LUSTRACIONI - NJË BEBE QË DUAN TA MBYTIN TË GJITHË Nga BEN ANDONI
E Djelë, 08.31.2014, 06:30am (GMT+1)
Ligji i Lustracionit, me shumë gjasa, edhe këtë sesion parlamentar nuk
do shqyrtohet ose, më e keqja fare, gjoja do të merret në konsideratë,
për të rënë pastaj si zakonisht në grackat e ligjvënësve shqiptarë.
Fjetur prej shumë kohësh në dosjet e parlamentit, nxjerrë dhe futur në
sirtarë të panumërt, e duke gjeneruar para e fonde pa fund për
asistencë, ai nuk gjen dot "zot" të paraqitet si duhet në Kuvend. Ironia
e fundit u takon pak ditëve më parë, kur znj. Bregu, ish-ministrja e
Integrimit, ia la pasin mazhorancës, prej numrave të kartonëve në
parlament! Për hir të së vërtetës, drafti i ri (ka pasur disa syresh
ndër vite), ka kohë që është gati, por forcat politike dhe individët që
duhet ta mbrojnë, 'mungojnë' krejtësisht. Duket se dekomunistifikimi i
shoqërisë shqiptare është i pamundur, falë masës së madhe të njerëzve të
njollosur, që kanë mundur të penetrojnë në kapilarët e strukturës
politiko-shoqërore të vendit. Shumica e krerëve të partive kryesore dhe
zyrtarëve janë dëshmi e këtij përcaktimi. Edhe pa i identifikuar kokë më
kokë e kupton nga pafytyrësia se si kanë ndërruar lëkurët të përshtaten
në sistemin tonë të ri ekonomiko-shoqëror. Që, ashtu si pretendohet nga
teoricienë të ndryshëm, Shqipëria e ka mbyllur tashmë tranzicionin e
saj post komunizëm, pas hapjes së negociatave me BE-në.
Teknikisht
Në
fakt, duhej të ishte e tillë dhe zhvillimi i vendit të kishte rrjedhën e
zakonshme të vendeve të tjera të Lindjes, kur fillimisht është bërë
Lustracioni dhe pastaj reformat kapitale në vend. Ka ndodhur e kundërta.
Lustracioni është lënë në fund në Shqipëri ose në kalendat greke. Në
realitet, ajo që është propozuar javë më parë ka të bëjë me faktin se
lustracioni duhet të përfshijë që nga të mëparshmit e deri te sekretarët
e partisë funksionalë ose jo/ Bashkimet profesionale/ Anëtarët e
plenumeve të rretheve/ Sekretarët e organizatës bazë të degës së
brendshme/ Sekretarët e fakulteteve dhe instituteve. Shtresa të tëra,
identifikimi i të cilëve duket i pamundur pasi kalimi i viteve po e bën
gjithnjë e më të vështirë nxjerrjen e këtyre personazheve. Problemi
vështirësohet edhe më tej nga përçarja e të përndjekurve, element që
vërehet tek procesi i dëmshpërblimit. Për fat të keq, një pjesë jo e
vogël e tyre, po i drejtohet amshimit dhe si zor do të dëmshpërblehen të
paktën financiarisht, pasi moralisht po kuptohet që jo dhe jo. Kleçka
që gjendet në fund, gjithnjë është e ditur: shkelen të Drejtat e
Njeriut! Në retrospektivë, angazhimi i parë i shtetit shqiptar për
dekomunistifikimin, e pati fillesën me projektligjin "Për kontrollin e
figurës së zyrtarëve dhe personave të tjerë që lidhen me mbrojtjen e
shtetit demokratik". U hartua nga Qeveria Demokratike në vjeshtën e
'92-shit sipas modeleve të Ligjit gjerman, çek dhe hungarez. Ligji
identifikonte personat subjekt i tij, sipas posteve dhe detyrave që
kishin ushtruar gjatë regjimit komunist: nga niveli më i lartë i Byrosë
Politike të KQ PPSH-së e deri tek punonjësit e Sigurimit të Shtetit,
hetuesisë e më poshtë. Disa kategorive nuk u lejohej të punësoheshin në
shtetin e ri për një kohë 8-vjeçare. Për hir të së vërtetës, ligji
rezultoi shumë selektiv, e megjithatë me përmirësime të vogla, u miratua
më nëntor të vitit 1995. Në fakt ishin dy, pasi i bashkohej edhe ligji
"Për genocidin dhe krimet kundër njerëzimit kryer në Shqipëri gjatë
sundimit komunist për motive politike, ideologjike dhe fetare". Ligji
paraqiste probleme, pasi në kategorinë e përfshirjes mungonin kandidatët
e KQ dhe zëvendësministrat e nomenklaturës, hartues dhe zbatues të
politikave të dhunës. Problemi më i madh mbetej identifikimi i
bashkëpunimit me sigurimin, ndërkohë që s'kishte kufizime për gjyqtarët
dhe prokurorët që kishin dënuar më shumë sesa parashihte ligji i kohës!
Atëkohë, autoritetet e ndryshme shihnin shkelje të të drejtave të
njeriut kur personazhet që ishin subjekt i ligjit kërkonin të
zgjidheshin deputetë, në rastin që vota e popullit e sistemit maxhoritar
shkonte për ta. E më kryesorja, problemi lidhej me përbërjen e
Komisionit të Verifikimit, që trajtonte dokumentacionin. Anëtarët e saj
përbëheshin vetëm prej zyrtarëve që i zgjidhte partia në pushtet. Ligji
do ndalonte së vepruari deri më 2001-shin, kohë që personazheve të asaj
kohe u lejohej të zgjidheshin. Në piramidën e kontrollit do shkonin nga
Presidenti, të zgjedhurit, drejtuesit në ekzekutiv dhe administratën
shtetërore, ushtarakë dhe njerëz të drejtësisë, madje edhe gazetarë.
Shumë demagogji. Ligji pushoi pas shumë mosmarrëveshjeve në 31 dhjetor
2001. Kuptohet se të Djathtët nuk do të rrinin pa punuar për të. Ata
miratuan më 2008 ligjin "Për pastërtinë e figurës së funksionarëve të
lartë te administratës publike dhe të të zgjedhurve". Ashtu si merret me
mend, ligji shkoi në portat e Gjykatës Kushtetuese dhe nuk hyri
asnjëherë në fuqi, pasi prej vetë atyre që u sugjerua u kërkua pezullimi
i efekteve të tij deri në shpalljen e vendimit përfundimtar. Dihej
verdikti. Gjykata Kushtetuese e shpalli antikushtetues, pasi cenonte
parimet e shtetit të së drejtës, parimin e ndarjes dhe balancimit të
pushteteve, si dhe të drejtën kushtetuese për t'u zgjedhur, të drejtën
për punë, të drejtën për të hyrë në shërbimin publik etj.!!!
Absurdi
Ata
që sugjeruan në atë kohë nga Kuvendi dhe Këshilli i Ministrave kërkuan
edhe përjashtimin e disa prej anëtarëve të Gjykatës Kushtetuese si
subjekte të mundshme të ligjit për pastërtinë dhe për të shmangur
konfliktin e interesit! Për publikun, shqetësues mbetej infrastruktura
ku do mbështetej e gjitha: "Gjatë marrjes në dorëzim të Arkivit të MB-së
nga SHIK-u në vitin 1993, rezultoi se në regjistrin e bashkëpunëtorëve
sekretë (rezident, strehues, agjent, informator) u gjetën të fshirë 542
emra, ndërsa gjatë viteve janë asgjësuar 39518 dosje. Nga studimi i
ligjeve dhe rregulloreve të kohës në fuqi në ato vite, rezulton se këto
veprime janë bërë në kundërshtim të plotë me to. Për këto veprime ruhet
dokumentacioni i plotë i kohës, me urdhërdhënësit, procedurat dhe
procesverbalet zyrtare përkatëse. Përgjithësisht janë 'asgjësuar', jo pa
qëllim, dosjet 2A dhe 2B të personave që ishin gjallë", shkruante më
vonë ish-kryeministri Aleksandër Meksi. Me pak fjalë, duke marrë shkas
nga artikullshkrues të ndryshëm, ka një konfuzitet të madh sa i përket
Arkivit të dikurshëm të ish-Ministrisë së Punëve të Brendshme, çfarë
ruhet, ku ruhet dhe si është dëmtuar. Nga ligji e pësuan pak njerëz në
vitin 1994, me akuzën për shpërdorim detyre me pasojë shkeljen e të
drejtave të njeriut, ndërsa pas miratimit të Ligjit për Genocidin, për
krime kundër njerëzimit (viti 1996), u dënuan disa të tjerë. Me ardhjen e
PS-së në fuqi pas '97-ës u shpallën të pafajshëm dhe madje u
dëmshpërblyen! Të kuptosh diferencën e pamundësisë, të vjen ndër mend
modeli i Afrikës së Jugut. Por kush do e bënte vallë atë akt që bëri
Mandela?! Duke përfunduar, Lustracioni sot nuk shikohet fare si
kauzë morale që do lehtësonte ndonjë shtresë shoqërore apo do kishte
efekte në ngritjen e shtetit. Nëse do bëhej, ajo mund të bëhej në
fillimin e demokracisë, koha kur flamurin e demokracisë e morën së
shumti, njerëz që lidheshin me kohën e shkuar.
Ndaj, nisma ligjore
për Lustracionin sot, në vitin 2014, i ngjan një bebeje, që të gjithë
nguten ta mbysin. Nisma mbushet me kleçka pa fund, që i jep mundësi
pastaj Gjykatës Kushtetuese ta hedhë lehtë poshtë, me mburojën e të
Drejtave të Njeriut. Aktorë të ndryshëm të brendshëm dhe të jashtëm
vazhdimisht e theksojnë, si një kriter për Shqipërinë evropiane, që
vendi të kishte fytyrën e tij të vërtetë në shtratin e vendeve
demokratike. Të paktën, sa për sy e faqe.
BEN ANDONI
|