NUMRI IMEI DHE QIMJA NË TRA Nga FATOS LUBONJA
E Enjte, 08.14.2014, 06:40am (GMT1)
|
|
|
|
|
Lexova
para disa ditësh, nëpërmjet rrjetit, një përgjigje shpjeguese që ka
dhënë zëdhënësja e ministres Harito, pas kërkesës së gazetarit Gjergj
Erebara, lidhur me projektvendimin për t'i detyruar qytetarët që të
japin numrin IMEI të celularit. Ishte një shpjegim që nuk më bindi aspak
ta jap numrin IMEI të celularit im. Po jap këtu disa nga argumentet që
më lindën aty për aty. Së pari më ra në sy se në atë tekst nuk denjohej,
edhe për respekt të shqetësimit që përmban kjo kërkese e qeverisë, të
thuhej qoftë edhe një fjalë e vetme për faktin se cenimi i privatësisë,
gjithsesi, është një problem. Madje nga më të debatuarit sot pikërisht
në botën që përmendet aty si argumenti i parë duke thënë se kështu bëhet
edhe në Francë apo gjetkë. Nuk po hyj ta trajtoj këtu tematikën e
privatësisë kaq pak të respektuar në Shqipëri, por me dy fjalë do të
thosha se çështja përmblidhet në atë se duhet të ketë gjithnjë një
raport bindës në favor të përfitimeve që kemi kur vendosim të japim
diçka nga privatësia jonë. Dhe duke pasur parasysh se, siç shkruajnë
mjaft autorë që janë marrë me këtë temë, dhënia e numrit IMEI bën që
jeta jonë private të bëhet një libër i hapur për institucionin që do të
ngarkojë qeveria me këtë punë, problemi nuk është i vogël. Sa për
ilustrim po them vetëm një rast. Selman Ruzhdiu, edhe pse i kërcënuar me
jetë, bëri si bëri dhe e çliroi veten nga skorta që e shoqëronte
gjithkund që të gëzonte privatësinë e tij. Kurse neve po na propozohet
një "skortë" elektronike që supozohet se mund të na shoqërojë hap pas
hapi për të na mbrojtur... nga çfarë?
E këtu vijmë tek argumentet
që jep shpjegimi që lexova. Argumenti i parë është se "Telefonat
celularë smartphone kanë shumë vlerë në treg. Për rrjedhojë, janë objekt
vjedhjeje dhe vjedhjet krijojnë një treg informal e mbajnë gjallë
rrjete kriminale". Siç e kuptoj unë këtë frazë, celularët mund të vidhen
që të tregtohen, dhe kjo mban gjallë me para hajdutët e celularëve. Mua
më duket se ky argument mund të bëjë për të qeshur edhe vetë hajdutët e
celularëve, sepse kjo është vjedhja më banale që mund të ndodhë në këtë
vend ku për të bërë para nga Veriu në Jug shqiptarët kanë regëtuar deri
edhe njerëzit, kanë mbjellë marijuanë e çfarë nuk kanë bërë. Bën për të
qeshur edhe më ata që celularët i ndërrojnë si fëmijët lodrat, për të
blerë atë më të shtrenjtin e radhës. A nuk gjeti qeveria ndonjë
regjistrim më të rëndësishëm sesa ky për të luftuar krimin? P.sh. llojet
e makinave që kanë në përdorim qytetarët apo numrat e shtëpive e
apartamenteve që zotërojnë, në mënyrë që t'i ballafaqojë pastaj me të
ardhurat që fitojnë ligjërisht që të justifikojnë këtë pasuri si dhe
taksat që kanë paguar mbi këto të ardhura?
Por, në parim, edhe
sikur celulari e rrobat e trupit t'i kemi të gjitha prej ari, a ia vjen
të japim privatësinë tonë për t'i ruajtur ato nga vjedhësit? Për mua kjo
është sikur, meqenëse ti ke në shtëpi sende të shtrenjta, qeveria të
vendosë që nëpër të gjitha dhomat e shtëpisë tënde të ketë kamera që do
të kontrollohen nga një ekip në Ministrinë e Brendshme, në mënyrë që,
nëse hyn e të vjedh ndonjë hajdut, ta kapë që të luftojë kështu
kriminalitetin. A ia vlen kjo mbrojtje kur ti jeton me idenë se gjatë
kohës kur në shtëpinë tënde nuk do të shëtisin hajdutë këta të ekipit
mund të kullosin sytë duke parë se çfarë stilesh përdori ti për të bërë
seks, me kë e bën atë, me bashkëshortin/en apo me ndonjë tjetër, se si e
ke stilin e urinimit, të dhjerjes e me radhë e me radhë. Dhe pastaj, me
idenë se po pate ndonjë pretendim politik apo bën ndonjë punë që s'i
pëlqen qeverisë, ata e kanë atje filmin e mund të ta nxjerrin. Pra,
lidhur me argumentin e parë do të thosha se është më mirë të na e
vjedhin celularin hajdutët për ta regëtuar, sesa të hapim librin e jetës
tonë private për të ruajtur celularin.
Një arsye e dytë që na
jep shpjegimi është se regjistrimi i numrave IMEI ndikon në pakësimin e
tregut informal, i cili është mjaft i zhvilluar në Shqipëri. Sepse
thotë shpjegimi "ne kemi njerëz sot që shkojnë për turizëm ose për
punë në Amerikë dhe blejnë një telefon, ku siç dihet kushton më lirë se
sa në vende të tjera, dhe mund të blejnë 10 a më shumë telefona, të
cilët i sjellin në Shqipëri dhe i shesin. Në këtë rast aparatet hyjnë të
pataksuara, shteti nuk përfiton asnjë qindarkë dhe konkurrohen në
mënyrë të padrejtë edhe bizneset e rregullta".
Mua edhe ky
argument më duket për të qeshur. Po pse, ata 10 celularët që sjellka nga
Amerika një person qenkan problemi më i madh me informalitetin që paska
ky shteti ynë? Pastaj, për këtë punë a nuk ka të tjera organe që duhet
të merren, siç janë kontrollet doganore si këtu edhe në SHBA? Arsyeja e
tretë qenka lufta kundër krimit të organizuar që kërcënuaka sigurinë
tonë kombëtare. Sepse gjithë sipas shpjegimit "krimi i organizuar
përdor gjerësisht komunikimet elektronike për veprimtaritë e veta
joligjore". Edhe ky argument çalon, për të mos thënë se është pa këmbë
fare. Sa për mjete elektronike, krimineli i organizuar mund të përdorë
kompjuterë edhe në këtë rast jo të tij, por ata të shumtë që ndodhen në
publik.
Nga sa di unë, ne kemi të detyruar me ligj regjistrimin e
numrit të celularit. Kjo krijon edhe mundësinë për të lokalizuar vendin
se ku është ndodhur celulari në një moment të caktuar p.sh. pasi ka
ndodhur ndonjë krim apo njeriu ka pësuar ndonjë aksident e në këtë
rast, me gjithë problemin, mund të thuash se ia vlen barra qiranë. Po
ashtu, sipas ligjit, në rastet kur për përdoruesin e celularit ka të
dhëna që justifikojnë përgjimin e telefonatave të tij, atij dhe mund t'i
përgjohen telefonatat, me vendim të gjykatës, pasi ai përbën rrezik për
të tjerët. Por do të thosha se krijimi i mundësisë për të dëgjuar në
çdo moment se çfarë po flet, siç duket se mund të ndodhë nëse ke dhënë
numrin IMEI, më duket i tepërt edhe kur bëhet fjalë për një kriminel.
Këtu mbarojnë argumentet shpjeguese të zëdhënëses së ministres,
krejtësisht jo bindëse dhe të pamjaftueshme sipas meje. Këtu për mua
fillojnë disa kundërargumente që janë shumë të rëndësishme, duke pasur
parasysh kontekstin shqiptar veçanërisht.
Së pari, në shpjegimin
e dhënë harrohet se në këtë vendin tonë kemi mbi njëzet vjet që nuk
gjejmë dot një gjykatës e prokuror të paanshëm, një kryetar të
komisionit zgjedhor të paanshëm, as edhe një drejtor Televizioni publik
të paanshëm. Harrohet se edhe armët e plumbat e 21 janarit prokuroria i
dërgoi në Amerikë për ekspertizë të paanshme, pasi ekspertiza, sipas
ligjit tonë, duhet të bëhej nga Ministria e Brendshme, që nuk ishte e
besueshme, pasi ishte në duart e maxhorancës së radhës. Harrohet se para
ndonjë viti e ca kjo maxhorancë ka akuzuar Ministrinë e Mbrojtjes se ka
përgjuar opozitën duke keqpërdorur teknologjinë që duhej për të tjera
punë.
Pra pyetja që të vjen natyrshëm është: kë paska ndër mend
qeveria të vendosë në krye të këtij institucioni që mund të dijë jetën
private të të gjithë shqiptarëve e njëherësh të na japë sigurinë se
maxhoranca e radhës nuk do të abuzojë në mënyrë selektive? Unë për vete
nuk besoj se ka ardhur një moment i tillë. Dhe për këtë mbështetem edhe
në faktin se ne sot kemi një maxhorancë që ka ardhur në pushtet me
parullën: le të bashkohen të gjithë plehrat për të rrëzuar Berishën; një
maxhorancë së cilës ka kaq kohë që i kërkohet se pse ka futur në
Parlament kriminelë të dënuar nga gjykata dhe nuk jep shpjegime. A mund
të ndihemi ne të sigurt që të japim të dhënat e jetës private në duart e
ndonjë krimineli apo plehre që është marrë me drogë e krim apo që e ka
diplomën të falsifikuar, siç po dalin sot shumë drejtues të maxhorancës
së re? A nuk duhet të trembemi se nesër këta mund të thonë se duhet të
përdorim çdo mjet që të mos rikthehet Berisha në pushtet dhe ndër këto
mjete mund të jenë edhe përgjimet e cilitdo qytetar që është i pakënaqur
nga qeveria? Dhe a nuk mund të na çojë kjo deri edhe te përgjimet e
vetë njerëzve të maxhorancës sipas një sindrome paranojake që e kemi të
trashëguar nga regjmi i kaluar?
Po shtoj edhe më: shpjegimi i
zëdhënëses së ministres harron se, jo më larg se dy javë më parë u
zbulua se njerëzit e institucionit që duhet të konsiderohej si më i
sigurti, Banka Kombëtare, na paskan vjedhur paratë e thesarit. Mos
harroni, o njerëz, se ne në celularët smartphone kemi të regjistruara
edhe të dhënat e kartave të kreditit me të cilat blejmë online. A do të
donit ju t'ia jepnit mundësinë për të blerë me kartat tuaja të kreditit
një institucioni qeveritar shqiptar? Personalisht jo. Po vazhdoj edhe më
tej: ne kemi sot prokurorë e policë që, si pa gjë të keq, nxjerrin
sekretet e hetimeve dhe ua shesin gazetave për lekë. A do të donit ju
t'ia jepnit të dhënat tuaja private një ekipi që nesër mund t'ia shesë
ato gazetës së parë? Personalisht jo.
Si përfundim do të thosha
se ky projektvendim i qeverisë, në rastin më të mirë më ngjan me një
makijazh që kërkohet t'i bëhet përbindëshit që kemi krijuar këta njëzet e
kusur vjet duke i prerë pak qimet e mjekrës, por duke ia lënë çatallët e
kthetrat të paprekura, kurse në rastin më të keq është djallëzia e vetë
këtij përbindëshi, për të na sunduar, poshtërua e vjedhur edhe më keq.
Historia jonë e deritanishme ka treguar se krimi më i organizuar në
Shqipëri, që e ka kërcënuar dhe kërcënon seriozisht tërë kombin,
elektronikisht dhe joelektronikisht, me celular dhe pa celular, ka qenë
dhe mbetet shteti me në krye qeverinë e tij dhe Kryeministrin e tij. Nuk
mundet një maxhorancë që ka vetëm një vit që ka ardhur në pushtet të na
bindë se paska ardhur momenti i fitores së drejtësisë në këtë vend e të
na kërkojë kaq shumë. Përkundrazi, ajo që na duhet urgjentisht është se
si t'i kontrollojmë ne ministrat e kryeministrat tanë. Ajo që na duhet
urgjentisht të kontrollojmë është financimi i partive tona.
Meqë
ra fjala, Kryeministri i radhës ka bërë një goxha restaurim të
Kryeministrisë nga brenda dhe të rrethinave të saj nga jashtë dhe thuhet
se ky është bërë kundër ligjit se pa tender, jo nga para publike, por
nga ndonjë oligark i radhës që pret shpërblimin e radhës, minimalisht të
mos paguajë taksën e radhës. Dhe shuma e harxhuar me siguri është shumë
më e majme sesa ato taksat që duhet të paguajnë ata që shesin 10
celularë të sjellë me valixhe nga Amerika. Le të na sqarojë më së pari
ministrja Harito apo ministri Cani se si është kjo punë përpara se të na
kërkojnë qimen në tra. Dhe më në përgjithësi le të bëjë më së pari kjo
maxhorancë ligje që do të forconin kontrollet e konfliktit të
interesave, ligje që do të forconin pavarësinë e institucioneve që duhet
të jenë të pavarura prej pushteteve të tyre, le të tregojë me punë e
vepra se paranë e taksapaguesit nuk e përdor për ta futur në xhepat e
veta e për ta ndarë me oligarkët e vet, por për t'i shërbyer qytetarit
dhe vetëm atëherë, kur të shohë se qytetarët kanë më shumë besim te
shteti, të kërkojë edhe gjëra që sot për sot ata i shohin me frikë dhe
mosbesim të madh.
Marre nga Panorama |
FATOS LUBONJA
|