Vehtja e vepra e A. Gjergj Fishtës më kujton
fjalën e një profesori austriak, i cili, tue folë mbi aftësit e karakteristiken
e shpirtit shqiptar, më thotë: Fuqija mendore e shqyptarit asht virgjin e e
palodhun. E, po të mbërrijte shqyptari me pasë nji edukatë të plotë e nji
trajtim të kryem, lehtësisht, se edhe prej prehnit të Shqypnis, do të mund
dilshin zotsi mendore, të mjaftueshme jo vetem per rrethin e vogël shqyptar,
por t'afta me hi edhe ne rrethin botnuer, e me dhanë kontributin e vet nder
lamije të hapta të mbarë jetës njerzore.
Nuk asht mendimi i em, këtu t'u vë kandarin e
t'i peshoj këto fjalë, në se e sa vertetohen n'A. Fishten; këta veç asht e
sigurt, se per Shqypni e për shqyptar, ky kje nji njeri i jashtëzakonsheme ma i
madhi edukues i popullit qi na patem deri me sod. Koha e studimet, qi kanë për
t'u ba mbi iden e vepren e tij, kanë me ndritë e me caktue, në se e sa
origjinaliteti i tij e kapërcen rrethin shqyptar.
Njerzët e jashtëzakonshem shkojn nji jetë, të
thuejsh, baras me njerzë tjerë, porse dallohen në këta, se shpirti i tyne,
porsi në nji vegim, të kjartë e sheh iden, e lehtas e pershin më një syntezë
mendimet, zakonet, vepren e jeten e shumicës; atë botë, ata, tue u naltue mbi
njerzë tjerë të rrethit e të kohës, gjejn e vendojn synime të reja ma të nalta
e ma fisnike, e me të gjitha fuqit e veta, vehen t'i shprehin e t'i çojnë në
vendm, tue e mishnue kështu me to kohen e breznin. Edhe i a dalin. Në këta
mbahet fuqija mysterioze e tyne, e cilla, per ta asht nji gja fare e thjesht e
e zakonshme, me A. Gjergjin, më thotë: Quam parva scientia regitur mundus!
A.Gjergji asht nji fatos. Ai ngreh flamurin e
gjuhës e të kombsis, jo nder kështjella as nder gerdhata, por në cepin e idevet
e nder thellinat e ndiesivet; kushtrimin e tij e ndjeu intelektuali dhe
analfabeti, nacjonalisti, si dhe ai i dekuni në shpirt per atdhe; ushtiman e
tij theu çdo rrymë të kundërt e depërtoi thellë, mje në palcin e shpirtit të
shqyptarit, e aty, tue prekë ma t'imtat pejza të thalbit të jetës, trandi,
zgoi, rrëmbeu... Cofja ma e lanun e apatiku ma i shgrehun, ashtu edhe sheptiku ma
i leshuem zemre, kjen prekë e naltue nder ma t'amblat shpresë, se " Ka po
Shqypni..." e se, " Per shqyptarë do të jetë Shqypnija"!- Kam
ndollë vetë aty , kur nji ditë, ni shqyptar këthefit të vjetër, tue ankue per
do shpendorime të nierzve të shtetit me A. Gjergjin, donte disi me perfundue,
se s'ka Shqypni. Fishta don t'i a spjegojë punen, se njerzit e Shtetit nuk janë
Shqypnija, edhe plaku, per me i diftue se kishte mbetë i bindun, i thotë: Po na
se kemi dijtë, more zotni...veç prej jush e kemi xanë shka asht Shqypnija!
Comments (0)
Dërgoja shokut
Printo
