Arshi Pipa lindi ne Shkoder me 28 Korrik, 1920 dhe nderroi jete ne Washington me 1997. Ai jetoi pjesen me te madhe te jetes se tij jashte atdheut, ne mergim te detyruar. Arshi Pipa ishte shume i njohur ne qarqet akademike e kulturore ne Perendim, e sidomos ne Amerike, por gjate periudhes se komunizmit ishte "persona non grata" si ne Shqiperi ashtu edhe ne Kosove. Megjithese nuk e ndjej veten as te denje dhe as te kualifikuar per te shkruar per Arshi Pipen dhe veprat e tij, dua vetem te shenoj kete pervjetor, pasi e kisha njohur ate dhe motren e tij Fehimen me te cilen kam punuar ne Zerin e Amerikes. Ndjej nje detyrim moral -- per vuajtjet e kesaj familjeje nen regjimin e Enver Hoxhes, per burgun qe pesoi Arshiu vete ne ferrin komunist shqiptar dhe per vrasjen nga komunistet e te vellait te tyre Myzaferin -- qe me dy tri fjale te perkujtoj kete njeri te madh, ne kete pervjetor te lindjes se tij.
Arshi Pipa pervec kontributeve te medha qe i ka lene kombit ne fushen e letersise, gjuhesise, filozofise dhe publicistikes -- ne baze te takimeve e bisedave te disa hershme me te ne Washington -- Arshi Pipen une e mbaje mend me shume si atdhetar dhe antikomunist, pasi afer zemres kishte dashurine per Shqiperine dhe clirimin e saj nga komunizmi. Une e vleresoj shume qendresen e tij anti-komuniste. Megjithese kishte vuajtur ferrin ne burgjet e Shqiperise duke e shikuar vdekjen ne sy, ai kurre nuk humbi shpresen per liri per veten dhe per kombin shqiptar, dhe si rrjedhim per kete ideal ai punoi pa nderprerje deri ne minuten e fundit te jetes se tij. Ai shpesh thonte se "Komunizmi nuk ka te ardhme. Ai do te perseritet ne involucjone gjithnje ma te dobeta derisa te shterret vetvetiu."
Takimi im i pare me Arshi Pipen nuk ishte ne person, por ishte Libri i Burgut i shkruar ne burg si nje dokument kunder regjimit komunist. Nje liber ky per te cilin vet autori thote se "... u nis me qellim qe te delte ai nga burgjet prej te cilave une ndofta nuk do te delsha... Keshtuqe, qysh heret shestova me mbledhe pervojen time, dhe jo vetem timen, te kohes se robnise, qi te ishte ky liber deshmi e jetes se burgut dhe te kampit -- e nje anes se jetes nen diktaturen komuniste e cila karakterizon mire gjithe kompleksin." Keshtuqe, pa e takuar ne person, une kisha njefare ideje se kush ishte Arshi Pipa. Une kam pas fatin te takoj kete dijetar te madh tonin disa here dhe e kam admiruar sa ishte gjalle si edhe pas vdekjes, pasi ai kishte nje pergatitje te dijes se gjtihanshme. Dituria e tij ishte rrjedhim e frute e studimeve te parreshtura dhe vuajtjeve personale e familjare. Ai, ne bisede te angazhonte intelektualisht dhe ne argumentat e tij kishte nje gjalleri perbindese te idealeve.
Arshi Pipa personifikonte patriotin dhe intelektualin, nder me te shquar te kombit shqiptar, i cili asnji dite te jetes se tij nuk pushoi se luftuari per liri e demokraci dhe per lirine e fjales, per lirine e Shqiperise dhe te Kosoves, gjithmone ne nje papajtueshmeri te plote ndaj regjimit dhe diktatures komuniste. Majin qe kaloi, Presidenti i Shqiperise, Zoti Bamir Topi mori pjese ne perurimin e "Foto-Ekspozites se shkrimtareve dhe poeteve te vrare nga diktatura, te titulluar "Letersia e shkruar brenda telave me gjemba dhe perballe plumbave", ne mjediset e Muzeut Historik. Me ate rast, Presidenti Topi vuri ne dukje pervojen e hidhur te viktimave dhe te persekutuareve gjate diktatures dhe ndricimin e se vertetes historike, duke thene se "kejo e vertete eshte tragjike, por edhe heroike. Ajo na thote se aty ky ishte burgu, aty ku ishin telat me gjemba, aty ku ishin torturat, aty ku perballej vdekja - aty ishte atdheu....." Me ate rast, Presidenti Topi permendi vellezerit Arshi e Myzafer Pipa dhe tha " se Liria fillon e shuhet atehere kur vritet shkrimtari, si zeri me i artikuluar i shoqerise, kur vritet avokati, mbrojtesi i se drejtes, atehere kur frika mbyte kundershtimin, atehere kur zeri ndryshe, shihet si kercenim. Shkrimtari eshte personazhi me i frikshem per diktaturat dhe diktatoret." Shqiperia, tha Presidenti Topi, ka pervojen, rastet dhe kryeveprat e veta ne kete marredhenje. Shoqeria demokratike dhe institucionet e saj, tek keta shkrimtare e avokate dhe veprat e tyre duhet te shohin persosjen e vet. Presidenti Topi perfundoi duke thene se "Institucionet shteterore qe mbulojne trashegimine kulturore dhe historike, duhet te kene nje vizion te qarte. Dogmat e se djeshmes duhet te zevendsohen nga objektiviteti shkencor".
Sot, ne kete 90-vjetor te lindjes, kujtojme Arshi Pipen, personalitetin e madh kulturor, poetin e shkrimtarin, atdhetarin, demokratin e anti-komunistin e flaket qe vuajti ne burgjet e diktatures komuniste. Kujtojme gjithashtu personin qe mund te thuhet se jo vetem qe nuk eshte zbuluar ende si duhet, por mund te deklaroj se nganjehere e nga disa ai mbetet i keqkuptuar dhe i trajtuar ne menyre indiferente, sidomos nga institucionet kulturore per te cilat ben fjale me larte, Presidenti Topi.
Shpresoj qe fjalet e Presidentit Topi mos te bien ne veshe te shurdhet. Arshi Pipa ishte lavrues i palodhur i kultures, shkrimeve dhe studimeve shqiptare, duke zene vend ne krye te radhes. Ai gjithe jeten dhe vuajtjet ia kushtoi atdheut dhe kombit. Ai ishte nder me te ndritshmit patriote e shkollare, veprat e te cilit jane jetike per kombin e vuajtur shqiptar nga terri 50-vjecar komunist. Zbatimi i amanetit te Presidentit Topi per te njohur veprat e elites se qendreses anti-komuniste shqiptare, duke perfshire edhe veprat e Arshi Pipes, do te rivendoste dinjitetin dhe nderin e neperkembur njerezor te elites se vuajtur dhe te viktimizuar shqiptare.
Arshi Pipa tere jeten u mor me fatin e atdheut te vet, prandaj, ne kete pervjetor te lindjes se tij, ta nderojme kete dijetar qe solli drite mbi historine tone dhe qe na perfaqesoi ne boten e jashtme me dinjitet duke e paraqitur kombin shqiptar si te denje te zeje vendin qe i takon ne radhet e kombeve te qyteteruara. Duke i kethyer ligjeshmerine dhe vendin qe i takon Arshi Pipes dhe veprave te tij ne historine e kombit shqiptar, ne nuk bejme asgje tjeter vecse veme ne dukje fisnikerine e vetes sone.
Arshi Pipa, veprat e te cilit nuk do te dine kurr mort, eshte i denje i nderimeve tona dhe meriton mirenjohjen e te gjithe Shqiptareve.
Comments (0)
Dërgoja shokut
Printo
