Në moshën mbi 94-vjeçare, në kryeqytetin Tiranë, nda përgjithnjë nga jeta prof.dr.Shaban Demiraj-Akademik,
"Mjeshtër i Madh" e "Mësues i Popullit". Ceremonia e përcjelljes së tij për në
banesën e fundit, u organizua sot në mjediset e Akademisë së Shkencave të Shqipërisë,
ku ai ishte kryetar disa vjet radhazi. Bënë homazhe familjarë të tij, ish-kolegë
e ish-studentë të shumtë, personalitete të arsimit, shkencës e kulturës. Me këtë
rast, Presidenti i Republikës së Shqipërisë, Bujar Nishani, i dërgoi familjes
meszh ngushëllimi.
1.
Ja
vitet, ikin me shpejtësi dhe si pa u kuptuar...14 vjet më parë, pata kënaqësinë
të merrja pjesë në festimin e përvjetorit të 80-të të lindjes së prof.dr.
Shaban Demirajt-Akademik. Ajo ceremoni e thjeshtë u zhvillua në një zyrë të
Akademisë së Shkencave, ku ai kishte punuar e drejtuar, me vullnet e pasion,
për disa kohë. Nga blloku i shënimeve, po shkëpus këto radhë, që i kam mbajtur
atë ditë:
"Në
Akademinë e Shkencave të Republikës së Shqipërisë, në një mjedis të ngrohtë
miqësh e kolegësh, u organizua ceremonia e dhënies së titullit të lartë,
"Mjeshtër i Madh", Akademikut Prof.Dr. Shaban Demiraj, "Mësues i Popullit", në
80-vjetorin e lindjes së tij. Merrnin pjesë anëtarë të kësaj Akademie, punonjës
të institucioneve qendrore shkencore dhe atyre të larta arsimore, kolegë e
bashkëpunëtorë të afërt të tij...".
Më
tej, shënoja se aty foli Prof.Dr. Ylli Popa, ish-kryetar i Akademisë së Shkencave.
Ai theksoi punën shumëvjeçare, të gjërë dhe të frytshme të Akademikut Demiraj,
këtij personaliteti të shquar të shkencës, arsimit e kulturës shqiptare. Më
tej, nënvizoi veprimtarinë e madhe kumtuese e botuese të tij, brenda e jashtë
vendit, sidomos në fushën e albanologjisë. Gjithashtu, u ndal në ndihmesën e
dhënë nga prof. Demiraj në përgatitjen dhe edukimin e disa brezave të mësuesve
të gjuhës e letërsisë shqipe, si dhe cilësitë e tij: ndershmërinë,
korrektësinë, përkushtimin në punë etj.
Pas dorëzimit
të titulli të lartë, Prof. Demiraj shprehu falënderimet për vlerësimin e madh,
që i bëhej dhe premtoi se do ta vazhdonte më tej punën e tij, shkencore dhe
arsimore. Gjatë koktejit, të organizuar me këtë rast, u sollën kujtime intime e
u bënë vlerësime të larta për jetën dhe veprimtarinë arsimore e shkencore të
Prof. Shaban Demirajt. Kështu, folën kolegët e bashkëpunëtorët e tij: Bedri
Dedja, Ethem Lika, Hamit Beqja, Tish Daija, Floresha Dado, Gjovalin Shkurtaj,
Emil Lafe e Seit Mansaku.
2.
Lindi
në Vlorë, më 11 janar 1920. Pas çlirimit të vendit, punoi ca kohë në Agjencinë
Telegrafike Shqiptare. Në vazhdim të studimeve të tij, në vitin 1948 përfundoi
Institutin e Lartë Pedagogjik 2-vjeçar të Tiranës dhe atë 4-vjeçar, në vitin
1954. Si nxënës i Kostaq Cipos e Aleksandër Xhuvanit e më pas i Eqrem Çabejt,
duke parë aftësitë e tij, që nga kjo kohë u emërua pedagog në ish-Institutin e
Lartë Pedagogjik, ndërsa më 1957 në Fakultetin Histori-Filologji të
Universitetit të Tiranës. Tregues i përgatitjes së tij shkencore e
pedagogjike ishte titulli "Profesor", që e meritoi më 1972. Pas krijimit të
Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, më 1989 u zgjodh ndër anëtarët e parë të
saj. Gjatë viteve 1962-1989, ka shërbyer si përgjegjës i katedrës së gjuhës
shqipe. Më 1977 iu dha titulli i lartë "Mësues i Popullit". U nderua me "Çmimin
e Republikës" të klasit II, më 1979 dhe me "Çmimin e Republikës" të klasit I,
më 1989. Në vitet e para pas krijimit të Universitetit të Tiranës, lëndët
albanologjike për ne studentët e Fakultetit Histori-Filologji ishin më të
vështira dhe kërkonin më tepër vëmendje, djersë e shqetësim. Ndër këto lëndë
ishte dhe morfologjia e shqipes. Leksionet e kësaj lënde na i jepte pedagogu
Sh.Demiraj. Kishim dëgjuar se ai kishte nisur një shkollë fetare, por ishte
larguar andej për t'iu përkushtuar më pas studimeve të gjuhës dhe letërsisë
shqipe. Nuk di se përse, por në mendjen e ne të rinjve ai ishte pedagog shumë
strikt, kërkues dhe rigoroz, çka na bënte të mos e nënvleftësonim aspak lëndën
e tij. Përkundrazi, shkonim rregullisht në leksione e seminare dhe
përgatiteshim seriozisht për kërkesat e tij.
Me
gjithë këtë "rreptësi" të prof. Shabanit, ndjenim se ishte dhe mjaft dashmirës
ndaj nesh. Këtë gjë e provuam dhe kur disave na u dhanë temat e diplomës. Ai u
tregua i gatshëm të na ndihmonte dhe të na udhëzonte, për çka ne ishim të
interesuar. Po kjo përkujdesje e tij u duk edhe në kohën e mbrojtjes së
diplomave.
Prof.Dr.
Shaban Demiraj u shfaq kurdoherë para kolegëve e studentëve: punëtor i
palodhur, me vullnet të paepur dhe mjaft prodhimtar. Ai njihet autor i
shumë veprave shkencore, sidomos në fushën e gjuhësisë. Provën e parë e dha me
tekstin e gjuhës shqipe për shkollat e mesme pedagogjike (1953). Ndër këto,
përmendim edhe: "Morfologjia e gjuhës së sotme shqipe"(1961) dhe e ribotuar në
Prishtinë (1971), "Çështje të sistemit emëror të gjuhës shqipe"(1972), "Sistemi
i lakimit në gjuhën shqipe"(1975), "Morfologjia historike e gjuhës shqipe"(I e
II, 1973 e 1976) dhe ribotuar në Prishtinë (1980), "Gramatika historike e
gjuhës shqipe"(1986) e ribotuar në Prishtinë (1988), "Gjuha shqipe dhe historia
e saj"(1988) dhe ribotuar në Prishtinë (1989). Studime të tij me interes të
veçantë janë ato për filologjinë e arbëreshëve. Një libër të posaçëm (më
1990) i ka kushtuar jetës dhe veprës së dijetarit tonë të madh e kolegut
shumëvjeçar të tij, Prof.Dr. Eqrem Çabej-Akademik. Ndërsa më 1994, botoi në
Shkup (shqip e maqedonisht) veprën "Gjuhësi ballkanike" dhe më 1996 "Fonologjia
historike e gjuhës shqipe".
Me
interes mjaft të madh është libri i shkruar nga Prof.Demiraj kushtuar
çështjes së prejardhjes së shqiptarëve, duke e vështruar këtë aspekt kryesisht
në dritën e dëshmive të gjuhës shqipe. Rreth kësaj çështjeje madhore, ai botoi
librin e spikatur me titull: "Prejardhja e shqiptarëve, nën dritën e dëshmive
të Gjuhës Shqipe", (Tiranë, 1999). Disa nga veprat e mësipërme janë botuar në vende
të ndryshme të Evropës.
Ka
marrë pjesë dhe ka referuar në disa Kongrese e Konferenca kombëtare e
ndërkombëtare për gjuhën e kulturën shqiptare dhe ka botuar artikuj të shumtë
shkencorë, në revista të vendit e të huaja. Në "Kongresin e Drejtshkrimit të
Gjuhës Shqipe" (Tiranë, 1972), lexoi kumtesën: "Çështjet gramatikore në
Rregullat e drejtshkrimit të shqipes". Po kështu, ka mbajtur ligjërata
pasuniversitare ose kumtesa në Prishtinë, Shkup, Beograd, Sofje, Kluzh,
Kopenhagë, Insburk, Vjenë, Romë, Paris, Këln etj.
Veçanërisht
ishte e dukshme ndihmesa e Prof. Demirajt për pastrimin dhe pasurimin e gjuhës
letrare shqipe. Për këtë gjë dëshmon edhe përfshirja aktive e tij në
organizimin dhe zhvillimin e Kongresit të Drejtshkrimit të Gjuhës Shqipe, por
dhe përpjekjet e tij të mëpastajme. Ja çfarë thoshte ai, në një bisedë të tij:
"Të gjithë duhet të përpiqemi që ta përsosim vazhdimisht
shqipen tonë letrare, e cila i ka përmbushur gjithnjë dhe më mirë kërkesat e
një shoqërie me zhvillim të pandërprerë. Të gjithë duhet të përpiqemi ta
zhvillojmë e ta pasurojmë atë dhe, njëkohësisht, ta ruajmë nga ndikimet e
gjuhëve të tjera dhe sidomos nga vërshimi i fjalëve të huaja të panevojshme,
dukuri kjo, që kohët e fundit ka marrë përmasa shqetësuese. Dhe, me këtë rast,
një punë të madhe mund dhe duhet të bëjnë sidomos arsimtarët, shkrimtarët dhe
gazetarët, të cilët ndikojnë drejtpërsëdrejti mbi brezin e ri dhe mbi masat e
gjëra të lexuesve".
3.
Gjatë
jetës, pas mbarimit të studimeve të larta, jam takuar shumë herë me Prof. Shaban
Demirajn. Këto kanë qenë në tubime të ndryshme shkencore, kombëtare e
ndërkombëtare. Por dhe me rastet, kur kam biseduar me të në detyrën e
gazetarit. Edhe kur ai u bë Kryetar i Akademisë së Shkencave, në vitet e
Demokracisë, gjithnjë vazhdoi të ishte i thjeshtë, dashamirës dhe i gatshëm për
ato, që i kërkoja. Më vinte mirë se tani ishte më i lirë, më i çiltër dhe i
shpenguar. Dukej se më parë kishte pasur një si "barrë" në kurriz, si shumë
intelektualë tjerë të shquar. Megjithëse i moshuar e i pamundur nga gjendja
shendetësorë, ai ka marrë pjesë e ka folur jo një herë edhe në veprimtari të
Shoqatës sonë të Arsimtarëve të Shqipërisë, ku jam sekretar i përgjithshëm.
Janë
me qindra e mijëra ish-studentët e bashkëpunëtorët e rinj të Prof. Shaban
Demirajt, anë e mbanë Shqipërisë. Ai kurdoherë është treguar i pakursyer me
këshillat e tij në leksione, udhëheqje diplomash e disertacionesh, me recenza
etj. E gjithnjë u ka edukuar atyre dashurinë e vullnetin për punë, studim e
krijimtari shkencore. Ja se si u drejtohej atyre dhe shprehte besimin ndaj
tyre, në një rast:
"Mesazhi
im për intelektualët tanë të rinj është që të punojnë me përkushtim, secili në
fushën e tij, për të ndihmuar në zhvillimin dhe përparimin e gjithanshëm të
vendit tonë. Shqipëria ka një potencial intelektual të pasur, i cili duhet
nxitur që t'i shfrytëzojë sa më shumë aftësitë e tij për të mirën e vendit
tonë. Por, për këtë qëllim, intelektualët tanë të rinj edhe duhen ndihmuar me
të gjitha mënyrat që të mos detyrohen të braktisin Atdheun dhe të shkapërderdhin
energjitë e tyre në dhe të huaj".
Ja, i
tillë është, me pak radhë, portreti i këtij ish-pedagogu të sa e sa breza
studentësh, studiuesit të pasionuar të shqipes dhe intelektualit të shquar
Prof.Dr. Shaban Demiraj-Akademik, i cili i me jetën e tij të përkushtuar I ka
bërë nder arsimit e kulturës kombëtare dhe shkencës shqiptare, mbarë
vendit e popullit tonë.
Tiranë,
31 gusht 2014
Comments (0)
Dërgoja shokut
Printo
