| VOAL - Online Zëri i Shqiptarëve | ||||
|
POPULLI E DI KË KA CUB KË HERO Nga SKËNDER BUÇPAPAJ E Shtunë, 01.12.2013, 09:57am (GMT1) 
Krijimi dhe botimi në Prishtinë, pastaj në Tiranë, përkonin me një periudhë
tejet të ndjeshme dhe tejet vendimtare për atdheun dhe kombin tonë. Në qiellin
tonë, deri poshtë nëpër frymët tona, endeshin retë e zeza të heqjes së
autonomisë së Kosovës, akti i parë makabër që kurorëzonte Beogradi i
Millosheviçit. Kishte tetë vjet që Kosova ndodhej në gjendje të
jashtëzakonshme, herë të shpallur e herë të pashpallur, tetë vjet që
serbomëdhenjtë e kërcënonin me heqjen zyrtare të autonomisë së vitit 1974. Koha
provoi se heqja e autonomisë së Kosovës ishte debuti i kryekasapit Millosheviç
në kuadrin e goditjes së tij vendimtare ndaj federatës, ishte kobi që iu
paraprinte kasaphanave në zemër të Evropës për vite të tëra në mbarim të
Shekullit XX e në prag të Shekullit XXI dhe Mijëvjeçarit të Tretë, kobi që do
të përmbyllej plot dhjetë vjet më vonë, pikërisht në Kosovë, pas bombardimeve
79 ditore nga NATO, pra, me një kolonë zanore të paparë në histori. Furia e verbër serbomadhe e mishëruar në të sëmurin e saj më kobzi, Millosheviçin, kishte bërë mëkatin fatal - duke goditur të drejtën e shenjtë të Kosovës, kishte goditur edhe vizionin e shenjtë të Evropës së Bashkuar, 'fantazma' e së cilës endej tashmë në kontinent, me shembjen e perdes së hekurt, dhe kjo i ngutte hordhitë në krye të Beogradit për të kryer punë shpejt me krjimin e Serbisë së Madhe, çka do të kishte pasë shënuar edhe funeralin e Evropës së Bashkuar. Në fillim të 1989 Kosovës i hiqej autonomia, në mbarim të atij viti, më 23 dhjetor, krijohej Lidhja Demokratike e Kosovës dhe populli i Kosovës vinte në krye të tij Ibrahim Rugovën, vizionarin gjenial të Kosovës së pavarur dhe sovrane, pa të cilën nuk mund të ketë Evropë paqësore, nuk mund të ketë Evropë të Bashkuar. Realizohej kështu profecia e parë e poezisë së Ujkanit - Populli e di kë ka cub kë hero. Për herë të parë në histori, idesë Kosovës së pavarur dhe sovrane i printe një simbol i Evropës, Ibrahim Rugova, antitezë totale me njeriun që i printe idesë së Serbisë së Madhe, Millosheviçin, varrmihësin e Evropës së Bashkuar. Sa ishte shpëtimtare për Evropën ideja e Rugovës, aq ishte fatale pë Evropën ideja e Millosehviçit. Kur lexuesit ia propozoja përherë të parë, nëpërmjet gazetës Drita poezinë 'Populli i di të gjitha', isha i sigurt që poezia i kushtohej asaj pjese të popullit që nuk shkon kurrë pas politikanëve që e sundojnë, shkon gjithmonë pas liderëve që ai i nxjerr nga gjiri i tij, nga kuota më e epërme e lartësisë më të madhe të vetëdijës së tij. Isha i sigurt që poezia përkonte edhe me psikologjinë e kohës në Tiranë dhe në krejt Republikën bunker të Shqipërisë, ku gjendjes sonë të ngujimit i ishte mbaruar edhe bombola e fundit e oksigjenit. Rreth 24 vjet më vonë lexuesit, poezinë 'Populli i di të gjitha', nëpërmjet gazetës sime online, ia ripropozoja më 1 dhjetor 2012, pa ditë pas kulmimit të festimeve të 100 vjetorit të pavarësisë së Shqipërisë, në atë atmosferë ku populli kishte zbritur në sheshe i tëri për të festuar, ndërsa sundimtarët e tij, gjoja elitë politike apo tjetërfare, i çirreshin nëpër tribuna, secila palë duke parë tek vetja heronjtë, ndërsa tek të tjerët duke parë cubat. Nëse më 1989 'Populli i di të gjitha' kishte tingëllim kushtrues sa dhe profetik në Kosovë dhe në trojet tona të tjera në ish Jugosllavi, në Republikën e Shqipërisë ajo kishte një jehonë të mirëfilltë vetëdijësuese. Më 2012 dhe më 2013, ndërkaq, poezia ka një tingull krejtësisht aktual si në kohën kur është shkruar, edhe pse në rrethana të tjera. Tej cipës festive, ato janë të ngarkuara rëndë me sfida, nga të cilat përfitojnë sundimtarët dhe fundoset populli, pikërisht ai popull që nuk shkon pas sundimtarëve dritëshkurtër, ai populli që është në kërkim të prijësit vizionar, ai popull që ka misionin për ta nxjerrë liderin.
Poezia e Qerim Ujkanit, në tërësi, është poezi e foljeve. Kjo do të tingëllonte
si akuzë, kur dihet sa guxim kërkon përdorimi i foljeve në poezi, sidomos
përdorimi i tyre në pozicione fundore (në rima) apo në pozicione logjike. Në
fakt, në kulmin e guximit të tyre, në kulmin e trallisë së tyre, poetët, edhe
formalistët më të skajshëm, ndodh që përqafojnë pikërisht foljet. Janë foljet,
pra, ato që ngërthejnë në vetvete tharmin hyjnore. Nga Bibla dihet se e para
ishte fjala. Dhe ajo fjalë ishte pikërisht folje - Të bëhet. Prandaj edhe vetë
fjala, nga vjen kalku shqip i 'folje', pra 'verb', me burim indoevropian dhe
përdorur në shkrime për herë të parë nga latinët, ka kryehere në të vërtetë
ngarkesën kuptimore 'fjala e Zotit', ka kuptimin e mesazhit hyjnor. Në
gramatikë ka kuptimin e pjesës së ligjëratës që shënon veprimin në trajtën e
kryer nga dikush dhe të pësuar nga ai vetë apo dikush a diçka tjetër.
Poezia e Ujkanit, poezi e veprimit, në misionin e saj kushtrimtar, ka në qendër
parimin i përshkallëzimit artistik, zbritës apo ngjitës apo zbritës-ngjitës e
anasjelltas. Dhe parim realizohet detyrimisht nëpërmjet foljeve. Tej formave
klasike, ajo nuk ka strofa, nuk ka rima, është e organizuar në katër kapituj
(katër kaptina) të shënuar me shifra romake. Secili kapitull përbëhet nga dy
paragrafe (kryeradhë) dhe paraprihet e përmbyllet nga një varg refren. E gjithë
poezia ka 64 vargje. Secili kapitull përmban 16 vargje, ku secili paragraf ka
nga 7 vargje. Që këtu merret vesh sensi formalist i poezisë.
Mungojnë krejtësisht shenjat e pikësimit. Madje, pasi ka lexuar poezinë, sekush
është e pamundur të mos dalë me mendimin - sa kot që janë shpikur shenjat e
pikësimit. Një përfundim më se i përligjur në këtë kontekst. Edhe kjo e
përforcon përfundimin e sapoarritur pak më lart.
Në tërësinë e vet krijimi i përmbahet përshkallëzimit artistik. Nga logjika ai
është zbritës, nga tonaliteti, nga kumti është ngjitës. Diçka karakteristike
kjo për poezinë e Ujkanit. Ky përshkallëzim, ndyshe nga poezitë e tjera të tij,
ku realizohet përmes disa foljeve, këtu realizohet tek e njëjta folje, 'di',
pra, një përshkallëzim i brendshëm. Folja 'di' zbërthehet nga paragrafi në
paragraf nëpërmjet kundrinorëve dhe kallëzuesorëve që merr, pra nëpërmjet
fjalëve ku bie veprimi i saj ose nëpërmjet fjalëve që e ftillojnë kuptimin e
saj. Ky përshkallëzim kalon nga "i di të gjitha", "di të flasë",
"di të heshtë", tek "i di të gjitha", "di të
jetojë", "di të vdesë", tek 'i di të gjitha', "di kë ka mik
kë armik", duke i finalizuar me "i di të gjitha", "di kë ka
cub kë hero".
Siç shihet më lart, përshkallëzimi realizohet nëpërmjet kontrastit, ku çdo
paragraf ka çiftin kundërvënës, pra nëpërmjet përballjes së antitezave "të
flasë-të heshtë", "të jetojë-të vdesë", "kë ka cub-kë
hero". Nëpërmjet këtyre kundërvënieve të pjesëshme realizohet edhe
kundërvënia e madhe, ajo midis popullit dhe sunduesve, kundërvënia midis koncepteve
filozofike kontrastuese që shprehin dhe mesazheve hyjnore kontrastuese që
mbartin. Populli del kështu me privilegjin dhe barrën e madhe të përjetësisë. Ndërsa sunduesit dalin me ndëshkimin e përkohësisë sa
mizore dhe fatale. Sa më larg misionit të tij të jetë populli, aq më e gjatë do
të jetë përkohësia e sunduesve. Sa më i pakuptuar të jetë misioni i popullit,
aq më mizore pamëshira e sunduesve.
Secili paragraf bazohet në figura të përqëndruara kryesisht në një varg të
vetëm a në pak vargje, ku vargjet e tjera vetëm sa sjellin detaje dhe rrethana
plotësuese, garnitura. Tek paragrafi i parë (kapitulli i parë) këtë e kryejnë
"gurëve të varreve u hyn shpirti dhe lëvizin", e "të nisurave iu
shfaqen fundit". Tek paragrafi i dytë këtë e kryejnë "Si gryka malesh
i kapërdin rrufetë/Mes dhëmbësh kërcëlluar i shkrepëtijnë vetëtimat/ Gjëmimet i
ndryn në vete". Kështu sundimtarët paralajmërohen se populli është
vetëtimë që nuk bubullon, është vetëtimë që vetëm zharit.
Kapitulli i dytë shënon edhe ndërkohën lirike të kësaj epike, teksa shënon
kontrastin jetë-vdekje, shënon prehjen para stuhisë. Këtu vetëm sa përligjet
emërtimi nga unë i pjesëve të poezisë me terma që përdoren në llojet e gjinisë
epike, sidomos në romane.
Poezia e Ujkanit është poezi e vargut të bardhë. Kjo, megjithatë nuk përbën
rregull rigoroz për të. Kur vjen natyrshëm rima, kur e shikon të domosdoshme,
poeti nuk e shmang atë. Në kapitullin e katërt, në paragrafin e parë, poezia ka
vargjet "Në një mijë ngjyra/ Të lyhet e të ngjyhet/ Në një mijë fytyra/ Të
shtiret/ Ai cubin e njeh/ E hedh në pleh". Për të përftuar ironinë dhe
sarkazmën, poeti nuk i shmang, përkundrazi i fton rimat e puthitura dhe të
alternuara, asonancat, aliteracionet. Kjo ngarkesë vetëm sa e
dendëson mesazhin artistik dhe filozofik të poezisë. Ndërkohë përthyerjet e tyre janë një asimetri tejet e domosdoshme dhe tejet e mirëpritur në një simetri nga më të përkryerat në poezinë e tij të natyrës epike, të toneve madhështore dhe mesazheve kushtruese, ku formalizmi i skajshëm dhe përmbajtja e fuqishme janë vënë në një harmoni mjeshtërore. Me të drejtë, poeti dhe kritiku dhe poeti i madh bashkëkohor amerikan John Hollander, e konsideron poezinë kryesisht një çështje të ritmit, të riorganizimit të gjuhës dhe të vizioneve, në një mënyrë thelbësisht të ndryshme nga ajo e prozës. Qerim Ujkani është poet i ritmit të vizioneve, ritmit të ideve, të figuracionit, herë nëpërmjet përsëritjes, herë nëpërmjet numërimit, herë nëpërmjet eliptimit të tyre. Pikërisht gjallëria e ritmeve, figuracionit, theksave logjikë, madje disi edhe e theksave ritmikë bëjnë që 'Populli i di të gjitha' të jetë poezi e një komunikim të gjerë, pra për lexim të heshtur, poezi për lexim artistike (në shkollë, në radio, në ekranin e vogël), poezi për recitim artistik (në skenën e teatrit poetik).
Autori i "Populli i di të gjitha", Qerim Ujkani, nuk i ka munguar
poezisë shqipe që nga vitet '50. Gjithnjë besnik ndaj temës së tij, që e bën
ndër krijimtarinë e tij ndër më të angazhuarat e poezisë sonë, poeti nuk ka
hequr dorë kurrë nga mjeshtëria, nuk ka rënë rob i ideve të tij. Drejtvizor sa dhe kërkues brenda vetvetes në udhëtimin
e tij krijues, Qerim Ujkani mbetet një zë i rëndësishëm, i pashpërfillshëm në poezinë tonë. Në pajtim me misionin e artit të tij dhe të ideve të tij, Qerim Ujkani, qoftë me poezitë, qoftë me esetë e tij nuk pranon të heshtë përballë dukurive të papranueshme të kohës sonë. E shkruar më 1989, poezia e Qerim Ujkanit "Populli i di të gjitha", nuk mund t'i shpëtonte krejtësisht autocensurës. Në këtë kontekst, me "sundimtarët" gjithnjë kiheshin parasysh "pushtuesit". Megjithatë kjo censurë e detyruar e bën poezinë të tingëllojë krejtësisht aktuale tek shqiptarët, qoftë atje ku ka ende pushtues, qoftë atje ku ka ende sundimtarë. Mjerisht, kombi ynë heronjtë i ka në varre, ndërsa cubat i ka në piedestalet e pushtetit.
Poezinë e tij "Populli i di të gjitha", prandaj, ia propozoj për herë
të tretë lexuesit, tashmë në vitin 2013, i cili na e kujton ndërkaq edhe
historinë tonë të para 100 viteve, të atij viti 1913, të mbushur me padrejtësi
dhe mizori fatale, të padrejta dhe të pamerituara. Të atij viti 1913 që na
kujton filozofikisht se, sa herë i kanë marrë në shenjë shqiptarët, në trojet
tona, snajperët e kanë vënë në shenjestër edhe Evropën. - ©
SHKRUAR MË 21 DHJETOR 2012, NË DITËN E PARË TË EGOS GLOBALE
FUNDNËNTORI 2012, TIRANA E DAFINAVE DHE E GJEMBAVE Nga SKËNDER BUÒªPAPAJ SHQIPËRISË ORA E PRONËS I KA NGECUR NË VITIN 1946 Pesëvjetori i vizitës së Presidenti amerikan në Shqipëri XHORXH W BUSHI NË TURIN EUROPIAN HISTORIK TË KOSOVËS Veta e parë LETËR ZOTIT PËR BARDHYL AJETIN! Nga SKËNDER BUÇPAPAJ (shkruar më 4 qershor 2005) SHQIPËRIA POSTKOMUNISTE DREJT PRESIDENTIT TË GJASHTË Nga SKËNDER BUÒªPAPAJ Nga SKËNDER BUÇPAPAJ DOBIA KRYESORE E KATASTROFAVE NATYRORE Nga SKËNDER BUÇPAPAJ DY FJALË PARA PROTESTËS SË PRITSHME TË VETËVENDOSJES Nga SKËNDER BUÇPAPAJ Nga SKËNDER BUÇPAPAJ HAVELI QË E PATËM, HAVELI QË NUK E PATËM SINOPSIS STINORIT TË SIVJETËM TË ZJARREVE PRESIDENTI BILL KLINTON ËSHTË NJERIU QË MORI VENDIMIN EPOKAL PËR ÇLIRIMIN E KOSOVËS Ribotohet me rastin e 65 vjetorit të lindjes së presidentit të 42-të të SHBA ZËVENDËSKRYEMINISTËR PËR GJUHËN SHQIPE Nga SKËNDER BUÇPAPAJ DISA IDE PËR ORGANIZIMIN E DIASPORËS SHQIPTARE NË ZVICËR Nga SKËNDER BUÇPAPAJ INSTRUMENTI I VETËM ËSHTË PUNA MË SHUMË SE OPOZITË INSTINKTIVE, KOSOVËS I DUHET NJË OPOZITË ME STRATEGJI Nga SKËNDER BUÇPAPAJ REVOLUCIONE APO RRËSHQITJE SITUATE URIMET EVROPIANE NDOSHTA NUK DO TË VIJNË FORCËN E OPOZITËS NUK E BËJNË NUMRAT Nuk e bën as dobësia e shumicës qeverisëse POETIKA E DHIMBJES NË NJË ROMAN TË RI Romani "Imazh" i Zef Mulajt Nga SKËNDER BUÇPAPAJ Nga SKËNDER BUÇPAPAJ A ËSHTË E PËRGATITUR LIDHJA DEMOKRATIKE PËR TA QEVERISUR KOSOVËN? 21 JANARI DHE INTELEKTUALËT LAKEJ KUVENDI I RI: TIPOLOGJI, KAAKTERIZIME, PROGNOZA Nga SKËNDER BUÇPAPAJ PËRSHPIRTNI NAZMI LUKAJT, MIKUT DHE KOLEGUT 21 JANARI NË RADARIN E JASHTËM MEDIATIK Nga SKËNDER BUÇPAPAJ NJË VERSION I NËNTËDHJETESHTATËS BAJRAKU NË ÇARSHI OSE POLITIKA NË ANKAND ROJA TË SOVRANITETIT Zotër shtëpie Nga SKËNDER BUÇPAPAJ PDK DHE LDK SHTRATIN ENDE TË NXEHTË KOLLITJET E STALINIT... ...nesër në "tri komunat heroike" Nga SKËNDER BUÇPAPAJ MARTY & THAÇI, THE PRECEDENT & SUBSEQUENT TË DUAN, PA TË QORTOJNË (Letër e mbyllur partive) Nga SKËNDER BUÇPAPAJ UKË RUGOVA DHE QYTETARIA E DINASTIVE NË DEMOKRACI SIMBOL I LUFTËS SË KOSOVËS ËSHTË SHTËPIA E JASHARAJVE, NUK ËSHTË "SHTËPIA E VERDHË" EVROPA NË ANËN E HUMBËSVE TË LUFTËS SË KOSOVËS MINUS NEXHATI, PLUS ALBINI, BARAS ÇKA? POLITIKËN MUND TA NDRYSHOSH VETËM DUKE MARRË PJESË NË POLITIKË SHKRIRJA E MEDIAVE NË PUSHTETIN POLITIK
Sot mbushen plot 17 vjet nga dalja për herë të parë në satelit e Radiotelevizionit Shqiptar NGASJET E PERSONALIZIMIT TË HISTORISË GREQIA DHE SHQIPËRIA, GREKËT DHE SHQIPTARËT PDK DHE LDK SHAHEN... DERI PAS ZGJEDHJEVE AKSESI I KOSOVËS NË DOSJET E SPIUNËVE TË SAJ SINDROMI I THESARIT TË ALI PASHË TEPELENËS SI E KAPI GREQINË EMPATI E MBRAPSHTË E SOCIALISTËVE ME DEMOKRATËT
SHQIPTARIZMI NË KONTEKSTIN E EVROATLANTIZMIT DHE GLOBALIZMIT
VIZIONI YNË EVROPIAN I RIBASHKIMIT SHQIPTAR Nga SKËNDER BUÇPAPAJ HAMENDJET PARAZGJEDHORE Nga SKËNDER BUÇPAPAJ NUK KAM MALL PËR FUSHATAT E DORËHEQJEVE, LARG QOFSHIN FUSHATAT E DORËHEQJEVE A DO TË VAZHDOJË NJOHJET EDHE GJATË DIALOGUT?
MBYLLJA ME NDER E MISIONEVE NDËRKOMBËTARE Nga SKËNDER BUÇPAPAJ Nga SKËNDER BUÇPAPAJ NË Ç'RRUGË KA HYRË PROCESI I NJOHJEVE NË LDK ASGJË E RE, ASGJË E RE NË LDK HISTORIA NUK ËSHTË E PARTIVE, PARTITË JANË PJESË E HISTORISË
E NGRIRË KOSOVA NUK MUND TË HYJË NË BISEDIME TË REJA Nga SKËNDER BUÇPAPAJ PA ZBARDHJEN E HISTORISË DISIDENCA SHQIPTARE NUK DO TA FITOJË QYTETARINË PËR INAT TË KOSOVËS, SERBIA ËSHTË GATI TË BËJË ÇFARËDO HARAKIRI Nga SKËNDER BUÇPAPAJ LERENI KOSOVËN SHËNDOSH, NËSE E DONI SHËNDOSH BALLKANIN, EVROPËN... KOSOVA DHE NJOHJET - GJEOPOLITIKA TJETËR MË TEPËR SE NJË GJETJE FORMULE, NJË THYERJE TABUJE Nga SKËNDER BUÇPAPAJ AS REVANSHISTË, AS TË REVANSHUAR Nga SKËNDER BUÇPAPAJ VERIU I KOSOVËS, FUSHËBETEJA E FUNDIT?
NË HORIZONTE ENDE ASNJË RRETHANË OPTIMALE PËR BISEDIME
MARRËDHËNIET ME NDËRKOMBËTARËT SHPREHIN AFTËSINË SHTETËRORE TË KOSOVËS ©
SKËNDER BUÇPAPAJ
|
||||
| Copyright © 2005-2008 Nulled by [x-MoBiLe]. All rights reserved. | ||||