Ne jemi duke u përballuar me historinë tonë, ne nuk po fshihemi pas ndonjë
perdeje për asgjë dhe nuk po përmbaheni duke mos fshehur asgjë nga ato që kanë
ndodhur. Është e domosdoshme'',.që ne të përballohemi me këte histori, për të
siguruar se jemi një partner i besueshëm në të ardhmen, ashtu siç jemi edhe
sot. shtoi udhëheqësja gjermane, '' Angela Merkel ne perkujtimin e dites
boterore te kujteses ndaj diktaturave naziste e komuniste. Apo perballemi ne me te kaluaren tone si shoqeri e si
komb?
Vitet 1944-1954 do të mbesin në historinë shqiptare si vitet më të errta të
terrorit komunist, (jo se vitet që pasuan ishin më pak të errta!!)... Telemak
Dilo nje ish I burgosur politike ne kampin shfaroses te Vloçishtit do te
shkruante
"O udhëtar, që kalon nëpër këtë fushë të begatë,
Shkel me kujdes! Poshtë këmbëve të tua janë eshtrat e atyre që thanë
kënetën"
Vloçisht!... Vloçisht!... Vloçisht!...Tiranë, më 20/05/1993
Vllavrasjet e shumta që shkaktoi lufta "për marrjen e pushtetit", arratisja e
mjaft prej atyre që e dinin "stuhinë" që po vinte, ishin të ndërgjegjshëm se
çështja shqiptare qe shitur, vrasjet e pafundme pa gjyq, arrestimet, dënimet,
pushkatimet, rezistenca në male, djegiet e kullave, shpronsimet, zaptimet e
dhunshme të shtëpive, rrëmbimi i pasurisë dhe arit, interrnimet masive të
familjeve (kryesisht të grave, pleqve dhe fëmijve) të krejt elitës shqiptare e
shëndrruan dhjetëvjeçarin e parë mbasçlirimit, në faqen më të zezë, më makabre
të nji genocidi të ende panjohur midis vetë shqiptarëve...
Ajo çka shpesh harrohet o anashkalohet prej kësaj periudhë është fakti se
gjithë shtresa më e lartë shqiptare, humbi vijimësinë e përtëritjes, u këput
nji nga hallkat më të rëndësishme të jetës, vazhdimësia e gjeneratave dhe
integriteti i familjes ishte vënë në ankand... Hakmarrja e kuqe po godiste
rëndë familjen e pambrojtur: gjë e pandodhur ndër shqiptarë... Në harkun e atij
dhjetvjeçari terrori, krejt familjet e asaj që mund të quhet elita shqiptare,
ose pjesa më e emancipuar e saj, prej atij kalvari të papërshkrueshëm, kish
zbritur në natalitetin zero ose pothuaj zero!
Pra,
misioni i parë i diktaturës që realizuar: Kishte shkëputur normalitetin e
jetës!
Familjet e elitës praktikisht kishin humbur gjithçka, së pari boshtin: burrat,
pjesa më e madhe e të cilëve o ishin vrarë, o ishin nëpër male apo arratisur, o
ishin nëpër burgje... apo prisnin t'u vinte rradha... Kishin humbur banesat dhe
krejt pasuritë! Ishin në rrugë! Mbijetesa pothuaj e pamundur por më e frikshmja
ishte se koha s'jepte asnji shpresë të fashitjes së kësaj urrejtje të
përbindshme, që u shfaqej egërsisht gjithkah!
Pleqtë, nënat, gratë, fëmijët dhe foshnjat vërtiteshin në karuzelin e madh të
interrnimeve prej nji kampi në tjetrin, me zi se kafshët! Tepelena,
Porto-Palermo, Berati, Kruja, Valiasi, Lozhani, Kuçi i Kurveleshit, Zvërneci
shërbenin tashmë si kampe të shfarosjes në masë, për ata më të pafajshmit:
pleqtë, foshnjat dhe fëmijët; dhe as bëhej fjalë për vazhdimësi jete, ndërsa
programohej zhbirja me themel të kesaj shtrese...
Kishin kaluar dhjetë vjet prej këtij pogromi sistematik e të studiuar
mjeshtërisht në laboratoret e genocidit dhe terrorit të kuq komunist. Dhe
vazhdonte lufta e paskrupullt e pa ngopur e diktatures... do te vazhdonin
arrestimet masive mbas kursit te ndryshimit te udheheqjes komuniste te
Bashkimit Sovjetike ne rinine shqiptare me rastin e revolucjonit Hungarez te
vitit 1956.. Burgjet shqiptare do te ishin te mbushur me burra e djem qe nga
regjimi quheshin armiq te komunizmit.
Vitet 60-70 do te ishin ndertimi I kampeve te punes se detyruar pa ligj, dhe
shkatërrimi i te gjitha institucjoneve fetare duke e shpallur shtetin ateist te
parin ne bote. Ne keto vite do arrestonin Prifterinj, hoxhallare, shehelere te
tre besimeve fetare dhe keshtu do te vazhdonte te mbushej me vagona te rinje
treni I tragjedive njerzore te sistemit dictatorial i Enver Hoxhes. Krahas
familjeve kundershtare te regjimit komuniste regjimi do te fillonte dhe luftem
mbrenda llojit te tije duke arrestuar e denuar bashkepuntoret e drejtuesit e
diktatures qe e kishin perkrahur ate , por qe tani nuk I nevoiteshin ma. Pra lufta ne mes ujkut e cakallit..ne mes vedi. 74
viti i revoltes heroike te burgosurve politike te Spacit, e vrasjet mbrenda ne
ate kamp cfaroses te kater heronjeve organizatoret e asaj greve kombetare .
Peridha 70- 80 do te vazhdonte me pushkatime e burgime, sic ishte pushkatimi I
te ashtuquajtur grupi armiqesor ne ushtri ekonomi..., si dhe pushkatime te
trashgimtareve te familjeve fisnike sic qe rasti I poeteve te Librazhdit
Blloshmi Leka..Cdo intelektual ne diktature , apo cfaqje te intektualizmit do
te ndeshkohej me vrasje, apo burgime qe shkonin deri ne vdekje..vitet 80- 90 do
te ishin masivizimi I burgjeve politike me elemente te ndryshem..ne keto vite u
vrane mbrenda vedit Kryeministri kriminel Mehmet Shehu, e Ministri moster I
sigurimit te shtetit Kadri Hazbiu...dhe kulmi I reprezaljes do te arrinte Varja
ne litar e poetit disidente Havzi Nela..dhe do te mbyllte historine e krimit me
vrasjet qe do te beheshin ne 90 e kufijte e Shqiperise do te mbusheshin me
kufomat e djemve e vajzava te pafajshem se donin liri.
Keta burra e gra, familje te medhaja fisnike ne vitet 90 kur u be rrezimi I
komunizmit I gjeti te shkatruar nga mbijetesa, per te mos u asimilua sic ishte
programi komuniste shfaroses ndaj kundershtaeve antikomuniste. Ne vitet 90 u
gjeten dokumentat ne Ministrine e Brendshme qe ishin emrat e familjet qe do te
pushkatoheshin me rastin e humbjes se pushtetit.. dhe te cilat per ironi ish
Ministri Ruci I dogji se sipas tij nuk kish vlere ligjore...Shoqeria shqiptare ne
vitet 90 nuk kishte ndonje elite intelektuale se pjesa me e madhe e
inteligjences se saj qe bere njesh me ideologjine sunduese totalitare te
komunizmit. Sherbetoret e regjimit nuk mund te kishin nje ndergjegje qytetare,
as nuk mund te ishin te afte per refleksione te thella, te ishin udhezuesit e
drejte te daljes se shqiptareve nga qorrsokaku gjysem shekullor komuniste.
Familjet antikomuniste do te perballeshin me ate inteligjence mercenaresh qe do
te luante mercenarizmin ne partite postkomuniste. Antikomunistet vendosen mbi
cdo gje moralin e tyre ate moral qe e kishin perdorur ne perballjen me
reprezaljet e torturat e diktatures..Shoqeria shqiptare u perball ne vitet 90
me te verteten e krimit komuniste... eshte renqethse dhe sot kur e kujtoi nje
nene nga Vlora e internuar ne Dumre kur klithi tek gazeta Liria : Per nene e
babane qe te rinj u ndane, per femijet tane qe prapa diellit qendruan, dhe
vetem ne hekura, ne Burrel u pane. Se kete gjendje dot se duruan... Kush paguan,
Kush paguan, Kush pra paguan...Klithma e nenes nga Vlora mbete pa pergjigje.
Ashtu si vajtimi i Jobit ne Biblen..
Kjo pergjigje duhet te mbuloj moralisht e ligjerisht katastrofen e genocidit
komuniste ne Shqiperi dhe te gozhdoi ate si nje nga moment ma te denueshme te
historise se Shqiperise, tue I tregue botes mbare se ajo qe ngjau ne Shqiperi
ka pas permasa te jashtezakonshme , permasa qe kalojne kufijte e vendit tone te
vogel..Pervoja komuniste ne Shqiperi nuk mund te kufizohet mbrenda mureve te
nje gjykata e aq me pak te gjykatave qesharake te tanishme ne Tirane. Kjo
pergjigje duhet te vij nga nje gjykate qe perqendrohet jo tek I akuzuemi
komuniste por tek viktima e tije. Nga goja e viktimes bota mbare duhet te
mesoje gjithcka qe ngjau ne Shqiperi per gjysem shekulli.. gjithcke me hollesi.
Vetem keshtu publiku ne salle dhe bota jashte do te kene idene e sakte te
naltesise morale te viktimes , te degradimit te plote shnjerzor te
xhelatit..Vetem keshtu do te tronditet ndergjegjja e botes se
qytetnueme..Gjygji I Nurembergut kunder udheheqesve naziste dhe gjygji I
Eichmann-it ne Jeruzalem. Vetem keshtu genocide komuniste ne Shqiperi do te
cfaqet lakuriq dhe pa maske..Vetem keshtu Shqiptaret e vertete do te kuptojne
rolin qendror te rezistences anti-komuniste ne historine bashkehore te
Shqiperise. Natyrisht kjo pergjigje duhet dhane pa zemrim, e me shume kujdes ,
me respect per shenjtnine e saj, dhe te sherbeje si lande pedagogjike per
edukimin e breznive te reja ne Shqiperi..Shqiperia ka perqafuar heshtjen qe
vret, qe perfaqeson erresiren, padrejtsine, dhe mohon denocimin e krimit dhe
kriminelit. Me kete heshtje shqiptaret po zhyten ne moçalin e mekatit qe
refuzojne te njohin. Me heshtjen ata kryejne aktin e vetevrasjes tyre morale.
Ne Shqiperi jo vetem qe nuk eshte denuar krimi dhe krimineli por viktimat e
komunizmit vazhdojne te vuajne pa pune, pa buke, pa strehe pa perkrahje dhe pa
mirnjohje...
Asnje nga partite politike ne Shqiperi nuk ka ne programin e saj dokumentimin e
krimit komuniste 45 vjecar.. Prandaj Shqiperia sot jeton ne mes te se vjetres
qe refuzon te vdese dhe se rese qe nuk lejohet te linde. Nje
spastrim ligjor I paligjishmerise eshte nje imperative kategorik. Ne nuk jemi
vone te hapim dosjet, te shkruajme te verteten. Jo te hapim thjesht dosjet per
komunistet, por per komunizmin. Per ate sistemin qe, sic thoshte Milan Kundera,
beri qe " gjygjqtari te mos ishte gjygjqtar, prifti te mos ishte prifte,
hoxha te mos ishte hoxhe, Tregtari te mos ishte tregtare, por te gjithe
sherbyes te fjales se partise".Asnjeher nuk eshte vone te thuash te
verteten. Sidomos nese kjo e vertete zbut plage, dhe na ruan nga devijime
njerzore. E nese nuk e bejme, nostalgjiket mjerane, te verbuar ende nga ajo
drite qorruese, do te kerkojne me ngulm qe te rindertohen ata qe perdhumuan cdo
vlere njerzore. Dhe aq me keq nese ka te tille qe e mbrojne nen pretekstin e se
kaluares se vet te qete, sepse njerze te tille do te vijojne te mbeten ende nje
rrezik per ndryshimin qe na duhet, drejt nje shteti ku respektohet jeta e
tjetrit, e ligjit, dhe ku tentohen vlerat. Fati e deshe qe krimi e krimineli ne
Shqiperi te mos denohej. Me kete akt anti-njerzor qe shkel parimet e drejtsise
ma elementare dhe qe turperon demokracine qe nuk po gjen fuqine me linde ne
Shqiperi, atdheu I yne ka hy ne qorr-sokak fundi I te cilit nuk shihet, por qe
paralajmeron katastrofa te reja per ne, per femite tane, per nipat tone.. une
nuk besoi se ka njeri me arsye e ndergjegje qe pranon me lane trashgim te
ketill per breznit e ardhmen ne atdheun tone. E padyshim, asnjeni nga ne te
perndjekurit. Por klasa jone, qe perfaqeson fitoren morale te kombit shqiptare
mbi shnjerzimin e cmendurise dkomuniste 45 vjecare e ka humb betejen politike.
Pushteti politik ka ra ne duart e matrapazeve partiake qe tregtojne vuajtjet
tona, e qe shfrytezojne pa turp kapitalin tone moral. Ajo qe na mbetet sot
eshte kembgulja jone me mos me u kompromentuar me llumin e politikes shqiptare.
Profesori i nderuar ish i burgosuri politike Sami Repishti na jep keto dy
keshilla: E para, luftoni kunder HARRESES, harresa ashte vdekja e dyte e
viktimes. Komuniste kan vrare me mijera vllazen e motra tona. Por, po te
harrojme sakrificen e tyne, deshmoret do te vdesin perfundimisht, dhe po te
ngjase kjo ne, te gjithe ne, jemi pergjegjes. Me rijkujtimin e tyre , na shpetojme
nga vdekja e perhershme herojt, deshmoret dhe viktimat. Na qe mbijetuam
katastrofen kolektive te terrorit te kuq , e kemi per detyre. E dyta, Ashte
fare e qarte se askush nuk shqetsohet per fatin tone. Nganjeher, me duket se
edhe vete zoti ka vdeke per ne.. megjithse nuk jemi ne ata qe e gjuajtem me
gure..Ajo qe na mbetet eshte solidariteti ne mes nesh, ne mes atyne qe shpesh
her akoma fshehin fytyren me duar nga frika , kurdoher qe derdhin lote. Jepni
doren njeni tjetrit.. ndihmoni njeri tjetrin.!
Vllazen motra bashkevuajtes , sidomos ju te rinjt e te reja qe nuk njohet
gjenocidin komuniste ne Shqiperi, ju fatlum qe nuk jetuat terrorin qe dermoi
prinderit tuaj, ju te lindun me fatin qe afron demokracia per popullin ton e
vendin e te pareve tone: Ju lutem mos harroni: Rregjimi komunist ne Shqiperi
nuk mund te shihet ose gjykohet thjesht si nje aksident historic. Ai ka qene
nje komplot anti-shqiptare dhe anti-demokratik I studjuem mire qe nuk duhet te
perseritet! E djeshme e pasqaruar prodhon të nesërmen konfliktuale e mbushur me
hije dyshimi dhe pa një paqe të vërtetë sociale. Ne kemi nevojën urgjente të
dekomunizimin e gjithçkaje që ka ndodhur.
Por në fillim, ama, le të dimë se
cilët jemi... Kjo nevojë ka qenë për të gjitha vendet në ish-diktaturë, që në një
mënyrë a në një tjetër kanë gjetur rrugëzgjidhje për të pranuar të vërteta,
duke na lënë të kuptojmë se harresa për atë kohë është thjesht një iluzion. Siç
thotë Ana Ahmatova, një poete e jashtëzakonshme ruse e persekutuar nga
komunizmi: "...Do të kujtoj gjithnjë dhe kudo ata që persekutuan dhe ishin fytyra
e regjimit komunist. Nuk do t'i harroj kurrë, dhe kështu duhet të bëjë
shoqëria, në mënyrë që të kemi një ndërgjegje morale e te ndertojme nje shoqeri
pa konflikte por te dashur e paqesore..."