VOAL - Online Zëri i Shqiptarëve - TOKË E MOHUARTregim nga ALEKO LIKAJ

Fati nuk e kishte përkëdhelur Tahsim Zykën. Kishte ardhur në mes të Evropës, aty nga mezi i viteve '30 të për t'u shkolluar dhe dy herë me radhë nuk i mori që nuk mori provimet. Ndonjë pasuri të madhe i ati nuk kishte, por disa miq të tij e ndihmuan ta niste për studime. Ishte djali i dytë në mes tri vajzave. Shkollën tregtare e kishte marrë, por jo si i pari. Nxënës mesatar ashtu siç vinte edhe nga trupi. Me një fytyrë pak të gjerë e vetullat të trasha e të nxira katran. Një cullufe flokësh varej mbi ballin e sheshtë e të madh, duke ia zënë herë pas here vështrimin në krahun e djathtë. Shumë herë kjo e bënte të ndjehej mes shokësh tamam si djalë fshati. Andej ishte vërtetë. Vinte nga Gryka e Kuçe ku rrahin erërat e jugut, të cilat pastaj uleshin e lëpinin brigjet e Vjosës e zbrisnin qetësisht mbi Myzeqenë plot lagështi.

Doemos që i erdhi turp nga shokët. Me këta u nda përfundimisht. Nuk doli më në qytet. U vendos në periferitë e Milanos. Po edhe atë vend e la. U ngrit e shkoi deri në Afrikë. Nuk duronte dot këmishëzinjtë e rinj të fashizmit që manifestonin kudo nëpër rrugë dhe nderonin ala romançe. Me një italian zuri të bënte biznes deri në thellësitë e Afrikës. Në fillim si ndihmës i tij, pastaj si ortak dhe më vonë si padron i tij. Italiani kishte qëlluar dorëshpuar e kumarxhi i madh. I mbetur pa asnjë dyshkë në xhep, i dha Tahsimit për grua motrën e vet. Këta e ngritën çerdhen e lumturisë në "Kep Tawn", bregu jugor i kontinentit afrikan. Tre hotele të mëdhenj buzë detit, dy fabrika ushqimore si dhe 5 peshkarexhe moderne për atë kohë punonin për firmën "Zyka".

Nga fillimi i viteve '60, tashmë baba i katër fëmijëve me flokë gjysmë të thinjura, 52-vjeçar, vjen në Romë. E kishte pikur malli për të afërm e për atdhe. I thanë se fillimisht duhej siguruar një leje në ambasadë. Nuk lejohej që të hyje në Shqipëri pa atë. Kështu bëri. Telefonoi ambasadorin e ky i la një "rendez-vous" pas dy ditësh. Shkoi me qejf. E pritën mirë. I thanë se tashmë duhej të vinte edhe përgjigja nga Tirana dhe duhej të priste dy apo tri ditë.

Tahsim Zyka kishte zënë hotelin. Kaluan jo dy, por pesë ditë dhe asgjë. Kërkoi ambasadorin, i cili Tahsimit iu duk një njeri korrekt, por ai nuk ishte aty. "Do të pres, - tha ai - se ku i dihet kësaj jete. Mbase vdes dhe nuk i shoh më njerëzit e mi." Prindërit kishin kohë që nuk rronin më. Këtë ia kishte thënë një bashkëfshatar i tij nga ata të arratisurit, gati 17 vjet më parë. Edhe vëllai i vetëm nuk jetonte më, sepse gjatë luftës ishte renditur me forcat nacionaliste. Për motrat nuk dinte se ku ndodheshin dhe si u kishte ecur filli i jetës.

Pas ditës së dhjetë nuk duroi më. Përgjigje jo. Në ambasadë nuk e priste më njeri. Me zemër të helmuar mori rrugën e kthimit deri në "Kep Tawn". U tha fëmijëve: "Komunistët, pas vëllait më vranë edhe mua."

Pasurinë e kishte vënë përpara. Firma "Zyka" u bë një nga më të fortat e atij qyteti, në breg të detit, kepi i fundit i kontinentit të zi. Tre djem e një vajzë ishin plot për ta pasuruar e trashëguar atë. Afër 30 vjet pa u kthyer në vendlindje dhe shumë larg prej andej. Ndonëse nuk kishte takuar asnjë shqiptar atje, gjuhën e bukur shqipe ua mësoi edhe fëmijëve. Dy djemve të mëdhenj po u jepte edhe artin e drejtimit e manaxhimit të biznesit. I treti, Naimi, vazhdonte mësimet me motrën, Afërdita, në një kolegj amerikan. Më mirë se kaq prishej.

Një vit më pas e mundi sëmundja. Mjekët thanë se, "kishte hyrë në një gjendje depresioni," Dy vjet më vonë zuri shtratin nga një paralizë në krahun e djathtë dhe këmbën e djathtë. Halli i madh sa nuk thuhej. Fëmijët e kuptuan se malli ia drobiti kraharorin e vogël e të tharë si pastërma. Një infermiere vendase dhe dy mjekë i rrinin te koka çdo ditë.

Skënderi, djali i madh, kishte njohur rastësisht një çift amerikan, që ishte bujtës ato ditë në një prej hoteleve të tyre. Amerikanët kishin qëlluar edhe ata refugjatë nga Shqipëria. I solli në shtëpi për t'i njohur me babanë. Tahsim Zyka çeli si karakafte në fillim të marsit. U bë shend e verë. U kënaq me miqtë duke folur shqip. Refugjati i Amerikës, 65-vjeçar, kishte qëlluar korçar nga qyteza dhe kishte ardhur aty thjesht si turist. Vizitonte jugun e Afrikës. Atëherë Tahsimi nxori fjalë te miqtë e tij tregtarë: "Ejani sonte tek unë, më ka ardhur vëllai!"

Biznesmenët që e njihnin Tahsimin si një tregtar të ndershëm dhe me origjinë nga një vend i vogël i Ballkanit, në mbrëmje u mblodhën të gjithë.

Tahsimi u ngrit me paterica dhe qëndroi në krye të vendit. Gëzonte si një fëmijë. Kishte vite pa u çmallur me një bashkatdhetar. Korçari kishte qëlluar njeri i mirë dhe i muhabetit. Pensionist së bashku me gruan. Shërbeu në aviacionin amerikan si pilot në fillim dhe pastaj si instruktor e specialist në degën e projektimeve aerodinamike. Kishte mbaruar edhe fakultetin për inxhinieri.

Pas disa ditësh çifti i korçarëve u largua. Tahsim Zyka kishte ndryshuar nga gjendja shpirtërore. Mjekët e vunë re këtë gjë dhe u rekomanduan fëmijëve që babai duhej vendosur për një periudhë në një mjedis shqiptar. Ata shpresonin në një riaftësim të shpejtë e cilësor. Mbase kjo ishte rruga e vetme për mërgimtarin e vjetër për ta kthyer në normalitet.

Një avokat i njohur në atë qytet u propozoi që t'i shkruanin një letër të parit të vendit në Shqipëri, me qëllim që të lejonte kthimin në atdhe të Tahsim Zykës. Ashtu u bë, por përgjigje nuk morën. Kaloi një gjysmë viti. Avokati bëri propozimin e dytë. "Ta çojmë Tahsimin në ishullin e Korfuzit. Shqipërinë do ta ketë përballë. Çdo ditë do ta shohë dhe do të çmallet." Kështu u bë. Fëmijët i besuan këshillës së urtë të avokatit, që ishte me origjinë angleze dhe që pushimet i bënte pikërisht aty, në Korfuz, për çdo vit. I zunë me qira një apartament komod. Dhe pikërisht në Kulura, në kompleksin e ca vilave piktoreske të dy ortakëve grekë: Adonis e Asonitis, nga ku Saranda e rrethinat e saj dukeshin përballë si në pëllëmbë të dorës. Me një dylbi të madhe të varur në gjoks, Tahsim Zyka e priste lindjen e diellit dhe perëndimin e tij të larë në gjak me një merak të madh në zemër, të pandier kurrë më parë, aq shumë për atdheun. I dukej sikur lentet optike do ta lejonin, madje të puthte edhe vetë gurët apo baltën e ëmbël të brigjeve matanë. Një tranzistor i madh gumëzhinte gjithë ditën, i kredhur i tëri në emisionet shqipe. I mërguari dëgjonte Radio Tiranën dhe sytë i përloteshin si fëmijë i vogël, i sëmurë apo i merakosur.

Në fillim u duk se po e shuante dalngadalë mallin që kishte të fshehur në gji. Një prej djemve, që e shoqëronte përherë në kafenë e mëngjesit, u gëzua kur e pa më të çelur. U telefonoi menjëherë familjarëve... Pasi kuptohet, të gjithë gjendeshin të kredhur në një merak të madh për babanë e tyre mërgimtar. Maria-Tereza, e shoqia e tij besnike, nuk i ndahej në asnjë hap. Ende vijonte ta donte atë marrëzisht, njësoj si një vajzë e sapodashuruar. Mblidhte lule çdo mëngjes dhe ia dhuronte atij buqetë si në rininë e tyre të dikurshme, pikërisht në një kohë kur flladi i dashurisë së zjarrtë për shqiptarin e kishte bërë të ndihej e drithëruar për të, ndonëse aso kohe nuk i kishte kaluar as të 16 pranverat e jetës së posanisur në lagjen Monterinaldi të Firences.

- Lulet i rrit puhia e ëmbël apo era e virgjër që vjen nga vendi yt, i pëshpëriste ajo ngadalë në vesh.

Tahsimi çelej e mbushej në fytyrë gjithë gaz. Ulte strehën e kapelës republike verore dhe vendoste sërish dylbitë.

Ndërkohë në verandën e lokalit dy klientë vendës ndiqnin në heshtje lëvizjet e Tahsimit.

- Ç'është ky? pyeti një gjatosh me flokë të rëna.

- Thonë se është mërgimtar shqiptar. Nuk e lënë të kthehet në vendin e tij. Është larguar para lufte. Ka ardhur për të nxjerrë mallin së largu këndej nga ishulli ynë.

Tjetri për një çast lëvizi kokën, pastaj rrëkëlleu me një frymë një gotë të mbushur përgjysmë me "Metaksa", me një lëvizje të shpejtë aq sa u drodhën në të copat e pashkrira të akullit.

- Më ka treguar Nikolopulosi, Jani. E ke parasysh. Është ai që shërben në shtëpinë ku jeton mërgimtari. Një suitë e tërë ka ardhur pas tij, tha bashkëbiseduesi i gjatoshit, që shikonte ende andej, ku Tahsimi kontrollonte me dylbi bregun tjetër. Ky i fundit në vijim i largoi i mundur sytë. Ia dha ato gruas, që porsa kishte mbërritur pas kurrizit të tij.

Pastaj të dy, ngadalë e të heshtur, morën rrugën dhe zbritën disa shkallë për të dalë në një platformë betoni, Tahsimi duke u mbajtur në një bastun. Atë mëngjes i kishte flakur patericat. Ngaqë shpirtërisht ndihej mirë. Shpresonte të rikthehej në gjendjen e mëparshme, normale, pa iu shfaqur ende në trajtën e një obsesioni të fortë malli i pashëruar për atdheun. Për të thënë të vërtetën, përmirësimi i tij qe diçka që e kishin parashikuar edhe mjekët... Pikërisht, kur nga ishulli i lashtë i Feakëve do t'i jepej mundësia të sodiste Shqipërinë nga larg.

Nga rinia të tij vizitori i vonuar i ishullit në fjalë mbante mend dikur t'i qe dhënë mundësia për të parë nga larg Sarandën. Një prej xhaxhallarëve të tij kishte qenë xhandar i mbretit Zog. Mbante mend plot mbresa. Qe kthyer më pas në fshat. Të gjitha këto nuk kish munguar t'ua tregonte miqve e moshatarëve.

Por aty nga java e tretë i mërguari u duk se ndryshoi përsëri humorin. Erdh e u bë më i menduar. Rrallë përdorte bastunin. Ecte ngadalë e me kujdes sikur kërkonte të zgjidhte rrugën... Si për të kapërcyer apo përmbysur distancën e pandryshuar ujore. Saranda, jo më kot e quajtur perla e Jonit, nuk i hynte me në sy, ngaqë Tahsimi dëshironte t'i afrohej akoma më shumë atdheut të tij. Një mbrëmje, ndërkohë që pas kurrizit të tij dielli perëndonte i qetë matanë ishullit, u kërkoi familjarëve t'i jepej mundësia të hipte patjetër në një jaht, për të vozitur akoma më pranë...Të gjendej diku më pranë brigjeve... As ai nuk e kishte të qartë se ku. I dukej sikur, më së fundi, do t'i jepej mundësia t'i prekte ato me dorë.

- Nesër, baba, patjetër. Të gdhijë dita më parë... - i tha djali i tij.

Dy shëtitje bëri Tahsim Zyka me jahtin dhe u ndie si i rilindur. Në të dytën, atë të pasdites, iu duk sikur iu afrua tokës së vendlindjes aq shumë, saqë vetëm disa pash e ndanin. Por ishte vetëm iluzion. Asgjë tjetër. Disi i pasigurt, kërkoi të afroheshin më shumë. Dionisi, kapiteni i jahtit, një mustaqeli truphollë e i gjatë, nuk të jepte ndërkohë asnjë shpresë se mund ta bindte ndonjë lloj lutjeje, që të kapërcente sadopak ujërat neutrale disa metra më tutje.

Edhe ditën tjetër pronari i skafit "Katerina" nuk u duk të ndryshonte mendje. Tahsimi i premtoi një pagese të majme: sa për tridhjetë ditë pune... Propozimit për t'iu afruar qoftë edhe natën brigjeve shqiptare, Dionisi iu përgjigj me një "oqi" të fortë, të përsëritur prej tij pa mbarim, duke rrahur pa pushim shuplakat... Sikur me atë gjest, të donte të tregonte se matanë ujërave neutrale do të shfaqej djalli vetë. Kështu në fund të javës së dytë të ardhjes në ishull, Tahsimi vendosi të heqë dorë përfundimisht nga jahti i bukur, që mbante emrin e njërës prej dashnoreve të fundit të kapiten Dionisit.

Mërgimtari i përmalluar e i obsesionuar për dreq u mbyll sërish në dhomën e tij... Zuri përsëri shtratin, duke i zhytur në mërzi e sfilitje gjithë njerëzit e familjes së tij të dashur e aq të dhembshur për të.

Në mëngjes bija e Tahsimit vendosi të bëjë një lëshim. Të paktën kështu e quajti, kur vendosi t'i propozojë të vëllait që të bisedonte me një peshkatar, i cili shiste peshk të freskët. Vinte çdo mëngjes nga Ipsosi. Kishte një pamje të vuajtur... Ndofta, mund ta merrte në sy aventurën. Ndofta, një shpërblim i majmë mund t'ia prishte mendjen...
Për njëqind dollarë u duk se u gjet çelësi. Ishte një natë pa hënë, kur Tahsim Zyka u gjend i hipur në varkën e peshkatarit Jorgo. Mbrëmjen në fjalë rrëshqitën të dy si hije prej një moli të vjetër me dërrasa, të ndodhur diku, jashtë qytezës së vogël të Kasiopit. I mërguari kishte zgjedhur të vishte një kostum të çelur veror. Mbante në kokë një kapele tip republikë. Bastunin e skalitur me një kokë të llahtarshme Meduze e mbante midis gjunjëve pak të shtrënguar. Sytë e saj ndriçonin si margaritarë... Ndofta të mallkuar. Ndiente ankth. Diçka që binte në kundërshtim me çastin e parë të zgjidhjes së litarit të varkës, kur miqësisht i qe drejtuar grekut në shqip. Sikur të donte ta përkëdhelte në kokë. Si djalin e tij:

- Nisu, more, korofillak!

Varka rrëshqiste mbi ujin si pasqyrë e të larë në dritat që vinin nga bregu korfiat. Qielli i natës kishte ndezur një grusht yjesh që dukeshin si xixëllonja të harruara në një cep të tij. Mbrëmja dukej e brishtë, e thyeshme, delikate.

Në fillim peshkatari mori veriun. Kështu bënte përherë në këtë periudhë të bukur për gjueti peshku... Veç disa çaste më pas filloi të harkojë ëmbël për t'i dalë bregut shqiptar ballëpërballë. Nga pas dëgjohej ende të mbërrinte deri në veshët e tyre muzikë e Hatzidakis, ku mbizotëronin tingujt e buzukut. Duhej të vinin nga altoparlantët e një taverne pranë molit të qytezës që në këtë periudhë ofronte për turistët live music. Ndërkohë, pranë brigjeve dritat e neoneve në det, të përkundura nga valët e lehta, u përngjanin ca vajzave të turpshme e të ndrojtura në takimin e parë të dashurisë... Të vrojtuara nga larg, lëshonin një fare dritë të zbehtë. Për një çast Tahsimit iu dukën si drita të ëmbla, mikluese..., të cilave gradualisht, me kokëfortësi po u largohej. Por njëkohësisht ato drita iu shfaqën edhe të mistershme. Iu kujtua Klara, gruaja e tij aq e dashur e besnike nga Monterinaldi. Mbante mend, ajo dikur i pat thëne se Firence vjen nga fjala lule. E tillë qe treguar edhe ajo për të... Një lule e bukur mali. Pikërisht si ato që, duke iu afruar gjithnjë e më shumë me varkë, ai ëndërronte t'i prekte me mollëzat e gishtave të regjura nga mosha e sëmundja. Nuk i shikonte atë çast, por patjetër do t'i prekte, porsa të zbriste në tokë. Nuk kishte më asnjë dyshim. Në fund të fundit, kush mund të të ndalojë të këputësh dy tre kërcej të thjeshtë borziloku, luleshqerrash, trëndeline apo manxurane të virgjër në Nemërçkë?!... Ndofta largimi pa kthim nga farefisi i tij mund të qe iluzion. Tahsimi pati përshtypjen sikur me krahët e tij të stërhapura, çuditërisht gjigante, do të mund t'i përqafonte të gjithë: familjen, lulet, gurët, drurët, shtojzovallet, shpirtrat e humbur dhe gjithë shqiptarët e tij të dashur...

Peshkatari korfiat zgjati kokën përpara si për të dalluar matanë errësirës. Kishte më shumë se njëzet vjet që rrokofytej lëkurëçarë e fytyrëvrarë me valët e detit. Si njeri i stërvitur me ujin e kripur, vendndodhjen e njihte mirë, pëllëmbë për pëllëmbë. Vetëm pjesa tjetër e ngatërronte. Një jetë të tërë, edhe pse i gjendej pranë, ajo përherë i qëndronte kryeneçe, e kredhur në një mister të përbindshëm, të fshehtë. Jo pak herë kishte dëgjuar për histori të trishtuara, që kishin përfunduar me krisma, ulërima e vrasje... Edhe në ishull dikur, në kohë të mëparshme thuhej se kishin ndodhur tragjedi analoge. Por bota ndërkohë, me sa dukej, kishte vendosur të ndryshonte. Qe zbutur.
Tahsim Zyka ishte mbështetur në mesin e varkës pas një jastëku të mbushur fort me lesh që ia kishte vendosur i biri në momentin e fundit, para nisjes. Mbahej fort pas bastunit, që e kishte mbështetur mes dy gjunjëve. Përpara në bash shihte të formësohej dalngadalë një hapësirë toke. Në krahun e djathtë vezullonin dritat e Sarandës. Ndonjë prej tyre fekste sikur të dilte nga një mjegull e dendur.

- Jemi në ujërat neutrale, tha ngadalë greku dhe për një çast shoi motorin e vjetër të barkës me të cilën mbante familjen dhe ushqente fëmijët.

Kjo do të thoshte për Tahsimin se, "deri këtu dhe kaq!" Mërgimtari shqeu sytë në errësirë drejt vendit të tij, por një hije e murrme që çuditërisht këto çaste dukej tepër larg ishte pak për atë, për mallin e tij që kërkonte të shpërthente kraharorin.

- Vazhdo përsëri! tha turisti.

Jorgua heshti për një çast. Uli kokën dhe pastaj, pasi e lëvizi dy herë, vendosi duart mbi motorin e nxehtë. Përsëri një zhurmë metalike u duk sikur grisi heshtjen dhe prishi qetësinë e asaj nate me gjysmëhënë. Varka rrëshqiti sërish mbi pasqyrën e detit blu. Pas kurrizit të Jorgos gjithçka tretej sikur të ishte një botë tjetër. Gati e harruar dhe e lënë pas. Greku mesa dukej kujdesej më shumë për motorin. Kështu bënte sa herë që dilte në këto ujëra për gjuetinë e peshkut. E riparonte shpesh te një mekanik, pasi tashmë ishte tepër i vjetër. E mbante, si të thuash, me paterica. Shpejt e mbërtheu me dy duart kasën e tij, e cila dridhej. Kuptoi që ajo nuk ishte më në vendin e saj. Nuk pati kohë më që të kontrollonte as edhe vendndodhjen. Ngushtica midis ishullit e Shqipërisë përballë është aq e vogël sa një notar i mirë e bën gati me një "frymë". As 5 - 6 milje.
Tahsim Zyka tani ishte ngritur në gjunjë, aty, në mesin e varkës dhe shikonte drejt errësirës me kapelën verore që e mbante në dorë. Iu duk se fare pranë ndjeu rrëzëllimin e shpejtë të një drite, që u zhduk sa të hapësh e të mbyllësh sytë. Pak më tej një shkëmb iu duk se gati do ta prekte me dorë. Kuptoi... Ndjeu që u lumturua. Tani ishte fare pranë tokës së vendit të tij. Sytë iu lagën dhe një rrëke e gjatë lëmoi mollëzën e djathtë. Zemra si një zog i plagosur, iu duk se përplasi flatrat brenda hapësirës së vogël të kraharorit. E kishte lënë pas këtë tokë gati 40 vjet më parë. Mbylli sytë dhe një erë e ngrohtë i rrëmbeu leshrat, që dilnin poshtë kapelës. Lëshoi një "Ohooo!" të gjatë dhe pastaj përkuli kokën, duke e vendosur ballin mbi paretin anësor të varkës. Në gojë ndjeu një shije të kripur deti.

Jorgoja ktheu kokën dhe largoi menjëherë duart nga motori i nxehtë.

- Qirje, qirjeee! bërtiti me një zë të hollë dh u ngrit shpejt nga kiçi për të shkuar tek Tahsimi.

Në atë qetësi që nuk zgjati veçse pak sekonda, peshkatari e rrëmbeu turistin në supe. Ai nuk reagoi më. E lëvizi edhe njëherë. Koka e tjetrit u var ngadalë mbi kraharor. E mbështeti shpejt në njërin gju dhe i vendosi dy gishtat diku, poshtë veshit, për të kuptuar nëse pasagjeri i tij ishte ende në këtë botë. Nuk donte ta besonte. Për një çast shtrëngoi të dy sytë dhe pastaj lëvizi kokën si për ta mohuar pikërisht atë që nuk mund as ta imagjinonte. Ç'të bënte? E lëshoi ngadalë dhe kufoma iu duk sikur lëvizi drejt një honi si në një pus të thellë që nuk i shihet fundi.

- Mos, moo! O perëndi!... Paska vdekur. Malli për atdheun e tij... Oh!...Ç'më gjeti mua të ziun! Ç'është kjo gjëmë?! - tha më tepër për veten e tij dhe në çast ngashëreu si një fëmijë i rritur. Përplasi përnjëherësh dy duart mbi gjunjët që iu dukën se nuk mund ta mbanin më dhe lëshoi një "Ooh!" të zgjatur.

Varka tashmë rrëshqiste për inerci drejt bregut shqiptar. Nuk ndihej as gulçima e motorit në atë qetësi nate që ngjasonte si zë i trembur shpendi, i cili kishte braktisur folenë e vet. Jorgoja, sikur të ishte kujtuar për diçka, lëvizi drejt tij atje në kiç.

- Ndal!

Një zë i fuqishëm u duk sikur e shpoi tej për tej natën gojëprerë.

- Ndal!

- Ndal!

Dy persona të tjerë ngritën zërin e pastaj një llapashitje këmbësh që rendnin buzë detit. Greku qëndroi duke hedhur sytë nga errësira.

- Ç'më bëre, qirje! Ç'më bëre!...Obobo, i ziu unë! I lashë fëmijët jetimë. Obobo!... Këta qenkan të çmendur që të gjithë.

Një trup që u hodh në det dhe që lëvizte me shpejtësi në drejtim të kundërt me valët. Ato vinin pa zhurmë e përplaseshin në breg.

Pastaj një breshëri. Dhe një tjetër. Dhe një tjetër po ashtu.

- Ndal, ndal, ndal!

Zërat vinin nga bregu. Breshëritë ishin për grekun që u hodh drejt e në ujë. Varka e boshatisur kishte ulur shpejtësinë e vinte me ngadalë. Si me hap njeriu.
Pasi u zbrazën karikatorët e parë dhe u vendosën të dytët, breshëritë filluan sërish. Ndërkohë një sirenë e largët dhe e pandërprerë, që vinte nga thellësia e tokës, përballë, dëgjohej në intervalet e qitjeve të kallashnikovëve. Varka tani ishte veçse 10 metra larg nga bregu dhe dy trupa u futën me nxitim në det.

- Ka një të vrarë brenda në varkë, moreee. Diversant. E ç'të jetë, mooo. Qenka veshur edhe me kostume verore, edepsëzi!

-He, mooo. Kërkojnë të na hedhin hi sive. Këtë punë e zgjidh komandanti që po vjen tani me gjithë repartin e vullnetarët nga pas, o Lutooo. Po tjetri?

- Iku.

- Çau valët? - tha një zë, që vinte nga një shkëmb aty pranë.

- Ç'thua, moree! E ku do të ikë edepsëzi, në të ...s'ëmës?! Do të këtë marrë ndonjë koqe plumbi edhe ai. Do të vdesë. Ke për të parë. Do ta nxjerrë deti. Në mos peshkaqenët do ta hanë.

- O Lutooo! Diversanti nuk paska marrë asnjë plumb, moreee.

- Kontrolloje mirë! - tha ai që quhej Luto. - Edhe armët, pajimet... ç'të ketë.

- Përveç një bastuni dhe një kapeleje republike, asgjë.

- Kushedi se si e ka pasur misionin. Është skile e vjetër perëndimi, - foli kufitari, që qëndronte te shkëmbi me kallashnikovin gati për të hapur zjarr në mbrojtje të dy shokëve të tij. - Na ka zili e halë në sy.

- Kush është? Parullën! - u ngjir kufitari që qëndronte në breg duke drejtuar armën në brendësi të errësirës që e ndante nga fshati i vogël përballë.

- Përgjegjësi i ndërresës me komandantin, "Lumi", - tha prerë një zë andej.

- Ju lumtë, djem! Paskeni zënë një gjah të majmë.

Komandanti, një mesoburrë dhe i hollë si një shkop thane, shkoi drejt e te shkëmbi.

- Mit'hati thotë se diversanti nuk ka marrë asnjë plumb. Ndërkohë ne zbrazëm 6 karikatorë, komandant. Besoj që i keni dëgjuar. Të ketë vdekur nga frika?

Përgjegjësi i njësitit kufitar hipi mbi varkë dhe pas tij komandanti. Atje tashmë u bënë katër vetë.
- Si, moreee?! Të shkelë diversanti kufijtë tanë të shenjtë pa marrë asnjë plumb ballit? Gjë që nuk bëhet!

Komandanti qëndroi për një çast pa ia ndarë vështrimin kufomës që mbante ende sytë hapur. Pastaj sikur të ishte kujtuar për diçka, vendosi menjëherë dorën te revolveri në rripin e mesit.

Kufitarët që ishin në breg dëgjuan një plumb të thatë. Kumbimin e tij u duk sikur e morën valët, të cilat përplaseshin pak metra më tej, pas dy shkëmbinjve të vegjël e të thepisur, gati pa formë dh që nxinin më shumë se vetë nata. Shkuma e bardhë lëpinte gurin e lagur dhe pastaj rrëzohej poshtë në sipërfaqen e detit, që nuk ishte i qetë, për t'u rikthyer përsëri aty si në një ritual të zakonshëm jetë-vdekje...

Bordo, shkurt 2006