Pesëdhjetë vjet më parë një metaforë u bë konkrete. Duke filluar nga 13 gushti 1961, përgjatë kufirit 27 milje të Berlinit Perëndimor, perdja e hekurt u bë e prekshme në një mur konkret pllakash betoni. Kjo zuri fill 22 vjet më parë, por historia se si ngjau, siç thuhet në librin e Frederick Kempe "Berlin 1961", na detyron një vlerësim joavdërues ndaj John Kennedyt. Gabimet e tij seriale atë vit e bëjnë vitin më paaftë të parë të çdo presidence.

Në një fjalimin vjetor 10 ditë pas inaugurimit të tij, Kennedy dukej i dehur nga histeria. Ai tha se "në këtë periudhë të shkurtër 10-ditore" kishte qenë "trullosur" nga "poshtërsia e ashpër" e "gjykimeve" si më poshtë:
"Çdo ditë krizat shumohen. Çdo ditë zgjidhja e tyre bëhet më e vështirë. Çdo ditë ne jemi më afër orës së rrezikut maksimal, si... forcat armiqësore bëhen më të forta. ... Analizat tona gjatë 10 ditëve të fundit e bëjnë të qartë se... vala e ngjarjeve ka qenë drejt fundit." Duke u përpjekur për një ekuivalencë me Lincoln, Kennedy tha se gjatë mandatit të tij amerikanët do të mësojnë se një komb si i yni "mund të durojë".

Në fakt, që në Ditën e Zgjedhjeve ai kishte mësuar se "hendeku i raketave" për të cilin ai e kishte akuzuar Presidentin Eisenhowerse se e ka lejuar të zhvillohet, ishte e rreme. Dhe muajt e ardhshëm të rrezikut do të fillonin me marrëzinë tronditëse të Gjirit të Derrave. Kjo bindi Nikita Hrushovin, nipin 67-vjeçar të një skllavi dhe bir i një minatori qymyrguri, se Kennedy, 43-vjeçar, bir i privilegjuar, ishte shumë i papërvojë për të njohur rreziqet e pushtimit dhe shumë i dobët për t'i parë ato në thellësi.

Hrushovi e dinte se rrjedhje e vazhdueshme e refugjatëve të Gjermanisë Lindore - 2 milion në një dekadë, në mënyrë disproporcionale me qytetarët produktivë më të arsimuar - në Berlinin Perëndimor ishte duke bërë që vendi të shndërrohej në një lypsar dhe ishte duke shpalosur falimentimin moral të socializmit. Por kandidati Kennedy kishte thënë se "pozita jonë në Evropë" varet nga mosqenia "të drejtuar nga Berlini" dhe "ia vlen një luftë bërthamore".

Më 25 maj, gjashtë javë pas Juri Gagarin u bë njeriu i parë në orbitën e Tokës, Kennedy tha se "kohë të jashtëzakonshme", kërkonin një fjalim të dytë vjetor. Në të ai shpalli "gjysmën e tërë jugore të globit" një "fushë beteje e madhe", sidomos duke theksuar një vend në mendjet e disa amerikanëve: Vietnam. Pastaj ai fluturoi në Vjenë për t'u takuar me Hrushovin - "Djaloshi i Vogël Blu takohet me Al Kaponen," tha një diplomat amerikan.

Hrushovi e trajtoi Kennedyn me përbuzje brutale. Në dhimbjen torturuese nga shpina e tij e sëmurë dhe ndoshta nga ilaçe trullosëse të dhëna nga mjeku i tij me emër të keq (që do të humbasë licencën e tij mjekësore në vitin 1975), Kennedy tha se ishte "gjëja më e keqe në jetën time. Ai më masakroi mua." Kryeministri britanik Harold Macmillan tha: "Për herë të parë në jetën e tij, Kennedy u takuan me një njeri që ishte indiferent për bukurinë e tij ". Kempe shkruan: "Nga kjo pikë përpara Hrushovi do të veprojë më me agresivite duke pasur bindjen se do të jetë një çmim i vogël për të paguar ". Kempe thotë se kur Robert Kennedy u takua me vëllain e tij pas kthimi në Uashington, "lotët po rridhnin teposhtë faqeve të presidentit".

Teksa Hrushovi ngriti temperaturën në Berlin, Kennedy studioi modalitetet e kryerjes së një lufte bërthamore. Më 25 korrik, ai mbajti një fjalim në televizion të transmetuar në gjithë vendin, duke iu referuar 17 herë angazhimit të SHBA për Berlinin Perëndimor, edhe pse i gjithë qyteti kishte qenë nën sundimin e katër fuqive (SHBA, sovjetikët, britanikët, francezët).

Më 30 korrik, në një intervistë televizive të dielën në mëngjes, senatori William Fulbright tha: "Unë nuk e kuptoj pse gjermanët Lindjes nuk e mbyllin kufirin e tyre, sepse unë mendoj se ata kanë të drejtë për ta mbyllur atë." Ai ishte i gabuar në lidhje me të drejtat e katër fuqive, dhe pesë ditë më vonë ai kërkoi falje pse kishte dhënë "një përshtypje të pafat dhe të gabuar". Por Kennedy, i cili nuk e diskutoi gabimin e Fulbright-së, e përshëndeti haptas atë.

Pas 13 gushtit, një Kennedy mospërfillës, i cili kurrë nuk pohoi të drejtën e pakontestueshme ligjore të lëvizjes së lirë të njerëzve në të gjithë Berlinin, i tha kolumnistit James Reston të New York Times se gjermano-lindorët kishin pasur 15 vite në dispozicion që të iknin në Perëndim. Reston shkroi se Kennedy "ka folur si Churchilli, por ka vepruar si Chamberlaini". Natyrisht, ka pasur një lidhje shkakësore midis 1961 të tmerrshëm të Kennedyt dhe momentit më të rrezikshëm Luftës së Ftohtë - loja e rrezikshme e Hrushovit e vitit 1962 e vendosjes së raketave në Kubë.

Lufta e Ftohtë përfundoi 27 vjet më vonë, kur papritmas Perdja e Hekurt u bë poroze dhe Muri u shpërbë. Dhjetëra miliona europianë të Lindjes mund t'i kishin kursyer ato vite të tiranisë, dhe Perëndimi mund të kishte kursyer rreziqet e konsiderueshme dhe kostot, nëse Kennedy nuk kishte qenë pjesëmarrës në parandalimin e zgjidhjes së problemit të Gjermanisë Lindore./Skënder Buçpapaj

--

"Each day the crises multiply. Each day their solution grows more difficult. Each day we draw nearer the hour of maximum danger, as ."‰."‰. hostile forces grow stronger. ."‰."‰. Our analyses over the last 10 days make it clear that ."‰."‰. the tide of events has been running out." Lunging for an equivalence with Lincoln, Kennedy said that during his term Americans would learn whether a nation such as ours "can endure."

Khrushchev knew that the steady flow of East German refugees "” 2 million in a decade, disproportionately the most educated, productive citizens "” to West Berlin was making that drab nation into a mendicant and revealing socialism's moral bankruptcy. But candidate Kennedy had said that "our position in Europe" depends on not being "driven from Berlin" and "is worth a nuclear war."

Khrushchev treated Kennedy with brutal disdain. In excruciating pain from his ailing back and pumped full of perhaps disorienting drugs by his disreputable doctor (who would lose his medical license in 1975), Kennedy said that it was the "worst thing in my life. He savaged me." British Prime Minister Harold Macmillan said, "For the first time in his life, Kennedy met a man who was impervious to his charm." Kempe writes, "From that point forward Khrushchev would act more aggressively in the conviction that there would be little price to pay." Kempe says that when Robert Kennedy met with his brother back in Washington, "Tears were running down the president's cheeks."

As Khrushchev turned up the temperature on Berlin, Kennedy studied the modalities of conducting a nuclear war. On July 25, he gave a nationally televised address, referring 17 times to the U.S. commitment to West Berlin, although the entire city was under four-power (U.S., Soviet, British, French) rule.

On July 30, in a Sunday morning television interview, Sen. William Fulbright said: "I don't understand why the East Germans don't close their border because I think they have a right to close it." He was wrong regarding the four powers' rights, and five days later he apologized for giving "an unfortunate and erroneous impression." But Kennedy, who did not dispute Fulbright's mistake, evidently welcomed it.

After Aug. 13, an unsympathetic Kennedy, who never asserted the indisputable legal right of free movement of people throughout Berlin, told New York Times columnist James Reston that East Germans had had 15 years to flee to the West. Reston wrote that Kennedy "has talked like Churchill but acted like Chamberlain." Clearly, there was a causal connection between Kennedy's horrible 1961 and the Cold War's most perilous moment "” Khrushchev's 1962 gamble on putting missiles in Cuba.

The Cold War ended 27 years later, when the Iron Curtain suddenly became porous and the Wall crumbled. Tens of millions of East Europeans might have been spared those years of tyranny, and the West might have been spared considerable dangers and costs, if Kennedy had not been complicit in preventing the unraveling of East Germany.