rruga për të sakrifikuar të mirët, ndërsa armiqtë e Shqipërisë natyrale dhe liderët e korruptuar në politikë, polici dhe ligjësi jetojnë më tej.

Buburrecat, që paguhen për të qeverisur shtetin dhe për të avancuar çështjen kombëtare në të gjitha aspektet, janë vetë shpërdorues të detyrës zyrtare; të zhytur në tradhti, korrupsion, pjesëmarrës në ndërmarrje të përbashkët kriminale. Dhe, çdo natë do të lutesha për shpirtin e tyre sikur ta dija se këta horra do të goditeshin nga një sulm në zemër (infarkt kardiak) ose diçka të ngjashme.

Rating (Votes: )

Comments (0)

Dërgoja shokut

Printo

---