ANKARA - Davutogluizmi ta mbush gojën. Ajo nuk do të jetë në një kohë të shpejtë në fjalorin e Fox News. Por, nëse unë mund të përcillja Sarah Palin, pjesëtarët e Tea Party dhe ca evropianë anti-myslimanë fanatikë në një vend të vetëm për ilustruar se si ka ndryshuar bota, ajo do të jetë shtëpia e fjalës-D, Turqia.

Ahmet Davutoglu, i cili solli në jetë një doktrinë për politikën e jashtme dhe është ministër i jashtëm i Turqisë që nga maji 2009, ka mërzitur shumë amerikanë. Ai është parë si njeriu i "kthesës drejt Lindjes" të Truqisë, si mik i Iranit, si armik i Izraelit, si një aleat i paqëndrueshëm i NATO-s i kujdesshëm ndaj një mburoje nga raketat e reja të propozuar, dhe si arkitekti dinak i statusit të ri të Turqisë së dashuruar me shtetet arabe. Administrata Obama ka thënë se është "e zhgënjyer" me mosvotimine Turqisë mbi sanksionet ndaj Iranit qershorine shkuar; Kongresi nuk është i kënaqur, duke mbajtur pezull një emërim ambasadori dhe duke u zemëruar për shitjen e armëve.

Nostalgjia është e madhe në Uashington për Turqinë lajkatare të kohës së Luftës së Ftohtë. Davutoglu nuk e ka asnjërën nga këto ndjesi. "Ne nuk duam të jemi një vend kufitar si në Luftën e Ftohtë," më tha ai mua. "Ne nuk duam të kemi probleme me ndonjë fqinj", - dhe kjo, natyrisht, do të përfshijë Iranin.

Zero probleme me fqinjët përbën thelbin e librit me ndikim të Davutoglu "Thellësia Strategjike", botuar në vitin 2001. Tregtia vjetore me Rusinë u rrit prej atëherë në 40 miliardë dollarë. Marrëdhëniet siriano-turke nuk kanë qenë asnjëherë më të mira. Ndikimi tregtar i Turqisë në lidhje me Irakun verior është i madh. Ajo ka nënshkruar një marrëveshje të tregtisë së lirë me Jordaninë. Dhe tani Turqia thotë se ka për qëllim - pavarësisht nga sanksionet e Kombeve të Bashkuar - që ta trefishojë tregtinë me Iranin gjatë pesë viteve të ardhshme.

E gjithë kjo e cingëris Perëndimin anemik: Politika ka prodhuar rritje 7 për qind këtë vit. Ka edhe diçka më të thellë në këtë punë: Ideja e ndërvarësisë ekonomike si një bazë për paqen dhe stabilitetin rajonal tingëllon shumë e njohur. A nuk ishte ky gjenialiteti i idesë së Bashkimit Evropian?

Kjo sjell një pyetje tjetër: A mund të vlejë kjo ide vetëm për perëndimorët? Unë nuk e mendoj kështu. Dhe, duke e mbajtur në mënyrë dritëshkurtër Turqinë jashtë Bashkimit Evropian, Perëndimi zor se ka të drejtë të ankohet. Siç tha kohët e fundit Kryeministri britanik David Cameron, përkrahës i fortë i Turqisë Evropiane: "Është vetëm e gabuar të thuhet se Turqia mund ta sodisë kampin, por nuk mund të lejohet të futet në tendë."

E gabuar vërtetë, dhe budallallëk, por ja se ku Turqia është, me të paktën një këmbë jashtë tendës perëndimore, dhe gjithnjë e më krenare për atë që ka arritur në një botë të transformuar. Kombet i kanë rritur mundësitë. Ato nuk varen aq shumë në Shtetet e Bashkuara. Kongresi mund të hajë veten për këtë dhe kjo nuk do të ndryshojë gjë. Politika e jashtme turke, tha Davutoglu, "është i bazuar në një analizë realiste, racionale të një vizioni strategjik". Po.

Kështu që bëhet sedërlie ndaj drejtimit të SHBA. Kur e pyeta Davutoglunë rreth vizitës javën e fundit të Stuart Levey-t, një zyrtar i lartë ky i departamentit të Thesarit, në Ankara për të folur rreth sanksionet ndaj Iranit, ai u ngërmua: "Ne nuk kemi nevojë për ndonjë këshillë," më tha ai mua. "Ne jemi një vend i përgjegjshëm i sistemit të OKB-së dhe një anëtar i Këshillit të Sigurimit të OKB-së. Ne nuk votuam. Ky është vendimi ynë. Ne nuk kemi nevojë të na thuhet nga dikush, ne do ta zbatojmë rezolutën e Këshillit të Sigurimit të OKB-së. Por, si rezoluta të njëanshme - amerikane ose europiane - ne do t'i shohim në interesin tonë kombëtar. A është e gabuar që të kesh marrëdhënie të forta ekonomike me fqinjët? "

Unë mendoj se njohja e menjëhershme e Mahmud Ahmadinexhadit nga Turqia pas puçit të tij të dhunshëm elektoral të qershorit 2009 ishte një pikë e ulët e Davutogluizmit. Por unë gjithashtu mendoj se Turqia ka politikë të drejtë ndaj Iranit. Izolimi i ngushëllon vijuesit e linjës së ashpër. Sanksionet nuk do ta ndryshojnë Iranin. Një marrëveshje turko-braziliane e shkëmbimit të uraniumit pak të pasuruar në Iran, arritur majin e kaluar, ishte një mjet "për të hapur rrugën për negociatat diplomatike".

Davutoglu qe i bindur: "Natyrisht ne u koordinuam me amerikanët në çdo fazë. Askush nga Uashingtoni nuk mund të them se Turqia ka vepruar kokë më vete. Qëllimi ynë ishte për të lehtësuar tensionin dhe për të kontrolluar programin bërthamor iranian."

Turqia mund të jetë kanali i Perëndimit për në botën myslimane në qoftë se Uashingtoni mund të varrosë inat e tij. Turqia i re nuk do të braktisë NATO-n apo aleancën e saj amerikane: Nëse NATO-s do që të bisedohet me talebanët, apo Perëndimi me Iranin, ajo mund të ndihmojë.

Por, kur shpërthyen marrëdhëniet turko-izraelite, zemërimi u kulmua në Kapitol Hill. Fakti që diplomacia e Turqisë ndaj Iranit përkoi me vrasjen nga an e Izraelit e tetë turqve dhe një qytetar të SHBA në një flotë anijesh të vogla turke të drejtuar për në Gaza ishte një pikë për shans. Megjithatë, ajo la ndjesi të hidhura.

"Turqia pret solidaritet nga Shtetet e Bashkuara, sepse qytetarët e saj janë vrarë në ujërat ndërkombëtare," tha Davutoglu. "Kjo është një çështje e krenarisë kombëtare," shtoi ai, duke iu referuar Izraelit: "Po ne presim një falje, sepse ne mendojmë se miqtë mund t'i kërkojnë falje njëri-tjetrit."

Larg nga solidariteti i SHBA, Turqia mori armiqësinë e SHBA. Një kongresmen i shkroi presidentit Obama duke kërkuar që ai "ta dënojë reagimin e Turqisë ndaj incidentit". Kjo fjalia e fundit ka nevojë për një pikëçuditëse. Ajo pasqyron frymën barabar urrejtëse ndaj Turqisë sa dashurese ndaj Izraelit në Kongres.

Kjo është një lloj pakuptimësie e rëndomtë që e ngujon politikën e Obamës në Lindjen e Mesme dhe dënon atë për dështim të lodhur. Është koha që Davutogluizmi të përtypet nga gjuhët e më shumë amerikanëve./Skënder Buçpapaj

--

October 25, 2010

　

ANKARA "” Davutogluism is a mouthful. It's not going to make Fox News any time soon. But if I could escort Sarah Palin, Tea Partiers and a few bigoted anti-Muslim Europeans to a single country illustrating how the world has changed, it would be the home of the D-word, Turkey.

Ahmet Davutoglu, who birthed a foreign policy doctrine and has been Turkey's foreign minister since May 2009, has irked a lot of Americans. He's seen as the man behind Turkey's "turning East," as Iran's friend, as Israel's foe, as a fickle NATO ally wary of a proposed new missile shield, and as the wily architect of Turkey's new darling status with Arab states. The Obama administration has said it is "disappointed" in Turkey's no vote on Iran sanctions last June; Congress is not pleased, holding up an ambassadorial appointment and huffing over arms sales.

Nostalgia is running high in Washington for the pliant Turkey of Cold-War days. Davutoglu is having none of it. "We don't want to be a frontier country like in the Cold War," he told me. "We don't want problems with any neighbor" "” and that, of course, would include Iran.

Zero problems with neighbors lay at the core of Davutoglu's influential book "Strategic Depth," published in 2001. Annual trade with Russia has since soared to $40 billion. Syrian-Turkish relations have never been better. Turkey's commercial sway over northern Iraq is overwhelming. It has signed a free trade agreement with Jordan. And now Turkey says it aims "” United Nations sanctions notwithstanding "” to triple trade with Iran over the next five years.

All this makes the anemic West edgy: The policy has produced 7 percent growth this year. There's also something deeper at work: The idea of economic interdependence as a basis for regional peace and stability sounds awfully familiar. Wasn't that the genius of the European Union idea?

Which prompts another question: Can it only work for Westerners? I don't think so. And, having shortsightedly kept Turkey out of the European Union, the West is scarcely qualified to complain. As British Prime Minister David Cameron, Turkey's strongest European supporter, said recently, "It is just wrong to say that Turkey can guard the camp but not be allowed to sit in the tent."

Wrong indeed, and stupid, but that's where Turkey is, with at least a foot outside the Western tent, and increasingly proud of what it has achieved in a transformed world. Nations have increasing options. They don't depend as much on the United States. Congress can rail about that and it won't change a thing. Turkish foreign policy, Davutoglu said, "is based on a realistic, rational analysis of the strategic picture." Yep.

So it gets prickly over U.S. guidance. When I asked Davutoglu about the visit last week of Stuart Levey, a senior Treasury department official, to Ankara to talk about Iran sanctions, he bristled: "We don't need any advice," he told me. "We are a responsible country of the U.N. system and a member of the U.N. Security Council. We voted no. That is our decision. We have no need to be told by anyone, we will implement the U.N. Security Council resolution. But as for unilateral resolutions "” American or European "” we will look at our own national interest. Is it wrong to have strong economic relations with neighbors?"

I think Turkey's immediate recognition of Mahmoud Ahmadinejad following his violent electoral putsch of June 2009 was the low point of Davutogluism. But I also think Turkey has Iran policy about right. Isolation comforts the hard-liners. Sanctions won't turn Iran. A Turkish-Brazilian swap deal for Iran's low-enriched uranium, reached last May, was a means "to open the way for diplomatic negotiations."

Davutoglu was adamant: "Of course we were coordinating with the Americans at every stage. Nobody from Washington can say Turkey acted on its own. Our purpose was to ease the tension and to contain the Iranian nuclear program."

Turkey can be the West's conduit to the Muslim world if Washington can bury its pique. The new Turkey won't abandon NATO or its American alliance: If NATO wants to talk to the Taliban, or the West to Iran, it can help.

But when Turkish-Israeli relations implode, rumblings on Capitol Hill get furious. That Turkey's Iran diplomacy coincided with Israel's killing of eight Turkish and one U.S. citizen on a Turkish-led Gaza-bound flotilla was a fluke. Still, it has left bitter feelings.

"Turkey expects solidarity from the United States because its citizens were killed in international waters," Davutoglu said. "This is an issue of national pride." He added, referring to Israel, "Yes, we expect an apology because we think friends can apologize to one another."

Far from U.S. solidarity, Turkey got U.S. hostility. One congressman wrote to President Obama demanding that he "condemn Turkey's reaction to the incident." That last sentence cries out for an exclamation mark. It reflects the Turkey-equals-Iran-lover-and-Israel-hater surge in Congress.

That's the kind of cheap jingoistic nonsense that boxes in Obama's Mideast policy and condemns it to tired failure. It's time for Davutogluism to roll off more American tongues.

(http://www.nytimes.com)