Vehtja e vepra e A. Gjergj Fishtës më kujton fjalën e një profesori austriak, i cili, tue folë mbi aftësit e karakteristiken e shpirtit shqiptar, më thotë: Fuqija mendore e shqyptarit asht virgjin e e palodhun. E, po të mbërrijte shqyptari me pasë nji edukatë të plotë e nji trajtim të kryem, lehtësisht, se edhe prej prehnit të Shqypnis, do të mund dilshin zotsi mendore, të mjaftueshme jo vetem per rrethin e vogël shqyptar, por t'afta me hi edhe ne rrethin botnuer, e me dhanë kontributin e vet nder lamije të hapta të mbarë jetës njerzore.

Nuk asht mendimi i em, këtu t'u vë kandarin e t'i peshoj këto fjalë, në se e sa vertetohen n'A. Fishten; këta veç asht e sigurt, se per Shqypni e për shqyptar, ky kje nji njeri i jashtëzakonsheme ma i madhi edukues i popullit qi na patem deri me sod. Koha e studimet, qi kanë për t'u ba mbi iden e vepren e tij, kanë me ndritë e me caktue, në se e sa origjinaliteti i tij e kapërcen rrethin shqyptar.

Njerzët e jashtëzakonshem shkojn nji jetë, të thuejsh, baras me njerzë tjerë, porse dallohen në këta, se shpirti i tyne, porsi në nji vegim, të kjartë e sheh iden, e lehtas e pershin më një syntezë mendimet, zakonet, vepren e jeten e shumicës; atë botë, ata, tue u naltue mbi njerzë tjerë të rrethit e të kohës, gjejn e vendojn synime të reja ma të nalta e ma fisnike, e me të gjitha fuqit e veta, vehen t'i shprehin e t'i çojnë në vendm, tue e mishnue kështu me to kohen e breznin. Edhe i a dalin. Në këta mbahet fuqija mysterioze e tyne, e cilla, per ta asht nji gja fare e thjesht e e zakonshme, me A. Gjergjin, më thotë: Quam parva scientia regitur mundus!

A.Gjergji asht nji fatos. Ai ngreh flamurin e gjuhës e të kombsis, jo nder kështjella as nder gerdhata, por në cepin e idevet e nder thellinat e ndiesivet; kushtrimin e tij e ndjeu intelektuali dhe analfabeti, nacjonalisti, si dhe ai i dekuni në shpirt per atdhe; ushtiman e tij theu çdo rrymë të kundërt e depërtoi thellë, mje në palcin e shpirtit të shqyptarit, e aty, tue prekë ma t'imtat pejza të thalbit të jetës, trandi, zgoi, rrëmbeu... Cofja ma e lanun e apatiku ma i shgrehun, ashtu edhe sheptiku ma i leshuem zemre, kjen prekë e naltue nder ma t'amblat shpresë, se " Ka po Shqypni..." e se, " Per shqyptarë do të jetë Shqypnija"!- Kam ndollë vetë aty , kur nji ditë, ni shqyptar këthefit të vjetër, tue ankue per do shpendorime të nierzve të shtetit me A. Gjergjin, donte disi me perfundue, se s'ka Shqypni. Fishta don t'i a spjegojë punen, se njerzit e Shtetit nuk janë Shqypnija, edhe plaku, per me i diftue se kishte mbetë i bindun, i thotë: Po na se kemi dijtë, more zotni...veç prej jush e kemi xanë shka asht Shqypnija!