STAMBOLL - Nëse i vëreni nga 9 000 metra lartësi, ato me cilat ne sot po
merremi vërtet në Lindjen e Mesme janë pasojat afatgjata të fundit të
Perandorisë Osmane. Kur Perandoria Osmane u shemb si pasojë e humbjes së saj në
Luftën e Parë Botërore, fuqitë koloniale, Britania dhe Franca, ishin vrik atje,
për interesat e tyre, për të imponuar rendin e tyre fiseve, sekteve dhe feve të
ndryshme që përbëjnë Lindjen Arabe. Kur britanikët dhe francezët u larguan pas
Luftës së Dytë Botërore, ata ua dorëzuan pushtetin, në shumë raste, të
monarkëve, të cilët, në shumë raste, ua hapën rrugën gjeneralëve, të cilët, në
të gjitha rastet, i mbajtën popujt e tyre nën zgjedhë me grusht të hekurt.
Por tani osmanët janë zhdukur, fuqitë koloniale janë zhdukur dhe madje edhe gjeneralët
grushhekurt janë zhdukur. Në Tunizi, Jemen, Siri, Egjipt, Irak dhe Libia, e
gjithandej pyetja është vetëm një: A mundin njerëzit në këto vende, që për kaq
shumë kohë kanë qenë të qeverisura vertikalisht - nga lart poshtë - të
qeverisin tashi vetveten horizontalisht duke shkruar kontratat e tyre sociale
për mënyrën se si të jetojnë së bashku, si qytetarë të barabartë me rotacione
të rregullta në pushtet dhe pa grusht të hekurt nga lart.
Kur Presidenti Obama thotë se ka në plan të armatosë rebelët anti Bashar Assad
në Siri, kjo është një vorbull në të cilën ai është duke futur Amerikën. Është
ende e paqartë për mua ku po shkon me Sirinë presidenti, por unë shoh vetëm tri
strategji të mundshme: realiste, idealiste dhe Zoti na ndihmoftë daltëkudaltë.
Realisti thotë: Unë me të vërtetë nuk shoh ndonjë shpresë për ndërtimin e një
Siria demokratike të unifikuar multiektare - tashmë pas dy viteve të luftës
civile dhe më shumë se 90 000 të vdekurve. Qëllimi SHBA duhet të jetë thjesht
për të armatosur rebelët mjaftueshëm në mënyrë që ata të mund të dëmtojnë dhe
t'ua krijojnë një moçal dy armiqve kryesorë rajonalë të Amerikës - Hezbollahut
dhe Iranit - dhe t'ua mohojë atyre një fitore të lehtë me presidentin Assad në
Siri. Në afat të gjatë, megjithatë kjo strategji me shumë gjasa do të çojë në
ndarjen e Sirisë në një zonë alevite përgjatë bregdetit, në një zonë kurde në
verilindje dhe në një zonë suni në pjesën tjetër. Zona suni, gjithsesi,
pothuajse me siguri do të jetë ngatërruar në një luftë për pushtet midis sunive
laikë, të cilët ne do të mbështesim, dhe sunive të ndryshëm islamikë, të
financuar nga xhamitë, organizatat bamirëse dhe qeveritë në Gjirin Arab. Ndërsa
ndarja në fakt mund të jetë opsioni më i qëndrueshëm dhe më humanitar afatgjatë
- pjesëtimi i Sirisë në njësi më të vogla të afta për të vetëqeverisur - çka do
të jetë e shëmtuar, dhe copa e vogël myslimane syni mundet lehtë të përfundojë
e dominuar nga xhihadistët, jo nga "djemtë tanë".
Qasja idealiste argumenton se, nëse qëllimi ynë është një Siri e unifikuar
demokratike multisektare atëherë thjesht armatosja e "rebelëve të
mirë" nuk do të jetë e mjaftueshme për të arritur atje. Ne (apo NATO) do
të duhet të kenë çizme në terren për t'i ndihmuar ata të rrëzojnë Assadin dhe
pastaj të qëndrojnë për vite për të ndaluar palët ndërluftuese të vrasin
njëri-tjetrin, për të shtypur ekstremistët e dhunshëm në çdo komunitet dhe për
të ndihmuar të moderuarit të shkruajnë dhe të zbatojnë një Kontratë të re
sociale për mënyrën se si të jetojmë së bashku. Ata që duan një Sirinë të
unifikuar, multisektare dhe demokratike, një qëllim fisnik, duhet të jenë të
sinqertë në lidhje me atë se çfarëd do të duhet për të arritur atje prej ku
jemi tashi. Ajo do të kërkojë një tjetër si në Irak - diçka që ne nuk e kemi
bërë mirë, dhe të cilën amerikanët shumë pak do ta votonin për ta përsëritur.
Disa do të thonë se ne nuk kemi nevojë për çizme në terren, siç u provua me
ndërhyrjen e Libisë. Vërtet? Libia është një shembull i metodës le t'iu
dërgojmë atyre armë dhe shpresa pa të dalë ku të dalë. Le të heqim regjimin e
Gadafit nga ajri, t'i armatosim rebelët në terren dhe pastaj të shpresojmë se
ata të bëhen bashkë dhe të prodhojnë një të mirë, demokracinë pluraliste. Deri
tani ne nuk kemi qenë shumë me fat. Debati ynë rreth Libisë ka qenë i fokusuar
tërësisht në rrënimin e objektit tonë në Bengazi, por debati i duhur duhet të
jetë rreth asaj që ishte - dhe mbetet - një vakuum i tillë i sigurisë në Libinë
lindore në radhë të parë. Qeveria e Tranzicionit nuk ka qenë mjaft e fortë për
të sjellë rendin në Libi, dhe paqëndrueshmëria ka krijuar metastasa. Siç
raportoi Reuters të mërkurën nga Bengazi, "Libia mbetet anarkike dhe plot
me armë gati dy vjet më pas" rrëzimit të Muamar el-Kadafit. Lajm i mirë
është se libianët e moderuar kanë zbrapsur përsëri milicitë fisnore të
paligjshme dhe xhihadiste, por pa ndihmën e jashtme ajo është një luftë e
vështirë.
Në Siri, ne do të jemi me shpresa se, vetëm me armë të vogla, rebelët mund të
luftojnë kundër Assad & Friends në një bllokim sa për ta detyruar regjimin
të bjerë dakord për të negociuar largimin e Asadit. Edhe në qoftë se ndonjë
mrekulli ka për të ndodhur, aq shumë gjak do të derdhet nëpër rrugë sa përsëri
do të duhet një forcë paqeruajtëse ndërkombëtare për të arbitruar ndonjë
marrëveshje post-Asad për ndarjen e pushtetit. Kush del vullnetar, ju
lutem ngrini dorën lart.
Këto janë opsionet si i shoh unë. Asnjë nuk duket shumë i mirë, sepse ata që në
Siri, të cilët vërtet janë duke luftuar për një rezultat demokratik, janë tepër
të guximshëm, por të dobët dhe të ndarë. Të luftosh për vlerat demokratike - më
tepër se sa për familjen, fisin, sektin apo Sheriatin - është ende një gjë e re
për këto shoqëri. Ata të cilët janë duke luftuar për një rezultat sektar apo
islamik, gjithsesi, janë plot me energji dhe të financuar mirë. Kjo është
arsyeja pse të qëndruarit jashtë jep garanci vetëm se gjëja më e keqe do të
ndodhë, por duke shkuar atje, në numër të madh apo të vogël, nuk do të
garantojmë suksesin. Dhe kjo është arsyeja pse unë do të doja të dëgjoj se
cilin opsion është duke menduar Obama dhe pse ai mendon se ky do të ketë
sukses./Përktheu: SKËNDER BUÇPAPAJ
--
June 22, 2013
Syria Scorecard
By THOMAS L. FRIEDMAN
ISTANBUL "” IF you look at it from 30,000 feet, what we're actually dealing with
in the Middle East today are the long-delayed consequences of the end of the
Ottoman Empire. When the Ottoman Empire collapsed as a result of its defeat in
World War I, the colonial powers Britain and France were right there, for their
own interests, to impose their own order on the diverse tribes, sects and
religions that make up the Arab East. When the British and French left after
World War II, they handed power, in many cases, to monarchs, who, in many
cases, gave way to generals, who, in all cases, kept their diverse populations
in line with iron fists.
But, now, the Ottomans are gone,
the colonial powers are gone and even the iron-fisted generals are gone. In
Tunisia, Yemen, Syria, Egypt, Iraq and Libya, all that's left is a single
question: Can the people in these countries who for so long have been governed
vertically "” from the top down "” now govern themselves horizontally by writing
their own social contracts for how to live together as equal citizens with
regular rotations in power and without iron fists from above.
When
President Obama says he plans to arm the anti-Bashar Assad rebels in Syria,
this is the vortex into which he is inserting America. It is still unclear to
me where the president is going with Syria, but I see only three possible
strategies: the realist, the idealist and the God-I-hope-we-are-lucky
approaches.
The realist says: I really don't see any hope for building a unified,
multisectarian, democratic Syria "” not after two years of civil war and more
than 90,000 dead. The U.S. goal should simply be to arm the rebels enough so
they can hurt and enmesh in a quagmire two of America's main regional foes "”
Hezbollah and Iran "” and deny them an easy victory with President Assad in
Syria. In the long run, though, this strategy most likely would lead to the
partition of Syria into an Alawite zone along the coast, a Kurdish zone in the
northeast and a Sunni zone in the rest. The Sunni zone, though, would almost
certainly be embroiled in a power struggle between secular Sunnis, whom we'd
support, and various Islamist Sunnis, financed by mosques, charities and
governments in the Arab gulf. While partition might actually be the most stable
and humanitarian long-term option "” breaking Syria into smaller units capable
of self-governance "” getting there would be ugly, and the Sunni Muslim chunk
could easily end up dominated by jihadists, not "our guys."
The idealist approach argues that if our goal is a unified, multisectarian,
democratic Syria, then simply arming the "good rebels" would not be sufficient
to get there. We (or NATO) would have to have boots on the ground to help them
topple Assad and then stay for years to keep the warring parties from murdering
each other, to suppress the violent extremists in each community and to help
the moderates write and implement a new social contract for how to live
together. Those who want a unified, multisectarian and democratic Syria, a
noble goal, need to be honest about what it would take to achieve that from
where we are now. It would take another Iraq-scale intervention "” something we
did not do well, and which very few Americans would vote to repeat.
Some would say that we don't need boots on the ground, as proved by the Libyan
intervention. Really? Libya is an example of the
let's-send-them-some-arms-and-hope-we-get-lucky approach. Let's remove the
Qaddafi regime from the air, arm the rebels on the ground and then hope they
come together and produce a decent, pluralistic democracy. So far, we've not
been very lucky. Our debate about Libya has been focused entirely on the sacking
of our facility in Benghazi, but the proper debate should be about why there
was "” and remains "” such a security vacuum in eastern Libya in the first place.
The transition government has not been strong enough to bring order to Libya,
and the instability there has metastasized. As Reuters reported from Benghazi
on Wednesday, "Libya remains anarchic and awash with weapons nearly two years
after" Muammar el-Qaddafi was toppled. The good news is that moderate Libyans
have pushed back against their lawless tribal and jihadist militias, but
without outside help it is an uphill struggle.
In Syria, we would be hoping that, with just small arms, the rebels could at
least fight Assad & Friends to a stalemate so the regime would agree to
negotiate Assad's departure. Even if by some miracle that were to happen, so
much more blood would be spilled along the way that we would still need an
international peacekeeping force to referee any post-Assad power-sharing deal.
All volunteers, please raise your hand.
Those are the options as I see it. None feel very good because those in Syria
who are truly fighting for a democratic outcome are incredibly brave, but weak
and divided. Fighting for democratic values "” rather than for family, sect,
tribe or Shariah "” is still a new thing for these societies. Those who are
fighting for a sectarian or Islamist outcome, though, are full of energy and
well financed. That's why staying out guarantees that only more bad things will
happen, but going in, big or small, would not guarantee success. And that's why
I'd like to hear which option Obama is pursing and why he thinks it would
succeed.
Comments (0)
Dërgoja shokut
Printo
