Libri më i ri i autorit Azgan Haklaj, përqëndrohet në shkrimin e një jete plot
pasione e pengesa ,kur autori u gjend në rrjedhën e fuqishme të zhvillimeve të
para demokratike dhe më pas.Është pikërisht koha kur mentaliteti komunist i
njerëzve që u veshën me pushtet nuk e pranonte këtë ideal të ri të demokracisë,
madje arrinte ta pengonte me gjithë mënyrat e mundshme, duke shkuar në format
më ekstreme gjer në atentate dhe eleminime fizike, vetëm e vetëm që e reja mos
çante dhe ata të fitonin statukuonë e përjetshme.Kujtojmë këtu vrasjet politike
që janë kryer e që lexuesi i merr me mend.
Për të mos tradhtuar bindjet e duke shënuar fatin e vet me idealet e reja
demokratike, u gjend edhe Azgan Haklaj, një nga nismëtarët e demokracisë në
rrethin e Tropojës, e më gjërë, i cili me trimërinë dhe fisnikërinë që e
karakterizon ,arriti t`u bëjë ballë bandave të kuqe , rrymave dhe intrigave që
vijnë nga forca të ndryshme politike.Është ndoshta rast unikal sesi një njeri
zgjidhet nga populli deputet duke qenë në burg, e, kjo tregon sa e drejtë ka
qenë kauza e tij dhe sa më shumë vlerë marrin gjërat kur ato mbartin vulën e
drejtësisë popullore.Të gjithë aktorët e kryerjes së këtyre veprimeve janë sot
në segmente të caktuara të politikës , edhe ata vetë mbase me logjikën e sotme
s`do ti kishin miratuar disa veprime të djeshme, po historia si do që të jetë
,duhet thënë, ajo duhet të shërbejë si një mësim dhe reflektim për të mos u
përsëritur më disa vepra arriviste që fusin përçarje dhe krijojnë frymën e
dekurajimit për vlerat qytetëruese që sjell vetiu demokracia, si vlerë dhe
dëshmi e pakontestueshme.
Vetiu në kohë të caktuara kur kuptimi i saj ndodhet në zgrip, dhe forcat e së
keqes mundohen ta paraqesin si gogol misterioz këtë kuptim, në mënyrë spontane
si shpërthim i shpirtit të revoltës dalin njerëz të cilët mbartin mbi shpatulla
misione të mëdha , të obliguar t`i çojnë më tutje.
Libri është ndërtuar në trajtë analitike, duke performuar elegancë stili, në
trajtë kronike dhe letra, korespondencë, deklarata , dëshmi , fakte, si i tillë
është një libër që mund të lexohet e plotësohet nga shumë këndvështrime,
lexohet me një frymë dhe krijohet përshtypja e atyre viteve të trishta po të
zjarrta ,domethënëse.Duke e lexuar atë faqe më faqe më erdh ndërmend ideja se
kombi ynë ka vuajtur gjatë nga mungesa e demokracisë, faktorët janë të
kuptueshëm dhe mund të rreshtohen , por një gjë është e sigurtë se një komb pa
demokraci është i detyruar të bëjë një jetë të ngurtë, pa qëllime të larta dhe
pa dinjitetin e nevojshëm të qytetarëve të vet, dinjitet ,i cili sa më i lartë
të jetë, aq më shumë rritet dhe lartësohet dinjiteti i kombit dhe kombeve të
tjera në tërësi, sepse demokracia ka forcë rrezatuese ashtu si dielli që ngroh
gjithë botën.Kjo ide gjeneruese jetësohet në strukturën e një libri të punuar
me kujdes, dhe definohet paralel me titullin e gjetur.Janë dy fjalë të shenjta
që shkojnë bashkë dhe fitojnë një konotacion madhështor,duke u kujtuar
shqiptarëve , kudo që janë, se vetëm kështu realizohet identiteti i tyre
europian.
Azgan Haklaj është një kalorës i fjalës së lirë, një njeri i cili ka ide të
qarta dhe propozon zgjidhje racionale për situate të ndryshme, ai shfaq ide dhe
impresione të drejta pa ekuivoke duke u qëndruar besnik ideve të veta
nacionaliste dhe demokratike, njëkohësisht, për këtë, ai ka fituar simpatinë
dhe mbështetjen e mjaft burrështetasve të mëdhenj ,si Xhorxh Ë Bush, e
personaliteteve të organizatave ndërkombëtare nga Brazili në Vjenë, gjithashtu
të shumë politikanëve shqiptarë e botërorë, si dhe të shkrimtarëve,
intelektualëve me zë.Kjo mbështetje ka ardhë si rrezatim i natyrshëm i
aktivitetit të tij dhe drejtësisë së kauzës që ka mbrojtur.
Në libër si në një novelë të Markesit"Kronikë e një vrasje të paralajmëruar",
do të lexohen veprime monstruoze të forcave të errta me bartje mesjetare të
ndërgjegjes së prishur nga frika e rrëshqitjes së pushtetit,veprime që
shpjegojnë grahmat e fundit të një bote delirante e cila nuk mund të mbijetojë
veçse përmes rrëmujës dhe tmerrit , përçarjes që kërkon të mbjellë.Dhe natyrisht
kjo ka viktimat e saj, qytetarë të thjeshtë,njerëz të zakonshëm. Nga këto
atentate për pak do ta kishte pësuar edhe zoti Haklaj, po vetëm zoti dhe
dashuria e tij për demokracinë e shpëtuan.Janë pikërisht këto faqe ku ndihet
ankthi dhe ato u ngjajnë skenave të një drame me aktorë të dukshëm dhe të
padukshëm që regjistron nje kohë sa tmerrshme dhe aq të lavdishme, një kohë për
definuar prelude dhe hapje të ideve që afrojnë reflektim ndaj shtjellimit të
absurdit që s`duhej të kishte ndodhur.Zakonisht ndërrimet epokale nuk vijnë si
në vaj, ato kanë një shqepje të trishtë , dhe një vrull të stacionimit drejt
ëndrrave dhe zhgjëndrrave të mëdha.Në këtë sfond e brenda kësaj ideje ,pena e
Azganit lëviz lirshëm dhe konturon ngjarje që tregohen me një sens mase të
admirueshme ,çka flet edhe për zotësinë e tij për të mos humbur asgjë nga
kujtesa, për të mos e tepëruar me rrëfime të panevojshme e për të sjellë atë që
duhet , ka vlerë dokumentuese dhe arsyetohet bindshëm brenda kufijve të një
libri me strukturë solide.
Pena tij prej artisti dhe publicisti zbulon pikërisht skenarët e dhunës
shtetërore, po njëkohësisht, në antitezë me të, edhe qëndresën e forcave
demokratike të Tropojës ku zoti Haklaj ishte një lider me vizion të qartë, i
bindur në idetë e tij dhe të renë që kishte përqafuar.Në këtë kuptim, Haklaj,
duke rrëfyer për një histori të re nuk ndalet vetëm këtu, ai e lidh historinë
dhe imazhin e kësaj zone më gjërë.Mos harrojmë se Tropoja është fare afër
Kosovës, ajo është pjesë e një treve jo vetëm me bukuri natyrore të
jashtëzakonshme po edhe të një eposi te vjetër dhe të ri.I kam vizituar këto
zona dhe aty kam parë se sharmi i shqiptarizmës dhe i vetive të larta të
burrërisë ,çiltërsisë e besës janë me të vërtetë të vlerta, frymëzuese dhe të
mbushin me një krenari të ligjshme për genin e rracës sonë, e cila nuk u
asimilua nga bastardët dhe pinjollët e së keqes, as nga invazionet e huaja,
sidomos atyre sllavë.
Azgani është një njohës shumë i mirë i historisë , i rrjedhave nacionaliste, të
cilat, me siguri, nuk do jenë më të shpërndara, po do derdhen në lumin e madh
të qëllimit për bashkim kombëtar, ashtu siç e meriton një popull nga më të
lashtët e më i lashti në Ballkan.Duke qenë kryetar i Unionit Artistik
Mbarëkombëtar, me një veprimtari të dendur, ai ka zhvilluar takime të mëdha në
Kosovë , Shqipëri, takime artistike të cilat mbartin vlerën e një manifestimi
të gjërë, të përfaqësimit të shumanshëm dhe performojnë vlera ; inspirojnë duke
sjellë në kujtesë tradita, zakone, rite ,valle e këngë të bukura.Lexuesi mund
të gjejë në këtë libër kulminacionet e kësaj veprimtarie të palodhur,veprimtari
që ka ndjekur datat e shënuara dhe të papërsëritshme të historisë së re të
Shqipërisë dhe të Shqipërisë së Epërme ,siç do ta quante i madhi Sami,
Kosovën.Ia vlen për të përmendur këtu veprimtarinë:"Një komb, një qëndrim",
veprimtaritë për shpalljen e Pavarësisë së Kosovës, Sofrën Dardane,
veprimtaritë për Çamërinë, etj, ku Azgani ka qenë organizator dhe interlokutor
midis forcave krijuese për ta sjellë folklorin në stade të reja të paraqitjes ,
njëkohësisht arti t`i shërbejë si ndjekës i ngjarjetve tronditëse të shekullit
të ri.Shpalosja e dimensioneve të vetvetes është një nga fitoret më të reja e
më të arsyeshme të demokracisë liberale. Njëkohësisht, arti tregon se çdo paradigmë
frymëzuese e mbështetur në një realitet do të zërë vend në atë që quhet kujtesë
për brezat e ardhshëm.Duke lexuar librin e Azganit bindesh për vëmendjen e
madhe që tregohet ndaj çështjes sonë kombëtare, ndaj faktorëve politike të
brendshëm e të jashtëm për të identifikuar miqtë e vërtetë dhe armiqtë
shekullorë të çështjes shqiptare.Apeli që bën ai për syçelësinë kombëtare, për
punën e palodhur në dobi të çështjes kombëtare, në vetëdijësimin se fitorja e
Kosovës kërkon një punë të madhe për konsiolidimin e saj, mbrojtjen dhe
prosperitetin, janë apele të një njeriu të zgjuar dhe me largpamësi.
Ai na thotë se s`duhet të harrojmë prejardhjen tonë gjenetike, rrënjët e
lashta, t`i freskojmë ato me frymën e re demokratike që po fryn në dejet e çdo
shqiptari.Këto ai i ka trajtuar aq bukur edhe në librin e parë,"Dardanët
presinDodonën', "ku si sizmiograf vë re dhe regjistron çdo luhatje e,lëkundje
,kur vjen puna për të mbrojtur çështjen tonë më të shenjtë ,që është
shqiptarizma.Dhe në këtë identifikim ai përqas së pari këshillat dhe porositë e
mikes së çmuar të shqiptarëve:SHBA, ashtu siç denoncon edhe qëndrimet
ultranacionaliste të shovinizmit sllav, të qarqeve të fshehta dhe të hapura të
cilët nuk lënë gjë pa bërë në përshtatje me fobinë që kanë ndaj shqiptarëve.Nuk
është e rastit që deklaratat e zotit Haklajkanë zgjuar reagimin e Ministrisë së
jashtme ruse.Duke u bërë një përshkrim prej dijetari dhe patrioti trojeve
etnike, Haklaj nuk ka frikë të nënvizojë të drejtën historike të një populli të
ndarë padrejtësisht nga Fuqitë e Mëdha, ashtu siç e pohon me të drejtë
se"shqiptarët duhet të afrohen sa më shumë drejt njëri tjetrit".
Libri është një mozaik ngjarjesh dhe realiteteve, që vijnë në mënyrë
kronologjike dhe japin pamje dokumentuese, për një kohë në formëzim e sipër,
për një kohë të përpjekjeve titanike për të dalë nga ngërçi i errësirës në
dritë të të vërtetave të mëdha, si i tillë, duke dhënë aspekte të jetës
personale, autori ka ditur të interferojë ndodhi e çaste në plazmimin kohor, ka
ditur të ndërthurë fatin e njeriut me ide të qarta, me fatin e kombit në
tërësi, të shtetit shqiptar të Shqipërisë Londineze, po edhetë të shtetit të ri
të Kosovës.Libri vjen si një manifestacion i ideve të drejta në luftën me të
keqen brenda vetes në shoqërinë tonë që është një shoqëri në zhvillim dhe
përpjekje për kapjen e kuotave të reja të demokracisë e qytetërimit, po
njëkohësisht ai është shkruar me një stil të zhdërvjellët plot temperament, me
një fjalë të qartë e të kuptueshme ,sepse autori, me sa duket, ka pasur të
qartë thënien e Horacit se kur ke diçka të qartë fjalët dalin vetë.
Libra të tillë ngjallin këshëri edhe për të kuptuar fazat e ndërrimit të
epokave,aktorët e rastësishëm politike dhe aktorët e qëndrueshëm, ai bën me
dije se në ato zona ku komunizmi s`është dashur me kohë, siç janë zonat e
Veriut shqiptar, në ato zona komunizmit iu desh të shfrynte inatin e fundit, po
kësaj gjëje nuk ia arriti.Dhe kjo flet qartë për traditën dhe besën,
vërtetësinë dhe sinqeritetin e jetës që kultivuan malësorët tanë.Edhe kjo është
një tjetër mesazh që ne marrim nga teksti libror, duke e nxjerrë atë nga një
kontekst i gjërë kohor.Në veprën e tij, Haklaj e shikon historinë në tri
dimensionet e saj, në të kaluarën, të tashmen dhe të ardhmen.Dhe ky vështrim
shpreh një zotësi për të bërë prerje dhe përqasje analitike, për ta sjellë
kohën në ndërveprimet e saj filozofike, duke i ndërlidhur gjërat në hullirin e
tyre të natyrshëm.Dhe si publicist i suksesshëm autori na sjell,si qëndistar
,këtë libër si mozaik pamjesh dhe ideshë interesante ,libër që lexohet dhe
rilexohet pa u mërzitur e duke mësuar prej tij....
Publicistika e Haklajt jo vetëm ka vërtetësinë e faktit,zhveshur nga
paragjykimet,vendosur mirë në kohë , vërtetuar qartësisht prej shumë
burimeve,por ajo dallohet nga një patos për thënien e së vërtetës së pastër, me
një nerv dhe guxim qytetar, duke aspiruar idetë e së vërtetës tronditëse,
përshtat rrethanave historike.Kjo publicistikë buron me një fjalë rrjedhëse
,ashtu si uji i Valbonës së kaltër, ajo injekton ndjenjë e besim se kombin dhe
demokracinë e mbajnë guximtarët, intelektualët e përkushtuar dhe njerëzit me
vizion.Larg çdo tendence për amplifikimin e vetes, autori s`mund t`u ikë të
vërtetave tronditëse në të cilat u përfshi ai vetë, individi në tërësi dhe
kombi , sepse fati i individit dhe fati i kombit, në kombet e vogla me armiq të
egër përreth , s`mund të shihen kurrë të veçuara, as si qasje të tepërta
romantike.Dhe vetëm duke e mbajtur këtë ide si sprovë të kujtesës, këto kombe
lartësohen, mençurohen përmes bashkimit dhe përvojës duke ecur në rrugën e
zhvillimit, ashtu si ecin kombet e mëdha dhe qytetërimi botëror.Kombet e vogla
bëhen të mëdha vetëm duke ruajtur këtë vizion dhe kjo është një ide boshtore e
librit të Haklajt....
Comments (0)
Dërgoja shokut
Printo
