Evropa mund të mos jetë në gjendje për të shpëtuar veten. Shumë vende kanë tej mase borxhe. Rritja e saj ekonomike - e cila i ndihmon vendet t'i lajnë borxhet e tyre - është shumë e dobët. Dhe tregjet financiare nervoze duken gjithnjë e më të prirura të heqin qafe lidhjet e vendeve të rrezikuara. Ky është rrezik real për rimëkëmbjen ekonomike globale dhe të SHBA, duke lënë në hije zbritjen në renditje nga Standard & Poor të borxhit të Thesarit amerikan dhe rënien e ashpër të tregut të aksioneve të hënën.

Evropa paraqet rreth një të pestën e ekonomisë botërore dhe blen rreth një të katërtën e eksporteve amerikane. Ndërsa kriza e borxhit e Evropës ishte frenuar në disa vende të vogla, ato mund të shpëtohen; vendet e tjera evropiane dhanë kredi për zëvendësimin e kredive të mohuara nga tregjet kreditimit privat. Në vitin 2010, borxhet e qeverive greke, irlandeze dhe portugeze arritën në rreth 640 miliardë euro (rreth $ 910 miliardë), më pak se 7 për qind të borxhit 9,8 trilionë € të të gjithë anëtarëve të Bashkimit Evropian.

Me Spanjën, Italinë dhe ndoshta Francën tani nën sulmin financiar, situata ndryshon në mënyrë dramatike. Ka kombe më debitore dhe më shumë borxhe në rrezik. Në vitin 2010, borxhi i Italisë ishte 1,8 trilionë €; i Spanjës 639 miliardë euro dhe i Francës 1,6 trilionë euro. Por ka më pak vende që mund të mbështesin një shpëtim; dhe disa prej tyre kanë borxhe të rënda. Edhe raporti i borxhit të Gjermanisë ndaj prodhimit të brendshëm bruto (PBB), një masë e borxhit në raport me ekonominë e saj, ishte një goxha 83 për qind vitin e kaluar, ngjashëm me atë të Francës. (Ndryshim i madh midis Francës dhe Gjermanisë është se ekonomia e Gjermanisë po rritet më shpejt.)

Deri më tani, udhëheqësit e Evropës janë përpjekur të përballen me: Shpëtimin e Greqisë, e të tjerëve; shpresoj se rimëkëmbja ekonomike modeste dhe masat shtrënguese nga vendet debitore ta kurojnë krizën. Por kjo formulë ka arritur zgripet e saj.

Masat shtrënguese - shkurtimi i shpenzimeve, rritja e taksave - është ilaç standard ekonomik për vendet e mbytura në borxhe. Ai mund të punojë për vendet individuale apo edhe disa vende në një kohë. Por në qoftë se shumica e Europës përqafon kursimin, kjo logjikë kundërgodet. Ngadalësohet rritja ekonomike; recesioni mund të rishfaqet. Të ardhurat tatimore më të ulëta e bëjnë të vështirë për këto vende që t'i shlyjenë borxhevt e tyre. Siç del e qartë, kriza financiare e ushqen vetveten. Investitorët ua shesin obligacionet vendeve të dobëta, duke i rritur deri normat e interesit dhe duke e bërë barrën e tyre të borxhit më të rëndë.

Ky është përbindëshi që i është qepur tani Evropës. Javën e kaluar, normat 10-vjeçare italiane dhe bonot spanjolle tejkaluan 6 për qind, pothuajse katër pikë më lart se normat mbi 10-vjeçare gjermane. Ndërkohë, perspektiva për rritje ekonomike është përkeqësuar pa fitimet kompensuese në pjesën tjetër të botës që mund të rritin eksportet e Evropës.

Pra, Evropa tani përballet me një krizë që është njëkohësisht financiare, ekonomike, diplomatike, politike dhe sociale. "Modeli evropian" i mburrur i përfitimeve të mirëqenies bujare është duke i shkelur vazhdimisht premtimet e tij. Natyrisht, kjo është shumë e papëlqyeshme. Tensionet midis vendeve janë duke u përkeqësuar teksa të gjitha kërkojnë të zhvendosin fajin dhe shpenzimet tek të tjerët.

Evropa mund ta shpëtojë veten? Nëse jo, a mund ta shpëtojë dikush? Një sugjerim është një lidhje e përbashkët që do të lejojë vendet e dobëta për të ndarë aftësinë kredituese të Gjermanisë; por kjo do të thotë që Gjermania të garantojë borxhet e vendeve të tjera - një rol që gjermanët kanë gjasa për të refuzuar. Duket të jenë tri mundësi të tjera.

Së pari, Banka Qendrore Evropiane - Rezerva Federale e Evropës - të përpiqet për të stabilizuar tregjet financiare, duke blerë bono e kombeve tejet debitore. Janë blerë tashmë bonot greke, irlandeze dhe portugeze, tani janë duke u blerë bonot italiane dhe spanjolle. Po ku ndalon kjo? Banka Qendrore Evropiane është duke vepruar me gjysmë zemre, sepse ka frika se blerjet e tepruara të bonove ("e monedhizojnë" borxhin e qeverisë) do të lëshojnë një përmbytje inflacioniste të parave. Kjo qasje është duke u përballur nëpërmjet 2.0.

Së dyti, Fondi Monetar Ndërkombëtar organizon një paketë shpëtimi globale me vlerë triliona euro. Kombet debitore të Evropës mund të marrin hua me norma të ulëta me afat të gjatë. Sapo të jetë liruar nga presionet e borxheve, Evropa mund të ndjekë politika ekonomike më pro-rritjes. Por çdo paketë do të duhet të financohet kryesisht nga vendet me rezerva të mëdha të këmbimit, që do të thotë prodhues të naftës dhe - më e rëndësishmja - Kina, me rezerva 3,2 trilionë $.

Së treti, disa vende europiane mund të negociojnë ndryshimin e standardeve ose rishikimin e tyre. Sipërfaqësisht, kjo duket një zgjidhje. Por kjo do të krijonte probleme të tjera. Standarte do të shkaktojnë humbje të mëdha për bankat, kompanitë e sigurimeve dhe pensioneve. Shumë banka Evropiane mund të pësojnë kolaps nëse nuk shpëtohen. Kush do t'i shpëtonte ato? Besimi do të fundoset. Një recesion duket i pashmangshëm. Vendet në rënie do të kenë gjithashtu probleme të huamarrjes në të ardhmen.

Të gjitha këto mundësi të përfshijnë pasiguri të rëndësishme politike, ekonomike dhe teknike. Çfarë ndodh nëse kriza përhapet nga Italia në Belgjikë apo Francë? Kina do të mendojë shpëtimin e Evropës? Nëse e bën, a nuk do të ketë një transferim mahnitës të pushtetit gjeopolitike dhe prestigjit në Kinë. Mundet që BQE (ose Fed) të blejë sasi të pafund të obligacioneve të qeverisë, pa nxitur një ditë nxitur pritjet inflacioniste? Pyetjet që dalin në Evropë janë të tmerrshme për t'u menduar. Por ata nuk do të jenë së shpejti larg./Skënder Buçpapaj

--

Until now, Europe's leaders have tried to muddle through: Rescue Greece, et al.; hope that modest economic recovery and limited austerity by debtor countries cure the crisis. But this formula is reaching its limits.

Austerity "” spending cuts, tax increases "” is standard economic medicine for overborrowed countries. It may work for individual countries or even a few countries at a time. But if most of Europe embraces austerity, the logic backfires. Economic growth slows; recession may reemerge. Lower tax revenue makes it harder for countries to service their debts. As this becomes obvious, the financial crisis feeds on itself. Investors sell the bonds of weak countries, sending up their interest rates and making the debt burden heavier.

This is the monster now stalking Europe. Last week, rates on 10-year Italian and Spanish bonds exceeded 6 percent, roughly four percentage points above rates on 10-year German bonds. Meanwhile, the outlook for economic growth is deteriorating without offsetting gains in the rest of the world that might boost Europe's exports.

So Europe now faces a crisis that is at once financial, economic, diplomatic, political and social. The vaunted "European model" of generous welfare benefits is steadily reneging on its promises. Naturally, this is highly unpopular. Strains among countries are worsening as all seek to shift blame and costs to others.

Third, some European nations could negotiate write-downs on their debts or default on them. Superficially, this seems a solution. But it would create other problems. Defaults would inflict huge losses on banks, insurance companies and pensions. Many European banks might collapse unless rescued. Who would rescue them? Confidence would plunge. A recession would seem unavoidable. Defaulting countries would also have trouble borrowing in the future.

All these possibilities involve momentous political, economic and technical uncertainties. What if the crisis spreads from Italy to Belgium or France? Would China contemplate bailing out Europe? If it did, there would be a stunning transfer of geopolitical power and prestige to China. Can the ECB (or the Fed) buy endless quantities of government bonds without someday fueling inflationary expectations? The questions swirling around Europe are terrible to contemplate. But they will not soon go away.

(http://www.washingtonpost.com)