Dhuna brenda familjeve shqiptare vazhdoi të rritet gjatë vitit të fundit.
Bashkë me vrasjen e 27 grave dhe vajzave, gjatë 2012 policia regjistroi 2 mijë
e 526 raste të dhunës në familje, të cilat janë 345 raste të reja më shumë në
krahasim me një vit më parë. Sipas të dhënave të policisë, Brenda 5 vite të
fundit, numri i denoncimeve të grave për dhunë është trefishuar.
"Statistikat flasin që dhuna është me bazë gjinore, sepse 85 për qind e
personave që vijne dhe denoncojnë dhunë në familje janë femra. Bëhet fjalë për
një dhunë me bazë gjinore dhe pjesa më e dëmtuar janë kryesisht bashkëshortet. Numri i denoncimeve sa vjen e rritet pranë stukturave
të policisë. Gratë po e kundërshtojnë, po e refuzojnë dhunën dhe po u drejtohen
institucioneve për të kërkuar mbrojtje. Ajo çdo ditë e më tepër po e kuptojnë
se dhuna ndaj tyre është një shkelje e rëndë e të drejtave të njeriut" - thotë
Alma Gjurgji, shefe e departamentit kundër dhunës në familje në drejtorinë e
përgjithshme të policisë.
Nga viti 2008 Shqipëria po zbaton prej pesë vjetësh ligjin për parandalimin e
dhunës në familje, ndërsa policia, shoqatat dhe sistemi gjyqësor po e
ndërgjegjësojnë shoqërinë për denoncimin më të madh të dhunës. Gjykata ka
urdhëruar një mijë e 562 mbrojtje të menjëhershme të zonjave të dhunuara nga
bashkëshortët ose mbi 215 raste të reja më shumë se një vit më parë, ndërsa
numri i kërkesë padive është rritur më tej.
"Situata që lidhet me këto urdhëra mbrojtjeje është pak komplekse. Shumicën e
rasteve gjykatat vendosin që gratë të largohen nga shtëpia me urdhër
mbrojtjeje. Ato vendosen në institucione mbrojtjeje siç janë strehëzat,
ndërkohë që fajtori, dhunuesi i tyre mbetet i lirë në mjedisin familjar, duke
gëzuar pronën e përbashkët, ku gratë kanë kontribuar më shumë se sa ata vetë" -
thotë studiuesja Edlira Haxhiymeri, profesore e çështjeve sociale në
Universitetin e Tiranës.
Njëra nga qendrat që ndihmojnë në zbutjen e këtij problemi është edhe "Strehëza
për gra dhe vajza të dhunuara. Strehëza është hapur nga shoqëria civile qysh në
vitin 1998. Ajo ka dhënë mbrojtje, kujdes për mbi 630 fëmijë dhe 700 nëna dhe
vajza të reja nga dhuna e burrave, duke përshtatur metoda këshillimi nga SHBA.
Punonjëset sociale në strehëz thonë se gratë vijnë aty me një vetëvlerësim të
shkatërruar, viktima të një dhune ekstreme shumë-vjeçare nga burra, që edhe ata
dikur janë dhunuar në familje.
"Burrat vetë dikur janë dhunuar, dhe po këtë metodë e përdorin në familjen e
tyre me gruan dhe madje dhe me fëmijët. Shkaqet janë kryesisht mentaliteti,
pija alkoolike, humbja e parave në bixhoz, dhe shkarkimi i dhunës te pika më e
dobët në shtëpi, që gjithmonë është femra. Ndikon shumë edhe mendësia e femrave
që i lëshojnë pe këtyre sjelljeve, siç thotë populli. E lejojnë dhunën, se nuk
kanë ku shkojnë pa shtëpi, pa para dhe pa familje" - thotë Liri Mitrovica,
punonjëse sociale në strehëzën për gra dhe vajza të dhunuara.
Ekspertët thonë se dhuna në familje është një dukuri me rrënjë të thella,
jotipike për Shqipërinë, një dukuri që bazohet në pabarazinë gjinore, varfërinë
apo burimet financiare të familjes. Sipas tyre, sjelljet dhe atomosfera në
familje pasqyron situatën e përgjithshme në shoqëri. Më të prekurit nga situata
e përgjithshme janë ato familje që kanë pak të ardhura, që presin punësim dhe
ndihma ekonomike nga shteti. Megjithatë, shifrat e raportuara nga policia janë
vetëm maja e ajsbergut, sepse mijëra gra të tjera në të gjithë Shqipërinë e
durojnë dhe e fshehin dhunën e bashkëshortit për shumë vite dhe shumë prej tyre
nuk kanë ende kurajon ta denoncojnë.