Prej javës kur njoftoi se po jepte dorëheqjen si shef ekzekutiv i Apple, Steve Jobs ka marrë një lloji statusi gjysmëperëndie, të cilin amerikanët ua dhurojnë një pjese të vogël të bashkatdhetarëve të tyre që shpikin, prodhojnë dhe tregtojnë mallra të cilat e ndryshojnë jetën e tyre për të mirë. Jobs është krahasuar me disa nga novatorët ikona amerikane, por më drejtpërdrejt me Thomas Edison dhe Henry Ford.

"Ashtu si Edison", shkruante Auletta Ken e New Yorker, Jobs "kreu bëmat e tij imagjinative pa patericën e rezultateve të anketave," sepse, si Edison, ai po i imagjinonte produktet ndryshe nga çdokush që kishte ekzistuar më parë. "Ashtu si Ford", shkruan Joe Nocera i New York Times , të cilët "ndërtuan automobilat e parë të cilët klasa e mesme mund t'i përballonte financiarisht," Jobs solli një varg shpikjesh që amerikanët mundën t'i blejnë edhe teksa të ardhurat e tyre uleshin.

Do të kërkohet mjaft kohë dhe perspektivë para se të mund të gjykojmë nëse miushi (që Jobs e popullarizoi), iPod, iPhone, iPad, iTunes dhe pixel animacion e matshme me dritën elektrike të Edisonit, regjistrimin e zërit dhe lëvizje filmike si krijimet e farës njerëzore ( edhe pse me shpikjen e tij të filmave, Edison krijoi teknologji për një formë e artit krejtësisht të re - një arritje për të cilën unë nuk mund të mendoj për ndonjë paralele moderne). Nuk është shumë herët, megjithatë, për një krahasim më të përcaktuar mes Jobs dhe Ford.

Babai i linjave të montimit dhe Model-T u kurorëzua (dhe me raste edhe u dënua) për zgjerimin e prodhimit në masë dhe konsumit në masë, për shpejtim të ritmit të jetës dhe të zgjerim të fushëveprimit të qyteteve. Ashtu si Edison, Jobs dhe çdo novator krijimet e të cilit çojnë në rritjen e produktivitetit, Ford e bëri kombin e tij të pasur. Në proces, megjithatë, ai bëri diçka që Edison dhe Jobs nuk e kanë bërë: Ai krijoi një formacion të ri social-ekonomik - një klasë hijshëm të paguar të punës.

Ford filloi prodhimin e Model-T në Highland Park, Miçigan, në fabrikën e tij në vitin 1913. Një vit më vonë, ai e kuptoi se mund ta zgjeronte tregun e tij duke paguar punëtorët e tij mjaftueshëm sa ata të mund të përballojnë për të blerë makinat që ata prodhuan. Me këtë, ai ngriti nivelin e pagës së punëtorëve të linjës Ford në të padëgjuarën 5 $ në ditë.

Ford jo vetëm ndërtoi makinën e parë që klasa e mesme mund ta përballonte financiarisht, ai ndërtoi vetë klasën e mesme. Krijimi i kombit të parë në botë me shumicë nga klasa e mesme ishte frut vetëm i punës së madhe të Ford, natyrisht. Kjo kërkoi përfshirjen e njerëzve të cilët ai i shihte si kundërshtarët e tij - rivalët e biznesit, liderët e sindikatave që u goditën nga snajperi Ford, por edhe nga Amerika e organizuar industriale, Franklin Roosevelt dhe bashkë-autorët e New Deal - për të krijuar prosperitetin gjerësisht të përbashkët gjerësisht që Amerika gëzonte për tri dekadat që pasuan Luftën e Dytë Botërore.

Steve Jobs, në të kundërt, ka kryer mrekullinë për konsumatorët amerikanë, por si shumë prej rivalëve të tij të biznesit ai i ka braktisur punëtorët joprofesionalë amerikanë. Jo gjithmonë do të ishte kështu. Në fazën e tij të parë në Apple, në mesin e viteve '80, ai ndërtoi, me vëmendje Jobsiane të formës dhe të funksionit, një fabrikë shumë të automatizuar në Fremont, Kaliforni, që të punësonte qindra punëtorë për të realizuar kompjuterët personalë. Por Macs nuk u shitën mjaft shpejt, Jobs u shkarkua, dhe, në vitin 1992, fabrika u mbyll.

Jobs u kthye në Apple në vitin 1996, dhe brenda disa viteve, kompania filloi të realizojë linjën tashmë legjendare të produktit të vet. Por pods, pads dhe telefonat e toj janë mbledhur të gjithë në Kinë nga Foxconn, një kontraktor me pronësi tajvaneze që punëson afër një milion njerëz, të paktën 250 000 prej të cilëve punojnë vetëm në krijimet e Jobs. Deri vitin e kaluar, kur një valë e vetëvrasjeve të punëtorëve dhe e trazirave të punës së detyruar në Foxconn për të rritur pagat dhe shkurtuar orët e punës, burrat dhe gratë që bënë gjërat të cilat Amerika i adhuron do të punonin 60-orë në javë për rreth 50 cent në orë.

Punonjësit amerikanë të Apple janë të paguar mirë. Në SHBA, Apple punëson dizajner të hardware, software dhe paketim; tregtues, menaxherë,- guru të zinxhirit të furnizimit dhe magjistarë financiarë - një ekip shumë i talentuar. Por jo një ekip shumë i madh: Në paraqitjen e tij vjetore më të fundit me Komisionin e Shkëmbimit të Letrave me Vlerë, Apple tha se punëson direkt 47 000 njerëz në mbarë botën - ndoshta 30 000 prej të cilëve punojnë në Shtetet e Bashkuara. Ai punëson nuk punëson punëtorë të prodhimit me qendër në SHBA.

Cila është arsyeja pse lartësimi i Jobs në panteonin tonë kombëtar është i parakohshëm.

Sjellja e këtyre punëve të prodhimit në shtëpi duke mbajtur çmimin e produkteve të tij, ndoshta do të kërkojë sajimin e fabrikave aq të automatizuara sa nuk do të punësonin aq shumë punëtorë. Pastaj përsëri, Apple është ngritur mbi 76 miliardë $ në para të gatshme, dhe Jobs është ende kryetar i Apple. Duke i kushtuar disa miliardë për të riformuar dhe rinisur prodhimin amerikan, edhe nëse ajo punëson më pak njerëz se sa në kohën e Henry Ford dhe ngushton kufijtë e fitimit të Apple, mund të punojnë për mrekulli për eksportet dhe, ndoshta, të çojë në shpikjen më të mrekullueshme të të gjitha shpikjeve: një klasë punëtore sërish vitale amerikane.

Në Amerikë, ne kurorëzojmë industrialistëve tonë të mëdhenj. Nuk ka të ngjarë, disa vjet më vonë, të kremtojmë tejdetësit tanë të mëdhenj të mëdhenj ose djemtë tanë që ndërtojnë kompanitë kryesisht me të holla të pashpenzuara./Elida Buçpapaj

　

meyersonh@washpost.com

--

It will take some time and perspective before we can judge whether the mouse (which Jobs popularized), the iPod, iPhone, iPad, iTunes and pixel animation measure up to Edison's electric light, the recording of sound and motion pictures as seminal human creations (although with his invention of motion pictures, Edison created the technology for an entirely new art form "” an achievement for which I can think of no modern parallel). It's not too early, though, for a more definitive comparison between Jobs and Ford.

The father of the assembly line and the Model-T is celebrated (and occasionally condemned) for expanding mass production and mass consumption, for quickening the pace of life and enlarging the scope of cities. Like Edison, Jobs and any innovator whose creations lead to increases in productivity, Ford made his nation richer. In the process, though, he did something that Edison and Jobs didn't do: He created a new socioeconomic formation "” a decently paid working class.

Ford began producing his Model-T's at his Highland Park, Mich., factory in 1913. One year later, he realized that he could expand his market by paying his workers enough that they could afford to buy the cars they produced. With that, he raised the pay of Ford assembly-line workers to an unheard-of $5 a day.

Ford didn't just build the first car the middle class could afford; he built the middle class itself. The creation of the world's first majority-middle-class nation was hardly Ford's handiwork alone, of course. It took the involvement of people he viewed as his adversaries "” business rivals, union leaders who got beat up by Ford's goons but nonetheless organized industrial America, Franklin Roosevelt and the co-authors of the New Deal "” to create the broadly shared prosperity that America enjoyed for the three decades that followed World War II.

Which is why Jobs's elevation to our national pantheon is premature.

In America, we celebrate our great industrialists. We're not likely, some years hence, to celebrate our great offshorers or the guys who built the companies with the most unexpended cash.