Papunësia në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe në Evropë vazhdon të mbetet jashtëzakonisht e madhe. Udhëheqësve të institucioneve është duke iu humbur reputacioni, ndërsa vlerat demokratike janë nën bllokadë.

Në këtë pikë të fundit, unë nuk jam duke bërë alarmistin. Në frontet politike, sikurse edhe në ato ekonomike, është e rëndësishme që të mos rrëzohesh në një gjendje jo aq të keqe sa në një kurth. Papunësia e madhe nuk është e pranueshme vetëm se nuk ka goditur nivelet e vitit 1933; tendencat ogurzeza politike nuk duhet përjashtuar vetëm pse Hitleri nuk është në horizont.

Para së gjithash, kriza e euros në Evropë është duke e mbytur ëndrrën evropiane. Valuta e përbashkët, e cila kishte për qëllim bashkimin e shteteve, tani në të vërtetë po krijon një atmosferë të hidhur.

Në mënyrë të veçantë, kërkesat për kursim gjithnjë më të ashpër, me asnjë përpjekje për të nxitur rritjen, kanë bërë dëm të dyfishtë. Ato kanë dështuar si politika ekonomike, duke përkeqësuar papunësinë pa rivendosur besimin; një recesion i gjerë i Evropës duket se ka gjasa edhe nëse kërcënim i menjëhershëm të krizës financiare frenohet. Dhe ato kanë krijuar zemërim të madh, ku shumë evropianë janë të zemëruar për atë që është perceptuar, me apo pa të drejtë (ose në të vërtetë ngapak në të dyja mënyrat), si një trysni e ashpër e pushtetit gjermane. Askush që e ka njohur historinë e Evropës nuk mund ta shikojë këtë ringjallje të armiqësisë pa një ndjesi drithme. Por gjërat mund të shkojnë edhe më keq.

Populistët e krahut të djathtë janë në ngjitje nga Austria, kur Partia e Lirisë (liderët e së cilës kanë lidhje me neonazistët) shkon aty-aty në sondazhe me partitë e mëdha, në Finlandë, ku partia e quajtur "˜Finlandezët e vërtetë', me qëndrime kundër emigrantëve, gjeti mbështetje të fortë te votuesit në zgjedhjet e prillit. Përderisa kjo ndodh në një vend të tillë të pasur, me një ekonomi që është mbajtur relativisht mirë, gjendja duket edhe më e keqe në vendet e varfra të Evropës Qendrore dhe Lindore.

Muajin e kaluar, Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim, dokumentoi një rënie të mprehtë të mbështetjes publike për demokracinë në vendet e reja të BE-së; në vendet që iu bashkuan BE-së pas rënies së murit të Berlinit. Jo rastësisht, humbja e besimit në demokracinë ka qenë më e madhe në vendet që vuajtën dështimet më të mëdha ekonimike.

Dhe së paku në një vend, në Hungari, institucionet demokratike aktualisht janë duke u dëmtuar në kohën që po flasim.

Një prej partive më të mëdha të Hungarisë, partia "Jobik", është kundër komunitetit rom, si dhe është parti anti-semite.

Por rreziku i menjëhershëm vjen prej partisë qeverisëse të qendrës së djathtë, "Fidesz".

Kjo parti fitoi shumicën e votave në zgjedhjet parlamentare të vitit të kaluar, të paktën pjesërisht për shkaqe ekonomike. Hungaria nuk është pjesë e eurozonës por pësoi rëndë për shkak të shkallës së gjerë të huamarrjes në valutë të huaj dhe gjithashtu, në saje të keqmenaxhimit dhe korrupsionit nga ana e partive të atëhershme në pushtet, liberalëve të majtë. Tani, partia Fidesz, e cila u përplas me një Kushtetutë të re në pranverën e kaluar, në një votim partiak, duket e vendosur për një qëndrim të përhershëm në pushtet.

　

Detajet janë komplekse. Kim Scheppele Lane, i cili është drejtor i programit të Ligjit dhe Marrëdhënieve me Publikun të Princeton - dhe ka ndjekur nga afër situatën hungareze - më thotë se Fidesz është duke u mbështetur në masa mbivendosëse për të shtypur opozitën. Një ligj i propozuar zgjedhor krijon rajone zgjedhore të dizajnuara për ta bërë pothuajse të pamundur për partitë e tjera për të formuar një qeveri; pavarësia e gjyqësorit ka qenë e komprometuar, dhe gjykatat e mbushur me besnikët e partisë; mediat e drejtuara nga shteti janë konvertuar në organe të partisë, dhe ka një goditje ndaj mediave të pavarura; si dhe një shtesë e propozuar kushtetuese në mënyrë efektive do të kriminalizojnë të partisë kryesore të majta.

Nëse merren parasysh të gjitha këto elemente, e gjithë kjo të çon në rivendosjen e sundimit autoritar, nën një lustër të hollë të demokracisë, në zemër të Evropës. Dhe ky është një shembull i asaj që mund të ndodhë edhe më gjerësisht, nëse vazhdon depresioni.

Nuk është e qartë se çfarë mund të bëhet për rrëshqitjen autoritare të Hungarisë. Departamenti Amerikan i Shtetit, nga ana e tij, është përpjekur shumë për rastin, por kjo është në thelb një çështje evropiane.

Bashkimi Evropian e humbi shansin për të kthyer pushtetin në fillim - pjesërisht për shkak se Kushtetuta e re u përplas gjatë mbajtjes së presidencës me rotacion të BE-së, kur radhën e kishte Hungaria.

Do të jetë shumë më e vështirë tani të ndërrohet kahja. Megjithatë, udhëheqësit e Evropës është më të mirë të bëjnë përpjekje, nëse nuk duan të rrezikojnë të humbasin gjithçka.

Ata gjithashtu duhet t'i rishqyrtojnë politikat e dështuara ekonomike. Nëse nuk e bëjnë një gjë të tillë, do të ketë kthim mbrapa për demokracinë dhe thyerja e euros do të jetë shqetësimi i tyre më i pakët.

--

December 11, 2011

It's time to start calling the current situation what it is: a depression. True, it's not a full replay of the Great Depression, but that's cold comfort. Unemployment in both America and Europe remains disastrously high. Leaders and institutions are increasingly discredited. And democratic values are under siege.

On that last point, I am not being alarmist. On the political as on the economic front it's important not to fall into the "not as bad as" trap. High unemployment isn't O.K. just because it hasn't hit 1933 levels; ominous political trends shouldn't be dismissed just because there's no Hitler in sight.

Let's talk, in particular, about what's happening in Europe "” not because all is well with America, but because the gravity of European political developments isn't widely understood.

First of all, the crisis of the euro is killing the European dream. The shared currency, which was supposed to bind nations together, has instead created an atmosphere of bitter acrimony.

Right-wing populists are on the rise from Austria, where the Freedom Party (whose leader used to have neo-Nazi connections) runs neck-and-neck in the polls with established parties, to Finland, where the anti-immigrant True Finns party had a strong electoral showing last April. And these are rich countries whose economies have held up fairly well. Matters look even more ominous in the poorer nations of Central and Eastern Europe.

　

And in at least one nation, Hungary, democratic institutions are being undermined as we speak.

One of Hungary's major parties, Jobbik, is a nightmare out of the 1930s: it's anti-Roma (Gypsy), it's anti-Semitic, and it even had a paramilitary arm. But the immediate threat comes from Fidesz, the governing center-right party.

Fidesz won an overwhelming Parliamentary majority last year, at least partly for economic reasons; Hungary isn't on the euro, but it suffered severely because of large-scale borrowing in foreign currencies and also, to be frank, thanks to mismanagement and corruption on the part of the then-governing left-liberal parties. Now Fidesz, which rammed through a new Constitution last spring on a party-line vote, seems bent on establishing a permanent hold on power.

The details are complex. Kim Lane Scheppele, who is the director of Princeton's Law and Public Affairs program "” and has been following the Hungarian situation closely "” tells me that Fidesz is relying on overlapping measures to suppress opposition. A proposed election law creates gerrymandered districts designed to make it almost impossible for other parties to form a government; judicial independence has been compromised, and the courts packed with party loyalists; state-run media have been converted into party organs, and there's a crackdown on independent media; and a proposed constitutional addendum would effectively criminalize the leading leftist party.

Taken together, all this amounts to the re-establishment of authoritarian rule, under a paper-thin veneer of democracy, in the heart of Europe. And it's a sample of what may happen much more widely if this depression continues.

It's not clear what can be done about Hungary's authoritarian slide. The U.S. State Department, to its credit, has been very much on the case, but this is essentially a European matter. The European Union missed the chance to head off the power grab at the start "” in part because the new Constitution was rammed through while Hungary held the Union's rotating presidency. It will be much harder to reverse the slide now. Yet Europe's leaders had better try, or risk losing everything they stand for.

And they also need to rethink their failing economic policies. If they don't, there will be more backsliding on democracy "” and the breakup of the euro may be the least of their worries.

(http://www.nytimes.com)