Tani që e dini parahistorinë e asaj që kam për të thënë, ia vlen shumë që t'jua
them. Është një mënyrë për të formuar një shije letrare, dhe kjo mënyrë qëndron
në leximin e poezisë. Nëse ju mendoni se unë jam i frymëzuar nga intriga
profesionale, se unë prirem t'i kaloj në plan të dytë interesat e mia trupore,
hëm, gaboheni shumë. Poezia, në fakt, duke qenë forma supreme e shprehjes
njerëzore, nuk është vetëm mjeti më konciz dhe i thukët për të transmetuar
përvojën njerëzore, ajo ofron edhe kanunet më të larta për çdo veprim në
gjuhësi, sidomos për ato veprime që hidhen në letër.
Sa më shumë që lexojmë poezi, aq më pak jemi të gatshëm të tolerojmë çdo tip
fjalamanie, në shqyrtimet politike apo ato filozofike, në histori, në studimet
sociale apo në rrëfim. Në prozë stili duhet gjithmonë t'i bëjë llogaritë me
saktësinë, shpejtësinë dhe dendësinë lakonike të gjuhës poetike. Poezia, bija e
epitafit dhe e epigramit, e sapongjizur, e krijuar për të arritur
menjëherë në zemrën e çdo teme të mundshme, është për prozën jo vetëm blera e
çdo fjale të vetme, por edhe shpejtësia vendimtare e skemave mendore të
specieve njerëzore; i sigujeron alternativa kompozimit linear, e nxit të bëhet
e qartë, ia mëson këmbënguljen ndaj së veçantës dhe teknikën e antiklimaksit.
Mbi të gjitha, pastaj, poezia zgjon dhe ushqen në prozë atë etje metafizike që
e dallon një vepër arti nga letërsia e ditës. Por, do pranuar, se në këtë
aspekt të veçantë proza është dëshmuar një nxënëse disi dembele.
Nuk do të doja të keqkuptohesha: nuk jam duke kërkuar t'ia heq prozës aureolën
e saj. E vërteta është se poezia, thjesht, është më e moçme se poezia dhe
kështu që ka udhëtuar më shumë. Letërsia, besoj, ka filluar me poezinë, me
këngën e një endacaku që i paraprin të gjitha shkarravinat e një ndenjëtari. E
ndonëse diku kam shkruar se ndryshimi midis poezisë dhe prozës mund të
krahasohet me ndryshimin midis aviacionit dhe këmbësorë, nuk dua të ndërmend
një rend hierarkik apo të vë në diskutim prejardhjen antropoligjike të
letërsisë. Ajo që po bëj është vetëm një arsyetim praktik; këshilla ime synon
t'ia kursejë sytë tuaj dhe qelizat tuaja trunore një grumbull letrash të
shtypura të panevojshme. Poezia, do të thoja, është shpikur saktësisht me atë
synim, sepse poezia është sinomin i ekonomisë.
Prandaj do bërë përpjekje të përsëritet, qoftë edhe në miniaturë, procesi që ka
bërë pjesë në evoluimin tonë civil në rrjedhën e dy mijëvjeçarëve. Operacioni
është më i thjeshtë se mund të duket me shikimin e parë, sepse korpusi i
poezisë është ku e ku më pak i vëllimshëm se ai i prozës. Për më tepër, nëse
interesimi juaj i kushtohet kryesisht letërsisë bashkëkohore, gjithçka bëhet më
e lehtë, është pothuaj një shaka. Do të mjaftonte që për nja dy muaj të mrreshe
me veprat e poetëve që kanë shkruar në gjuhën tuaj amtare, duke u përqëndruar
parapëlqyeshmërisht tek gjysma e parë e këtij shekulli. Përfytyroj se e gjithë
barra juaj do të tkurrej në një numër vëllimthesh tejet të hajthëm, e në mbarim
të verës do të ndjeheni tashmë në formën më të mirë.
Comments (0)
Dërgoja shokut
Printo
