Nxitjen për këtë shkrim ma dha një miku jonë që në pikëmëngjesi kishte
keqkuptuar botën. Ndërsa idenë e mora nga një libër që vajtueshëm rri i mbyllur
pranë një turme librash të rinj, që s'kam kohë t'i lexoj. Është libri i
filozofit gjerman Rüdiger Safranski "Sa globalizimin duron njeriu". Nuk e di se
çka ka shkruar kësaj radhe Safranski, por po bëhem si ato "haxhuzet e
Gostivarit" dhe po spekuloj, pasi që ky është libri i vetëm i tij që ende nuk e
kam lexuar.
Safranski aty sigurisht bëhet advocatus idiotes, duke përdorur gjithë arsenalin
e historisë së filozofisë në mbrojtje të homonaturalis-it nga injeksionet
tjetërsuese, imponuese dhe trushpëlarëse të megaprojektit liberal që me çdo
kusht do vetëm një tip njeriu mbi tokë: hommo globalis-in! Jo, jo nuk besojmë
se Safranski ka nostalgji për atë njeriun gjysmëkafshë Enkidu të Gilgameshit,
por na merr mendja se ai proteston kundër përpjekjes për të shndërruar botën në
një vitrinë njëdimensionale, ku gjitha speciet të njëjtin konstrukt dhe frizurë
kanë, ashtu siç do komunizmi utopik i Slavoj Žižekut me shoqëri. Po a nuk na e
trajtoj këtë temë shkëlqyeshëm para dyzet e tetë vjetëve Herbert Marcuse
"Njeriu njëdimensional", 1964, duke shpjeguar përdhosjen e kulturave që kishin
nisur shoqëritë postindustriale?
Thamë që njohim Safranskin, prandaj nuk mund të supozojmë të ketë humbur kohë
për të mbrojtur diçka që nuk ka nevojë. E pamundshme. Safranski sigurisht ka
një tjetër shqetësim që nuk do ta thotë hapur që të mos stampohet si
nacionalist: nëpërmjet mbrojtjes së "individualitetit" ai sigurisht do të
mbrojë diversitetin e kulturave, gjuhëve, të cilat qëmoti kanë hyrë nën rrotat
shpuese të globalizimit të egër.
II.
Frika e Safranskit dhe e jona është e arsyeshme. Imperialiteti i anglishtes së
mainstream-it që vjen nga neoliberalizmi i shfaqur në shkencë, www dhe
gjithandej nuk duhet të gëlltisë e dobësojë diversitetin kulturor dhe gjuhësor
të botës. Edhe në ëndërr na tmerron skena, ku nuk kemi pse ta përdorim shqipen
tonë (në të gjitha variantet e saj), sepse nuk na kupton kush. As
gjermanishten, frëngjishten, italishten tonë të thyer e plot defekte nuk ia
falim ndonjë gjuhe mode që mendon se ka fituar primatin. Jo.
Nëse intelektualët shqiptarë ngulin këmbë që të përjetësohet Transicioni, nëse
ata bëjnë çmos që shoqëritë e shtetet tona ta mbërrijnë hapin e globalizmit,
nuk do të thotë paraprakisht se ata kanë diçka kundër identitetit shqiptar (që
do të ishte alogjike), ata e dinë se hë për hë nuk ekzistojnë projekte tjera më
të mira që do ta shpëtonin masën që i përkojnë nga mjerimi social, aligjor,
izolues dhe nga një e ardhme ekonomikisht të pashpresë. Nuk besojmë se
intelektualët shqiptarë kanë mbyllur sytë si prostituta para atij globalizmit
të bankave dhe firmave gati kriminele e as përballë modeleve transicionale
tjetërsuese që s'durojnë kultura e identitete, por besojmë se ata kanë kuptuar
historinë e suksesit të të tjerëve në luftën e tyre kundër vendnumërimit,
anarkisë, korrupsionit dhe prapambeturisë dhe të njëjtin sukses ua dëshirojnë
gjeneratave të veta.
Nëse intelektualët tanë mund të akuzohen për diçka atëherë për këtë: ata nuk
kanë shtrydhur trurin për të kërkuar variante asimilimi të demokracisë, tregut
të lirë (jo të zi) në kushtet shqiptare. Atyre po duket se u ikën shansi për
t'ua dhënë stampën shqiptare këtyre proceseve të globalizmit. Ata janë aty për
të mbrojtur integritetin, pavarësinë shqiptare në gjuhë e kulturë. Siç bën
Safranski, Bernard Henri Levi e shumë të tjerë që e dinë se identitetet nuk
janë maska por kultura të gjalla e kryesisht të bukura, sish që botën nuk e
lënë të përmbyset në ferrin e monotonisë.
III.
Nuk e di se a keni vërejtur që në letrat shqipe qëmoti është krijuar një
divizion "mendimtarësh", gazetarësh që vazhdimisht shajnë shqiptarët, se nuk iu
përshtaten normave etike e politike që kërkojnë ndërkombëtarët? Në këtë listë,
ai miku jonë patriot (me bateria) kishte futur edhe emrin e autorit të këtij
teksti. Arsyeja: po shkruajmë kundër etnonacionalizmit human shqiptar?
Kush beson se gjithë gjermanët e Goethes, Schilerit dhe Nietzsches kanë qenë
racistë ka defekt në tru. Kush e di që Hitleri involvoi masat në racizmin e tij
të sëmurë dhe solli Gjermaninë në hale e di se çka do të thotë iluzioni i
epërsisë arike. Kush po me të njëjtin ton mashtron shqiptarin pasmodern mbi "racën
ilirike", gjenin dhe gjakun është antipatrioti më i shpifur i së sotmes. Jo
kokërruari hitlerian nxori Gjermaninë e bërë tokë nga mizëria, por gjermani
racional, i cili brenda një kohe rekorde e bëri vendin e tij sërish faktor në
botë. Ky gjerman që madje edhe pse tashmë pa të drejtë i vjen turp të thotë
se është gjerman. Intelektuali shqiptar që nuk duron stërqitje nacionaliste ka
bazë empirike pra për qëndrimin e tij. Historia e fakteve nuk le hapësirë
spekulimi: dashuria jokritike ndaj sjelljes kombëtare dhe ekzagjerimi i
higjienës racore e kulturore ndaj tjerëve është sëmundje që shkakton luftëra,
sëmundje dhe depresione, është një status shpirtëror që më së pari vret e
demolon bartësin se sa të tjerët. Jo italiani i duçes që shkërdhen Italinë është
patriot, por italiani i Ecos që e detyron globin të flasë për të është patrioti
i ditës. U kuptuam?
IV.
Për mikun tonë trugropë: dosido shqiptarët tashmë kanë shkollë. Intelektualët
shqiptarë kur flasin për "etikat" e transportuara e kanë fjalën për
demokracinë, të drejtat e njeriut dhe ligjësinë e jo për shuarjen e identitetit
shqiptar. Se një pjesë e tyre mallkojnë etnonacionalizmin tënd nuk është shkak
për depresion por për festë. Sa më të vetmuar ta ndjesh veten ti aq më mirë do
ta kenë shqiptarët!
Comments (1)
Dërgoja shokut
Printo
