GËZIM ALPION - NGA EKSODI I TRURIT GODITEN RËNDË POLITIKA, EKONOMIA, ARTET (Intervistë)
E Mërkurë, 08.13.2014, 06:50am (GMT+1)
- "Dojçe Velle" Interviste
me Dr Gëzim Alpion, lektor dhe Punonjes Shkencore ne Universitetin e
Birminghamit ne Mbreterine e Bashkuar per fenomenin e "˜brain drain'-it
dhe pasojat e tij per Evropen Lindore dhe Shqiperine.
- Intervistoi me telefon nga Bonn-i per "Deutsche Welle-n" gazetarja Vilma Filaj-Ballvora
- Dojçe Vele (Deutsche Welle): Ç'eshte "˜brain drain' dhe qe kur njihet ky fenomen ne shoqeri?
- Dr Gëzim Alpion:
Fenomeni "˜brain drain' mund te duket nje zhvillim i ri per ne
Evropiano-Lindoret. Megjithate, sic e theksova ne seminarin e
suskseshmem per emigracionin qe u organizua ne Prill ne Dortmund nga
shoqata Gjermani-Shqiperi, ky fenomen eshte po aq i vjeter sa edhe
shoqeria njerzore. Njerezit e edukuar e ambicioze gjithmone e kane lene
vendin e lindjes. Arsyet per kete jane nga me te ndryshmet: perndjekjet
politike, zemerngushtesia e elites politike, kulturore e shkencore per
te mundesuar progresin e karrieres te individeve te talentuar, dhe
sigurisht deshira per te pasur nje jetese me te mire.
- Me
perjashim te Hungarise dhe Polonise, ne pergjithesi brain drain-i nuk
ishte problem shqetesues per Evropen Lindore gjate gjysmes se dyte te
shekullit te 20-te. Me permbysjen e socializmit ne fund te viteve 80-te,
dhe vacenerisht gjate viteve 90-te, brain drain-i u be nje fenomen
shume serioz sepse nje pjese e konsiderueshme e emigranteve qe u turren
drejt Perendimit perbehej nga intelektuale, artiste dhe shkencetare. E
verteta eshte se asnje vend i rajonit nuk u perjashtua nga ky eksod i
trurit, por ne disa vende ky eksod ishte me permasa me te medha. Nder
keto vende jane Rumania, Bullgaria, Polonia dhe vecanerisht Shqiperia.
- Me
perjashtim te periudhes 1945-1989, per ne shqiptaret bain drain-i ka
qene nje dukuri me se e zakonshme. Qe nga pushtimi Romak dhe deri ne
fillim te shekullit te 20-te kur Perandoria Turke pushoi se ekzistuari,
shqiptaret e kishin per tradite te largoheshin nga trojet e tyre per te
bere karriere ne Rome apo Stamboll. Po te aplikojme diskursin qe
perdorim sot per te pershkruar disa personalitete te shquara nga
Shqiperia ose me origjine shqiptare, te atyre koherave, ata nuk jane gje
tjeter vecse shembuj te hershem te emigrimit te trurit shqiptar per ne
metropolet e huaja. Nga rradhet e ketyre emigranteve shqiptare mendohet
te kene dalur nje numer i konsiderueshem Perandoresh Romake dhe
personalitetesh te shquara te Vatikanit, disa kryeministra te Turqise,
si dhe disa arkitekte te paimitueshem qe ndertuan kryevepra
arkitekturale ne Evrope, Azi, dhe Afrike. Emigrimi i sotem i trurit
shqiptar eshte nje kapitull i ri e nje historie te vjeter.
- Dojçe Vele: A eshte "˜brain drain' nje dukuri vetem me efekt negativ per shoqerite e prekura?
- Dr Gëzim Alpion: Ne
veshtrim te pare duket se largimi i trurit eshte nje fenomen me pasoja
shume te renda per vendet e prekura nga ky fenomen, dhe deri diku kjo
edhte e vertete. Nga eksodi i trurit goditen rende ekonomia, arti,
shkenca, arsimi dhe jeta politike. Nga studimet e kryera ne 10 vjetet e
fundit ne Evropen Lindore del se shume te diplomuar si pedagoge, mjeke,
artiste, e shkencetare jane larguar, shumica pergjithmone, duke lene nje
vakum te ndjeshem ne vendet e tyre te lindjes. Nje numer i madh
spitalesh, universitetesh, dhe instituticionesh kulturore dhe shkencore
kane humbur ndoshta disa nga punonjesit me te afte nga eksodi i trurit.
Dhe ky kontigjent nuk mund te zevendesohet menjehere.
- Megjthate, une mendoj se brain drain-i nuk eshte vetem me efekt negativ per vendet nga largohen intelektualet.
- Dojçe Vele: Cilat jane avantazhet per shoqerite e prekura?
- Dr Gëzim Alpion: Avantazhi
me i madh nuk eshte ne shumen e parave te cilet emigranet aktualisht po
dergojne ne atdhe. Ky eshte nje perftim i rendesishem. Megjithate ky
eshte nje perfitim emergjent qe nuk do te vazhdoje gjate sepse
gradualisht emigrantet do ta rrallojne kontributin financiar per te
afermit sepse te ardhurat qe sigurojne ne Perendim u duhen per te
arsimuar veten dhe femijet. Arsimimi eshte rruga kryesore nepermjet te
cilit emigrantet do te mund te evitojne kryerjen e puneve te rendomta si
punetore krahu ne Perendim per vete dhe per femijet e tyre.
- Avantazhi
me i madh tani per tani per vendet e prekura nga brain drain-i ka te
beje me teper me kontributin qe intelektualet e emigruar po japin per te
permisuar imazhin e vendeve te tyre. Fatkeqesisht, Evropa Lindore ka qe
imazh shume te keq ne boten e zhvilluar. Ne syte e nje numri te madh
perendimoresh, disa vende si Rumani, Bullgaria, dhe vecanerisht
Shqiperia, konsiderohen si pjesa Afrikane e kontinetit Evropian. Me
gjithe situaten e rende eknomike ne Evropen Lindore, perceptimi i
Perendimit per Shqiperine, Ballkanin dhe per Evropen Lindore ne
pergjithese eshte me teper jo pasqyre e realitetit sesa nje tregues
shqetesues i injorances dhe arrogances se Perendimit.
-
- Intelektualet
qe kane emigruar ne Perendim jane nje aset shume i rendesishem per te
mundesuar ndyshimin e imazhit negativ dhe deri diku racist qe Perendimi
ka per vendet e Evropes Lindore dhe kryesisht per Shqiperine.
Intelektualet e emigruar mund te jene shume me te efektshem se
diplomatet Evropiano-Lindore ne Prendim per ta paraqitur kete pjese te
Evropes si nje pjese vitale te kontinentit qe ka kulture te admirueshme,
te lashte dhe bashkekohore, kulture dhe tradite qe duhet respektuar.
- Intelektualet
e emigruar kane mundesi te terheqin vemendjen e kolegeve perendimore
dhe te institucioneve kulturore dhe shkencore ku jane punesuar ne
Perendim per te kooperuar me institucione ne Evropen Lindore ne menyre
qe te behen studime te perbashketa, investime dhe kembime eksperience.
- Vecanerisht
lektoret dhe punonjesit shkencore qe kane emigruar duhet te angazhohen
per te dhene ndihmesen e tyre ne universitetet e vendeve nga jane
larguar dhe kjo ndihmese mund te jete e formave te ndryshme, si vizita
te shkurtera per te dhene cikle te caktuara leksionesh si dhe drejtimin e
punimeve shkencore te studenteve nepermjet "˜distant learning'. Shkenca
ka mundesuar qe njerezit e kulturuar te ndodhen ne atdhe pa qene
prezente atje fizikisht.
- Dojçe Vele: Ne c'menyre shoqerite e prekura dukshem prej fenomenit te brain drain, si Shqiperia, do te mund ta shmangin ate?
- Dr Gëzim Alpion: Fenomeni
i brain drainit nuk mund te shmanget plotesisht. Dhe kjo eshte me se e
vertete per Shqiperine. Shqiperia eshte goditur jashtezakonisht rende
nga eksodi i trurit, dhe te dhenat tregojne se ky fenomen vazhdon edhe
sot te jete me permasa me te medha se ne ndonje vend tjeter ne Evropen
Lindore. Çdo vit mendohet se rreth 3000 studente shqiptar largohen nga
Shqiperi per te bere studime kryesisht ne Perndim, gje qe do te thote se
vendi po humb cdo vit rreth nje te treten e kuadrove te ardhshem. Them
se "˜po humb' sepse shumica e tyre nuk kane ndermend te kthehen ne atdhe,
te pakten jo menjehere pas perfundimit te studimet.
- Brain
drain do te vazhdoje te jete problem shqetesues per vendet e prekura
nga ky fenomen per aq kohe sa gjendja politike dhe ekonomike nuk eshte e
qendrueshme. Ne qofte se shtetet perkatese nuk bejne investimet e
duhura ne arsim, shkence dhe kulture, ne qofte se institucionet
kerkimore shkencore dhe kulturore do te vazhdoje te jene te politizuara,
perderisa klikat politike do te vazhdoje te zhyten thelle e me thelle
ne korrupsion duke e asfiksuar ekonomine dhe jeten poltike, kulturore
dhe shkencore ne vend, njerezit e arsimuar dhe ata qe aspirojne per
arsim, shkence, dhe kulture do te vazhdojne te largohen.
- Disa
politikane Evropiano Lindore, duke perfshire edhe ca politikane
shqiptare, u bejne thirje bashkombesve te edukuar te kthehen ne atdhe.
Intelektualet nuk do te riatdhesohen me thirje naïve dhe shpesh
hipokrite nga politikane te korruptuar qe vazhdojen te pasurohen me
metoda mafioze, por jane gjithmone doreshternguar kur vjen puna per te
ritur rrogat e punonjesve te arsimit, mjeksise, shkences dhe kultures.
Patriotizmi nuk imponohet. Shqiptaret nuk kane nevoje per politikanet tu
mbajne leksione per patriotizmin dhe atdhedashurine. Njerzit kane te
drejte te shkojne ku te duan dhe te zhvillojne karriere ku tu krijohet
mundesia.
- Sigurisht
qe disa intelektuale te emigruar do ti shkepusin lidhjet me atdheun,
por pjesa dermuese e emigranteve te arsimuar e kane marre Shqiperine me
vete ne mergim. Shumica e intelektualeve te suksesshem shqiptar jane
gjithmone te gatshem te kontribojne ne dobi te atdheut. Varet nga shteti
shqiptar se sa do te jete ne gjendje te perfitoje nga nje numer kaq i
madhe intelektualesh te cilet po i tregojne Perendimit se sa vital dhe
me kulture eshte kombi yne
www.voal-online.ch
|