Vizita e Presidentit Hu Jintao të Kinës në Uashington këtë muaj do të jetë takimi më i rëndësishëm i nivelit më të lartë Shtete të Bashkuara-Kinë që nga udhëtimi historik i Ten Siao Pinit më shumë se 30 vjet më parë. Prandaj duhet t'i japim më shumë se zakonisht në raste si këto vlerësim të ndërsjellët. Ky takim duhet të synojë për një përkufizim të marrëdhënieve midis dy vendeve i cili të përputhet me premtimin global të bashkëpunimit konstruktiv mes tyre.
E mbaj mend vizitën e Tenit mirë, pasi unë kam qenë këshilltar i sigurisë kombëtare në atë kohë. Ajo u zhvillua në një epokë të ekspansionizmit sovjetik, dhe i kristalizoi përpjekjet e Shteteve të Bashkuara dhe Kinës për ta kundërshtuar atë. Ajo gjithashtu shënoi fillimin e transformimit ekonomik plot tri dekada të Kinës - e ndihmuar nga marrëdhëniet e saj të reja diplomatike me Shtetet e Bashkuara.
Vizita e presidentit Hu ndodh në një klimë të ndryshme. Ka paqartësi në rritje në lidhje me gjendjen e marrëdhënieve dypalëshe, si dhe shqetësimet në Azi mbi aspiratat gjeopolitike me rreze të gjatë të Kinës. Këto paqartësi kanë hedhur një hije mbi takimin e ardhshëm.
Muajt e fundit ka pasur një rritje e vazhdueshme të polemikave në Shtetet e Bashkuara dhe Kinë, ku secila palë akuzon tjetrën për vazhdimin e politikave ekonomike që bien në kundërshtim me rregullat e pranuara ndërkombëtare. Secila e ka përshkruar tjetrën si egoiste. Dallimet e një kohe të gjatë në mes të Amerikës dhe nocioneve kineze të të drejtave të njeriut u theksuar nga dhënia e Çmimit Nobel të Paqes 2010 një disidenti kinez.
Për më tepër, secila palë ka intensifikuar paqëllimshëm dyshimet e tjetrës. Vendimet e Uashingtonit për të ndihmuar Indinë me energji bërthamore kanë nxitur nervozizmin e Kinës, duke nxitur një përkrahje më të madhe kineze ndaj dëshirës së Pakistanit për të zgjeruar potencialin e saj të energjisë bërthamore. Gjoja mungesa e shqetësimit të Kinës në lidhje me perleshjet e dhunshme të Koresë së Veriut me Korenë e Jugut i ka dhënë ka rritur vëmendjen ndaj politikës së Kinës në gadishullin e Koresë. Dhe ashtu si njëanshmëria e Amerikës në vitet e fundit pa nevojë ka kundërvënë disa nga miqtë e saj, kështu edhe Kina duhet pasur parasysh se disa nga qëndrimet e saj të fundit i kanë shqetësuar fqinjët e saj.
Rezultati më i keq për stabilitetin afatgjatë të Azisë, si dhe për marrëdhëniet amerikano-kineze do të ishte një thellim në shkallëzimin e demonizimit reciprok. Për më tepër, tundimet për të ndjekur një kurs të tillë ka të ngjarë të rriten teksa dy vendet përballen me vështirësi të brendshme.
Presionet janë reale. Nevoja e Shteteve të Bashkuara për përtëritje të plotë të brendshme, për shembull, në shumë aspekte duke qenë çmimi marrjes përsipër gjerësisht të barrës për zhvillimin e luftës së ftohtë 40-vjeçare, dhe pjesërisht çmimi i të lënit pas dore për 20 vitet e fundit rrit dëshminë e kthimit të saj në realitetin e brendshëm. Infrastruktura jonë e dobësuar është thjesht një simptomë e rrëshqitjes së vendit prapa në nivelet e shekullit të 20-të.
Kinë, ndërkohë, është duke luftuar për të menaxhuar një ekonomi të teptisur brenda një sistemi të ngurtë politik. Disa nga deklaratat e komentuesve kineze bien erë triumfi të parakohshëm në lidhje me transformimin e brendshëm të Kinës dhe të rolit të saj global. (Ata liderë kinezë të cilët ende i marrin klasikët marksistë seriozisht mund të bënin mirë të rilexonin mesazhin e Stalinit të vitit 1930 drejtuar kuadrove të partisë me titull "Dehja prej suksesit", i cili paralajmëroi kundër "një fryme të kotësisë dhe mendjemadhësisë.")
Tridhjetë vjet pas fillimit të marrëdhënieve të tyre bashkëpunuese, Shtetet e Bashkuara dhe Kina nuk duhet të druhen nga një diskutim i hapur i dallimeve të tyre - por ato duhet të ndërmarrin atë me vetëdijen se secila ia ka nevojën tjetrës. Një dështim për të konsoliduar dhe zgjeruar bashkëpunimin e tyre do të dëmtonte jo vetëm të dy vendet, por botë si një të tërë. Asnjëra nga palët nuk duhet ta gënjejë veten se ajo mund të shmangë dëmin e shkaktuar nga një armiqësi në rritje e përbashkët, të dyja duhet të kuptojnë se një krizë në njërin vend mund ta lëndojë tjetrin.
Se që vizita të jetë më shumë se simbolike, Presidentët Obama dhe Hu duhet të bëjnë një përpjekje serioze për të kodifikuar në një deklaratë të përbashkët potencialin historik të bashkëpunimit produktiv amerikano-kinez. Ata duhet të paraqesin parimet udhëheqëse të bashkëpunimit. Ata duhet të shpallin angazhimin e tyre në konceptin se partneriteti amerikan-kineze duhet të ketë një mision më të gjerë se vetë interesin kombëtar. Se partneriteti duhet të udhëhiqet nga imperative të ngutshme morale të ndërvarësisë globale të paparë të shekullit të 21-të.
Deklarata duhet të vëjë në lëvizje një proces për përcaktimin e qëllimeve të përbashkëta politike, ekonomike dhe sociale. Ajo duhet të pranojë sinqerisht realitetin e disa mosmarrëveshjeve, si dhe ë regjistrojë një përcaktimi të përbashkët për të kërkuar mënyrat e ngushtimit të mosmarrëveshjeve të tilla. Ajo gjithashtu duhet të marrë parasysh kërcënimet potenciale ndaj sigurisë në fushat e interesit të përbashkët, dhe t'i angazhojë palët për konsultime të zgjeruara dhe bashkëpunim në bashkëpunim të hapur.
Një e tillë kartë e përbashkët duhet, në fakt, të ofrojë kornizën jo vetëm për të shmangur atë çfarë në disa rrethana mund të bëhet një rivalitet armiqësor, por edhe për zgjerimin e një bashkëpunimi real midis Shteteve të Bashkuara dhe Kinës. Kjo do të bënte drejtësi ndaj një marrëdhënie jetike midis dy kombeve të mëdha me ndryshime të habitshme të historive, identiteteve dhe kulturave - por edhe të pajisur të dy me një rol historikisht të rëndësishëm global.
-
Zbigniew Brzezinski ishte këshilltar i sigurisë kombëtare në administratën Karter./Skënder Buçpapaj
--
January 2, 2011
How to Stay Friends With China
By ZBIGNIEW BRZEZINSKI
Washington
THE visit by President Hu Jintao of China to Washington this month will be the most important top-level United States-Chinese encounter since Deng Xiaoping's historic trip more than 30 years ago. It should therefore yield more than the usual boilerplate professions of mutual esteem. It should aim for a definition of the relationship between the two countries that does justice to the global promise of constructive cooperation between them.
I remember Deng's visit well, as I was national security adviser at the time. It took place in an era of Soviet expansionism, and crystallized United States-Chinese efforts to oppose it. It also marked the beginning of China's three-decades-long economic transformation "” one facilitated by its new diplomatic ties to the United States.
President Hu's visit takes place in a different climate. There are growing uncertainties regarding the state of the bilateral relationship, as well as concerns in Asia over China's longer-range geopolitical aspirations. These uncertainties are casting a shadow over the upcoming meeting.
In recent months there has been a steady increase in polemics in the United States and China, with each side accusing the other of pursuing economic policies that run contrary to accepted international rules. Each has described the other as selfish. Longstanding differences between the American and the Chinese notions of human rights were accentuated by the awarding of the 2010 Nobel Peace Prize to a Chinese dissident.
Moreover, each side has unintentionally intensified the suspicions of the other. Washington's decisions to help India with nuclear energy have stimulated China's unease, prompting increased Chinese support for Pakistan's desire to expand its own nuclear energy potential. China's seeming lack of concern over North Korea's violent skirmishes with South Korea has given rise to apprehension about China's policy on the Korean peninsula. And just as America's unilateralism has in recent years needlessly antagonized some of its friends, so China should note that some of its recent stands have worried its neighbors.
The worst outcome for Asia's long-term stability as well as for the American-Chinese relationship would be a drift into escalating reciprocal demonization. What's more, the temptations to follow such a course are likely to grow as both countries face difficulties at home.
The pressures are real. The United States' need for comprehensive domestic renewal, for instance, is in many respects the price of having shouldered the burdens of waging the 40-year cold war, and it is in part the price of having neglected for the last 20 years mounting evidence of its own domestic obsolescence. Our weakening infrastructure is merely a symptom of the country's slide backward into the 20th century.
China, meanwhile, is struggling to manage an overheated economy within an inflexible political system. Some pronouncements by Chinese commentators smack of premature triumphalism regarding both China's domestic transformation and its global role. (Those Chinese leaders who still take Marxist classics seriously might do well to re-read Stalin's message of 1930 to the party cadres titled "Dizzy With Success," which warned against "a spirit of vanity and conceit.")
Thirty years after their collaborative relationship started, the United States and China should not flinch from a forthright discussion of their differences "” but they should undertake it with the knowledge that each needs the other. A failure to consolidate and widen their cooperation would damage not just both nations but the world as a whole. Neither side should delude itself that it can avoid the harm caused by an increased mutual antagonism; both should understand that a crisis in one country can hurt the other.
For the visit to be more than symbolic, Presidents Obama and Hu should make a serious effort to codify in a joint declaration the historic potential of productive American-Chinese cooperation. They should outline the principles that should guide it. They should declare their commitment to the concept that the American-Chinese partnership should have a wider mission than national self-interest. That partnership should be guided by the moral imperatives of the 21st century's unprecedented global interdependence.
The declaration should set in motion a process for defining common political, economic and social goals. It should acknowledge frankly the reality of some disagreements as well as register a shared determination to seek ways of narrowing the ranges of such disagreements. It should also take note of potential threats to security in areas of mutual concern, and commit both sides to enhanced consultations and collaboration in coping with them.
Such a joint charter should, in effect, provide the framework not only for avoiding what under some circumstances could become a hostile rivalry but also for expanding a realistic collaboration between the United States and China. This would do justice to a vital relationship between two great nations of strikingly different histories, identities and cultures "” yet both endowed with a historically important global role.
-
Zbigniew Brzezinski was the national security adviser in the Carter administration.
(http://www.nytimes.com)
Comments (1)
Dërgoja shokut
Printo
