VOAL - Online Zëri i Shqiptarëve - Tajger Uds, Njeriu i VititNga FRANK RICH, New York Times

TEKSA ne ia japim lamturmirën një viti të lemerishëm dhe një dekade të lemerishme, ka diçka për të cilën ne mund të pajtohemi shumë: Njeriu i vitit nuk është Ben Bernanke, pavarësisht sa ngulmueshëm provon revista Time ta ngjesë atë në panteonin e saj. Kryetari i Rezervës Federale ishte bash një dosido sa çdo mendimtar tjetër magjik në Washington dhe Wall Street i cili besonte se çmimet e banesave do të rriteshin në jetë të jetëve për ta mbështetur një ekonomi dikur të fuqishme. Ndryshe nga shumë të tjerë, ishte detyra e Bernankes të printe në këtë kthesë. Më së mbrami ai do të gjente mundësinë e minimizimit të rënies thelbësore ekonomike. Dhe ne jemi të prirur tani ta duatrokasim atë pse vuri gishtin në plagë pas goditjes shkatërrimtare? Ky është një përkufizim i kollajshëm për udhëheqjen amerikane.

Nëse ky ka qenë refreni i përhershëm i këtij viti dhe i çdo vitit tjetër të kësaj dekade, kjo vjen ngaqë shumica jonë, përfshirë Bernanken, kemi qenë lehtësisht të mashtruar. Njerëzit që na muarën ne si parazitë, në Citigroup apo Fannie Mae, në Shtëpinë e Bardhë apo në megakishën e Ted Haggard, janë tundësit dhe shkundësit e vërtetë të këtij shekulli histori deri tani. Për këtë arsye njeriu i padiskutueshëm i vitit është Tiger Woods. Figura e tij tejet e sajuar, e pavënë në dyshim prej askujt deri në rrëzimin e saj, nuk është gjë tjetër veçse bërje pluhur e hi e dokrrave dhe gjepurave të dekadës, nga gjithçka në asgjë, në njerëz tollumbace.

Të premte saga e Tiger u shfaq në ballinën e njëzetë të radhës të New York Post. Për New York Post kjo ndodhi është bërë e madhe se 11 shtatori. Dhe gazeta mund të ketë të drejtë. Ne rralllë kemi vënë në dyshim përcaktimin tonë se 11 shtatori "dita që ndryshoi gjithçka" ishte ngjarja përkufizuese e dekadës. Por në retrospektivë ajo mund të mos ketë qenë. Një mashtrues si Tiger mund të jetë më tipik për kohën tonë se një sulm terrorist i brendshëm, sado shkatërrimtar.

Ndërkaq, nëse kthehemi tek viti 2001, ngjarja më në qendër të lajmeve ka qenë duke u shpalosur jo në Nju Jork, por në Houston qendrën e skandalit Enron. Kjo kompani energjitike bindi titanët financiarë, shtypin dhe investues të panumërt se ishte perëndia e biznesit. E bënte këtë gjë në një kohë kur asnjë prej idhujtarëve të saj nuk dinin se çfarë biznesi ishte. Enron është model për dekadën e dinakërive të tjera të plotsuksesshme, përfshirë atë të Tiger.

Çfarë e bën bindëse përrallën e superyllit të golfit, pas së gjithash, nuk është se ai është një tjetër famoz në hall apo një tjetër "rol model" të rrëzuar atletit në një dekadë plot me ta. Ky skandal s'ka çfarë të na tregojë ne asgjë për racën dhe s'ka asgjë të re çfarë të na tregojë për hipokrizinë. Konflikti midis pikturës prefekte të jetës së tij familjare dhe të maratonës së tij si gruar është një morali më i lashtë i përrallave.

Çfarë na bën përshtypje në vend të kësaj është hendeku i jashtëzakonshëm i përmasave të Enron midis përfytyrimit publik të këtij golfisti si një etalon i disiplinës, fokusit dhe jetës të panjollë deri në shkallë maniake që mendonim se ai bënte. Njësoj lënduese, nëse jo shokuese është që klasa qeverisëse amerikane dhe mediat informative të gjitha ato, jo vetëm koluministët e golfit apo tabloidet e famozëve ndien për mitin e Woods po aq sa çdo fans i tij dhe aktivisht e ndihmuan e përkrahën atë mit.

Njerëzit donin të besonin çfarë donin ata të besonin. Lidhjet mashtruese të Tiger nuk janë vënë kurrë në pyetje mësa shtresat e padepërtueshme të bilaneve të Enronit, me "cilësimet e tyre speciale" emërtuar sipas personazheve të filmit "Star Wars". Magazina e fatit me emrin Enron ishte "kompania më novatore" gjashtë vjt me radhë. Në numrin e janarit të Golf Digest, ende në duart e lexuesve, disa nga autorët më të mirë dhe më praktikë në Amerikë ofrojnë thënie si "çfarë Obama mund të marrë nga Tiger", i cili është karakterizuar nga ato qenie të përkryera njerëzore që "nuk bën kurrë diçka që do ta bënte të dukej qesharak".

Ndoshta lojtaro më açik në biznesin hagjiografi të Tiger ka qenë një kompani e quajtur Accenture, një nga korporatat e famshme sponsore më të përhershme të tij. Në një artikull të hareshëm të Times, Brian Stelter përshkruante përpjekjet ekstreme që kjo është duke bërë për të mjegulluar shoqërimin e saj gjashtëvjeçar me zëdhënësin e saj të çmuar. Medet, aq shumë billborda me parulla si "Go On. Be a Tiger" (O burra, tregohu tigër) nuk është e lehtë të çmontohe, dhe pajisje koleksionistësh si "Accenture është ndihmësja më e afërt e Tiger Woods" janë një komoditet i tërë në eBay.

Për sa di unë, Accenture iështë një kompani solide. Por kolumnisti i Daily News, Mike Lupica, preku një çështje të fortë kur fola me të javën e shkuar: "Nëse Tiger Woods ishte aq i rëndësishëm për Accenture, si vallë nuk e mora vesh unë se çfarë bëri Accenture kur ata e përzunë atë?" Sipas uebsajtit të saj, Accenture është një "kompani këshillimore globale manaxhimi, shërbimesh teknologjike dhe zbulimesh të burimeve", por kush do t'ia dijë se çfarë shkruhet aty? Ishte Tiger dhe vetëm Tiger e kush tjetër që shqetësohej për hollësitë e përfitimeve të dyanshme nga imazhi i tij. Dikujt mund t'i pëlqejë të pranojë se fakti që Accenture nuk arriti të shohë apo të nuhasë ndonjë shenjë paralajmëruese për njeriun që shfaqej në 83 për qind të reklamave të saj është një lapsus i pazakontë. Dikujt mund t'i pëlqejë të besojë se klientët e biznesit dhe të qeverisë nuk e privilegjuan Accenture thjesht se kishte lejen e Tiger. Por në një kulturë ku kaq shumë njerëz të zotët janë përfshirë kaq shumë, ne nuk mund të përjashtojmë asgjë.

Ndërkohë imazhi mashtrues si një ekzemplar i papërkulshmërisë mbinjerëzore është beninj. Rasti i tij do ta dëmtojë familjen e tij, miqtë më të ngushtë, Accenture-n dhe industrinë e golfit shumë më tepër se do të na dëmtojë ne të tjerëve. Por sindromi që ky imazh mishëron nuk është i padëmshëm. Ne gjendemi të budallepsur nga liderët e të gjithë sektorëve të jetës amerikane, tej e përtej. Një dekadë që filloi me çmendurinë e televizioneve të "reality shows" demonstruar nga "American Idol" dhe "Survivor" "” të dy të shmangur nga çfarëdo realiteti i mirëfilltë "” çuan në një fluturim të tërë larg prej së vërtetës.

Rasti më vdekjeprurës, natyrisht, ishin dy iluzione shënuan për ne rrugën për në Irak se Saddam Hussein kishte armë të shkatërrimit në masë dhe ndonjë lidhje me Al Kajdën. Historia që atëherë është rishkruar nga ish nxënës të Bushit, politikanë demokratë të cilët e mbështetën pushtimin e Irakut dhe disa media informative që furnizuan fiksionet e Shtëpisë së Bardhë (sidomos mediat televizive, të cilat rrallë e pranuan dështimin sesa gazetarët e shtypit). Ishte ekskluzivisht "intelegjenca e keqe", na u tha ne, ajo që na çoi në fiasko. Por kundërthëniet ndaj asaj "inteligjence të keqe" ishin të plota gjatë drejtimit të luftës madje nganjëherë edhe në shtyp. Prapë ne deshëm të pezullojmë mosbesimin. Shumica e vendit, pavarësisht përkatësisë partiake, nuk deshi të pyesë liderët e vet, pavarësisht sa qartazi ata po reklamonin çdo leckë kequdhëzuese të inteligjencës që mund të përputhtë marshin e tyre të paracaktuar të luftës. Është i njëjti impuls që ndali shumë kënd pa pyetur sesi figurat komikse të Mark McGwire dhe Barry Bonds mund të mos ishin fare solide.

Në lëmin politik, syleshtësia jonë bipartizane ka qenë gjithashtu solide këtë dekadë, madje edhe nisur nga standardet tona kombëtare. Shumë demokratë nuk deshën të shihnin tregtarin e surrogateve John Edwards, që bënte mu teksa vetëkundërthëniet e "Two America" të tij, nëse ishe sadopak i vëmendshëm për ta parë atë në YouTube. Republikanët papushim dëgjojnë për vlerat e familjes politikanë predikues si David Vitter, John Ensign e Larry Craig. Fred Thompson ishe parë prej shumë kujt, në shtyp si dhe në partinë e tij, si rikthimi i dytë i Ronald Reagan. Karl Rove u mbajt gjerësisht si një kokë që do të grumbullojë një shumicë të përhershme republikane. Bernie Kerik ishte konsideruar një sekretar i duartrokitshëm i sigurisë së brendshme të vendit. Eliot Spotzer ishte parë si një kryqtar i parimeve pa kompromis.

Por këta artistë të mashtrimit janë lojtarë bastesh të vogla ndaj ambulantëve financiarë. Nuk jam duke folur thjesh për Bernie Madoff dhe Kan Lay të Enron, por për ata titane të cilët ligjërisht krijuan dhe shitën sigurtimet që sajuan dhe pastaj e rrënuan sistemtin. Ju do të mendonit se pas falimentimit të Enronit se liderët financiarë dhe mbikqyrësit qeveritarë do të duhej të vinin në pikëpyetje nëse investimet "ekzotike" mund të shpjegohen tërësisht në anglisht. Por vetëm pak vjet pas shpalosjes gjerësisht dhe hollësisht në mënyrë tejet publike të krimeve të Enronit, disa bankerë, agjencia rregullatore federale dhe kompanit sigurimesh po iu jepnin udhë "asseteve" helmuese. Ne ishim vetëm tepër të shfrenuar të vazhdonim kështu deri në rrënimin alla Escalade të Tiger.

Pas "largimit të papërcaktuar » të tij nga golfi, Woods sigurisht do të rikthehet sapo një skandal tjetër famozi do ta verë në hije skandalin e tij. Por pas një dekade ku dy katastofa natyrore, një luftë rrënuese dhe një pothuaj kolapsi financiar rrënues, të dyja nënprodukte të lehtësisë me të cilën liderët tanë na mashtruan, ne nuk mund të shkojmë lehtësisht përpara.

Kjo mund të shihet në zotimin politik urgjentisht në rritje të Barack Obama-s. Ndonëse amerikanët e majtë e të djathtë nuk pajtohen shumë për këtë, të dyja palët janë duke u bashkuar në dyshimin se fushata brilante presaidenciale e Obama-s aq boshe sa imazhi publik i Tiger një mashtrim marketingu skicuar për të maskuar radikalizmin anti-Amerikan (siç e shihnin të djathtët), sa dhe drojën qullashe (siç e shihnin të majtët). E vërteta mund të mos jetë asnjëra, por pas një dekade e të qenit të budallepsur, amerikanët nuk mund të fajësohen nga të qenët cinikë ndaj përpjekjes së çdo lideri për t'iu shitur gjithçka. Teksa ne i themi lamturmirë vitit të Tiger Woods, të vjen keq ta thuahs, është vendi ai që është lënë në baltë pa rrugëdalje të qartë./Elida BUÇPAPAJ

Frank Rich (Frank Riç), lindur më 2 qershor 1949, është një kolumnist liberal i New York Times që përqëndrohet në politikën amerikane dhe në kulturën popullor. Kolumnat e tij botoheshin në faqen e parë të rubrikës Sunday Arts & Leisure nga viti 2003 deri në vitin 2005. Ai tani boton në rubrikën e zgjeruar Sunday Week in Review. Rich mbaroi Harvardin më 1971, ku ishte botues i Harvard Crimson, studioi histori dhe letërsi amerikane. Para se të shkonte në New York Times më 1980, ai ishte kritik filmi për revistën Time.

December 20, 2009

Op-Ed Columnist

Tiger Woods, Person of the Year

By FRANK RICH

AS we say farewell to a dreadful year and decade, this much we can agree upon: The person of the year is not Ben Bernanke, no matter how insistently Time magazine tries to hype him into its pantheon. The Fed chairman was just as big a schnook as every other magical thinker in Washington and on Wall Street who believed that housing prices would go up in perpetuity to support an economy leveraged past the hilt. Unlike most of the others, it was Bernanke's job to be ahead of the curve. Yet as recently as June of last year he could be found minimizing the possibility of a substantial economic downturn. And now we're supposed to applaud him for putting his finger in the dike after disaster struck? This is defining American leadership down.

If there's been a consistent narrative to this year and every other in this decade, it's that most of us, Bernanke included, have been so easily bamboozled. The men who played us for suckers, whether at Citigroup or Fannie Mae, at the White House or Ted Haggard's megachurch, are the real movers and shakers of this century's history so far. That's why the obvious person of the year is Tiger Woods. His sham beatific image, questioned by almost no one until it collapsed, is nothing if not the farcical reductio ad absurdum of the decade's flimflams, from the cancerous (the subprime mortgage) to the inane (balloon boy).

As of Friday, the Tiger saga had appeared on 20 consecutive New York Post covers. For The Post, his calamity has become as big a story as 9/11. And the paper may well have it right. We've rarely questioned our assumption that 9/11, "the day that changed everything," was the decade's defining event. But in retrospect it may not have been. A con like Tiger's may be more typical of our time than a one-off domestic terrorist attack, however devastating.

Indeed, if we go back to late 2001, the most revealing news story may have been unfolding not in New York but Houston "” the site of the Enron scandal. That energy company convinced financial titans, the press and countless investors that it was a business deity. It did so even though very few of its worshipers knew what its business was. Enron is the template for the decade of successful ruses that followed, Tiger's included.

What makes the golfing superstar's tale compelling, after all, is not that he's another celebrity in trouble or another fallen athletic "role model" in a decade lousy with them. His scandal has nothing to tell us about race, and nothing new to say about hypocrisy. The conflict between Tiger's picture-perfect family life and his marathon womanizing is the oldest of morality tales.

What's striking instead is the exceptional, Enron-sized gap between this golfer's public image as a paragon of businesslike discipline and focus and the maniacally reckless life we now know he led. What's equally striking, if not shocking, is that the American establishment and news media "” all of it, not just golf writers or celebrity tabloids "” fell for the Woods myth as hard as any fan and actively helped sustain and enhance it.

People wanted to believe what they wanted to believe. Tiger's off-the-links elusiveness was no more questioned than Enron's impenetrable balance sheets, with their "special-purpose entities" named after "Star Wars" characters. Fortune magazine named Enron as America's "most innovative company" six years in a row. In the January issue of Golf Digest, still on the stands, some of the best and most hardheaded writers in America offer "tips Obama can take from Tiger," who is typically characterized as so without human frailties that he "never does anything that would make him look ridiculous."

Perhaps the most conspicuous player in the Tiger hagiography business has been a company called Accenture, one of his lustrous stable of corporate sponsors. In a hilarious Times article, Brian Stelter described the extreme efforts this outfit is now making to erase its six-year association with its prized spokesman. Alas, the many billboards with slogans like "Go On. Be a Tiger" are not so easily dismantled, and collectors' items like "Accenture Match Play Tiger Woods Caddy Bib" are a growth commodity on eBay.

From what I can tell, Accenture is a solid company. But the Daily News columnist Mike Lupica raised a good point when I spoke with him last week: "If Tiger Woods was so important to Accenture, how come I didn't know what Accenture did when they fired him?" According to its Web site, Accenture is "a global management consulting, technology services and outsourcing company," but who cared about any fine print? It was Tiger, and Tiger was it, and no one was to worry about the details behind the mutually advantageous image-mongering. One would like to assume that Accenture's failure to see or heed any warning signs about a man appearing in 83 percent of its advertising is an anomalous lapse. One would like to believe that business and government clients didn't hire Accenture just because it had Tiger's imprimatur. But in a culture where so many smart people have been taken so often, we can't assume anything.

As cons go, Woods's fraudulent image as an immaculate exemplar of superhuman steeliness is benign. His fall will damage his family, closest friends, Accenture and the golf industry much more than the rest of us. But the syndrome it epitomizes is not harmless. We keep being fooled by leaders in all sectors of American life, over and over. A decade that began with the "reality" television craze exemplified by "American Idol" and "Survivor" "” both blissfully devoid of any reality whatsoever "” spiraled into a wholesale flight from truth.

The most lethal example, of course, were the two illusions marketed to us on the way to Iraq "” that Saddam Hussein had weapons of mass destruction and some link to Al Qaeda. That history has since been rewritten by Bush alumni, Democratic politicians who supported the Iraq invasion and some of the news media that purveyed the White House fictions (especially the television press, which rarely owned up to its failure as print journalists have). It was exclusively "bad intelligence," we're now told, that pushed us into the fiasco. But contradictions to that "bad intelligence" were in plain sight during the run-up to the war "” even sometimes in the press. Yet we wanted to suspend disbelief. Much of the country, regardless of party, didn't want to question its leaders, no matter how obviously they were hyping any misleading shred of intelligence that could fit their predetermined march to war. It's the same impulse that kept many from questioning how Mark McGwire's and Barry Bonds's outlandishly cartoonish physiques could possibly be steroid-free.

In the political realm, our bipartisan credulousness has also been on steroids in this decade, even by our national standards. Many Democrats didn't want to see the snake-oil salesman in John Edwards, blatant as his "Two America" self-contradictions were if you cared merely to look at him on YouTube. Republicans incessantly fell for family values preacher politicians like David Vitter, John Ensign and Larry Craig. Fred Thompson was seen by many, in the press as well as his party, as the second coming of Ronald Reagan. Karl Rove was widely hailed as a mastermind who would assemble a permanent Republican majority. Bernie Kerik was considered a plausible secretary of homeland security. Eliot Spitzer was viewed as a crusader of uncompromising principle.

But these scam artists are pikers next to the financial hucksters. I'm not just talking about Bernie Madoff and Enron's Ken Lay, but about those titans who legally created and sold the securities that gamed and then wrecked the system. You'd think after Enron's collapse that financial leaders and government overseers would question the contents of "exotic" investments that could not be explained in plain English. But only a few years after Enron's very public and extensively dissected crimes, the same bankers, federal regulatory agencies and securities-rating companies were giving toxic "assets" a pass. We were only too eager to go along for the lucrative ride until it crashed like Tiger's Escalade.

After his "indefinite break" from golf, Woods will surely be back on the links once the next celebrity scandal drowns his out. But after a decade in which two true national catastrophes, a wasteful war and a near-ruinous financial collapse, were both in part byproducts of the ease with which our leaders bamboozled us, we can't so easily move on.

This can be seen in the increasingly urgent political plight of Barack Obama. Though the American left and right don't agree on much, they are both now coalescing around the suspicion that Obama's brilliant presidential campaign was as hollow as Tiger's public image "” a marketing scam designed to camouflage either his covert anti-American radicalism (as the right sees it) or spineless timidity (as the left sees it). The truth may well be neither, but after a decade of being spun silly, Americans can't be blamed for being cynical about any leader trying to sell anything. As we say goodbye to the year of Tiger Woods, it is the country, sad to say, that is left mired in a sand trap with no obvious way out. (http://www.nytimes.com)