(Miep Gies, e cila ndihmoi të fshihte Ana Frankun,
vdiq kur ishte 100 vjeç)
By ARTHUR MAX
The Associated Press, botuar në The Washington Post
AMSTERDAM, Hollandë - Miep
Gies, sekretarja e zyrës që arriti të fshihte për dy vjet nga pushtuesi Nazist
Ana Frankun dhe familjen e saj, vdiq. Këtë lajm e bëri të ditur Muzeumi Ana
Frank. Ajo ishte 100 vjeç.
Në websitin e Gies
raportohet se ajo vdiq të hënën nga një sëmundje që nuk zgjati shumë. Ky
njoftim është konfirmuar edhe nga zëdhënësja e Maatje Mostar, pa detaje. The
British Broadcasting Corp. njoftoi se ajo vdiq nën kujdesin mjekësor në
shtëpinë e saj pas sëmundjes që i filloi muajin që shkoi.
Gies ishte e fundit nga
personat jo hebre që siguruan ushqime, libra dhe veshje të cilat i kalonin
përmes një aneksi sekret atje ku jetonin Ana Frank, prindërit e saj, motra dhe
katër hebrej të tjerë për një periudhë prej 25 muajsh gjatë Luftës së Dytë
Botërore.
Pasi apartamenti u sulmua
nga policia Naziste, Gies mblodhi ditarin e Anës dhe i fshehu ato në një vend
të sigurt deri pas luftës. Ditari, i cili iu dhurua Anës me rastin e 13
vjetorit të ditëlindjes, tregon për ngjarjet e jetës të saj duke filluar prej
12 Qershorit deri më 1 Gusht 1944.
Gies nuk kishte pranuar kurrë të lexonte se çfarë
kishte shkruar në to Ana, duke thënë se jeta private e një adoleshenteje është
e shenjtë. Më vonë ajo do të thoshte se nëse do t'i kishte lexuar, do të kishte
qenë e detyruar t'i digjte, pasi ato në kohën e nazizmit inkriminonin ata që e
kishin ndihmuar familjen e Anës.
Ana Frank vdiq nga tifoja kur ishte vetëm 15 vjeç
në kampin e përqëndrimit në Bergen-Belsen në mars të vitit 1945, vetëm dy javë
para se kampi të çlirohej. Gies ia dha ditarin e Anës të jatit, Otos, të vetmit
që kishte mbijetuar nga familja, e cila pastaj do ta botonte më 1947.
Pasi ditari u publikua, Gies përfaqësoi një figurë
të ndritëshme të tolerancës. Ajo më vonë do të thoshte se ashtu si kishte
arritur të mbronte familjen e Ana Frankut, do të kishte dashur t'i mbronte të
gjithe hebrejtë që jetonin në Hollandën e pushtuar nga nazizmi. Por ajo ndihej
se veprimi i saj po mbivlerësohej, pasi i dukej se nuk kishte bërë tepër.
"Nuk më duket e ndershme. Ka shumë
njerëz të tjerë që kanë bërë shumë më tepër se unë, duke përballuar shumë më
tepër rreziqe se unë," do të shkruante ajo në një e-mail për redaksinë e
The Associated Press pak ditë përpara se të mbushte 100 vjeç, në shkurtin që
shkoi.
"Ditari i Ana Frankut" - "The Diary of
Anne Frank" u bë libri i parë popullor i shkruar për Holokaustin, dhe
është lexuar prej miliona fëmijësh dhe të rriturish në të gjithë botën duke u
përkthyer në 65 gjuhë.
Për trimërinë e saj, Gies ishte nderuar me titullin
"Righteous Gentile" nga muzeumi i Holokaustit Yad Vashem në Izrael.
Ajo po ashtu ka marrë shumë nderime edhe nga qeveria e Gjermanisë dhe mbretëria
e Hollandës si dhe institucione të edukimit, pasi ajo u shndërrua në një
karakter që frymëzonte heroizmin tek brezi i ri.
"Unë nuk dua që të konsiderohem një
heroinë," do të thoshte ajo më 1997 në një bisedë-çat online me fëmijët e
shkollave.
"Parafytyroni se ju do të rriteni me ndjenjën
se do të bëheni heronj vetëm duke kryer një detyrë humane. Unë kam frikë se
kështu askush nuk do të ndihmonte dikënd, sepse në fund të fundit kush është
heroi ? Unë vetë nuk kam qenë. Unë kam qenë një grua e thjeshtë që punonte si
sekretare."
E lindur më 15 shkurt 1909 në Vjenë, Gies shkon në
Amsterdam më 1922 për shkak të krizës së urisë që kishte plasur në Austri. Ajo
u mirëprit nga një familje hollandeze e cila e quajti Miep.
Më 1933 atë e mori në punë Otto Frank. Ajo arriti
që t'i shpëtonte deportimit në Austri prej nazistëve, kur nuk pranoi që të
bëhej anëtare e një organizate naziste, duke u martuar me mikun e saj
hollandez, Jan Gies.
Kur Nazistët filluan t'i deportonin hebrejtë e
Hollandës në kampet e përqëndrimit, Oto Frank i kërkoi ndihmë Gies në Korrikun
e 1942, për strehë dhe ushqim.
"Unë iu përgjigja 'Po', natyrishte.
Ishte diçka krejt e natyrshme për mua, unë mundja t'i ndihmoja këta njerëz. Ata
ishin të pafuqishëm dhe nuk dinin se nga të shkoni, ishin pa asnë
rrugëdalje," do të tregonte ajo në vitet e fundit të jetës.
Jan dhe Miep Gies punonin me katër punonjës të
tjerë që të siguronin ushqime për familjen e Otto Frank-ut si dhe katër hebrej
të tjerë. Jan siguronte racione ushqimi ekstra nga burime të rezistencës, po
ashtu edhe Miep.
Në e-mail e saj të fundit drejtuar AP shkurtin që
shkoi, Gies kujtonte bashkëshortin e saj, i cili vdiq më 1993, si njëri prej
heronjve të luftës të Hollandës. "Ai ishte njëri nga djemtë që
iu bashkua rezistencës, që nuk fliste por vepronte. Ai rrezikonte tepër me
punën e tij, e cila mund të ishte shkak që ai një natë të mos kthehej më në
shtëpinë e tij. Njerëz trima si ajo janë me mijëra, por nuk dëgjohen
kurrë," shkruante ajo.
E prekur nga inteligjenca dhe vetmia që kalonte
Ana, Miep i sillte asaj libra dhe gazeta për të lexuar, duke mos harruar kurrë
ditëlindjet e saj me dhurata.
"Duket sikur ne jemi gjithnjë në mendimet e
Miep," shkruante Ana.
Në librin e saj, "Duke kujtuar Ana Frankun" -
"Anne Frank Remembered," Gies kujton se, ndërsa ishte në zyrë,
policia gjermane në gushtin e 1944 kishte bastisur vendin ku fshihej Ana me
familjen e saj. Se si ka ndodhur kjo ende as sot historianët nuk kanë rënë në
gjurmë.
Një polic nazist kishte hapur derën e zyrës ku
punonte ajo me dy të tjerë duke ua drejtuar revolverin, duke i urdhëruar të
qendrojnë ulur. "Bep, e hëngrëm,," Gies i kishte pëshpëritur
Bep Voskuijl.
Pas arrestimit, ajo shkoi në stacionin e policisë
për të afruar një rryshfet për lirimin e familjes Frank, por kishte qenë tepër
vonë. Më 8 Gusht ata i kishin deportuar në kampin e përqëndrimit Westerbork, në
Hollandën lindore, e prej andej në famëkeqin Auschwitz. Disa muaj më vonë, Ana
dhe motra e saj Margot ishin dërguar në Bergen-Belsen.
Dy prej atyre që e ndihmuan familjen Frank dhe
katër hebrejtë e tjerë , Victor Kugler dhe Johannes Kleiman, u dërguan në
kampet e punës, por ata i mbijetuan luftës.
Përpara viteve të pushitmit Nazist, në Hollandë
midis viteve 1940-1945 jetonin 140,000 hebrej. Prej tyre 107,000 u deportuan nëpër
kampet e përqëndrimit në Gjermani dhe prej tyre vetëm 5 200 mbijetuan. Rreth 24
000 hebrej jetuan të fshehur në Hollandë, prej të cilëve 8 000 u zbuluan dhe u
deportuan nëpër kampet e vdekjes.
Pas luftës, Otto Frank u kthye në Amsterdam dhe
jetoi me familjen Gies deri sa u rimartua më 1952. Miep punoi për të
ndërsa ai merrej me përpilimin e ditarit, pastaj ia dedikoi veten Anna Frankut,
duke iu përgjigjur letrave që i vinin nga e gjithë bota.
Pas vdekjes së Otto Frank-ut më 1980, Gies e
vazhdoi fushatën e saj kundër atyre që kanë mohuar Holokaustin, të cilët
shpifnin duke thënë se ditari ishte një falsifikim.
Ajo pati një goditje nga damllaja më 1997, e cila i
la pak pasoja në të folurën e saj, por ajo gëzoi përgjithësisht shëndet të mirë
edhe kur mbushi 100 vjeç.
Djali i saj Paul Gies tha vitin që shkoi se ajo
vazhdonte të merrte një mal letrash të cilave u jepte përgjigjej e ndihmuar nga
një mik i familjes. Ajo jetoi në apartamentin e saj deri në vitin 2000, duke
lexuar gazetat, dhe duke ndjekur në televizor lajmet dhe bisedat televizive. Ajo la pas të birin me tre nipa e mbesa.
/Përktheu Elida Buçpapaj
Titulli, është i Voal-online
Comments (0)
Dërgoja shokut
Printo
