VOAL - Online Zëri i Shqiptarëve - VITI I RI KINEZNga PAUL KRUGMAN, New York Times

Është stinori kur ekspertët tradicionalisht bëjnë parashikimet për vitin që kemi përpara. Parashikimi im lidhet me ekonominë ndërkombëtare: Parashikoj që 2010 do të jetë viti i Kinës. Dhe jo për mirë.

Aktualisht problemet më të mëdha me Kinën janë ndryshimet klimatike. Por sot unë dua të përqëndrohem në politikën monetare.

Kina është bërë një fuqi e madhe financiare dhe tregtare. Por ajo nuk vepron si ekonomitë e tjera të mëdha. Në vend të kësaj, ajo ndjek një politikë merkantiliste (1), duke e mbajtur artificialisht të lartë mbivënien e eksportit të saj në raport me importin. Dhe në botën e sotme të amullt, kjo politikë, e zezë mbi të bardhë, është grabitqare.

Ja si funksionon kjo: Ndryshe nga dollari, euroja apo jeni, vlerat e të cilave janë lirisht luhaten, paraja e Kinës është e stabilizuar nga politika zyrtare në rreth 6,8 juan për një dollar. Në këtë shkallë shkëmbimi, prodhimi kinez ka një përparësi të gjerë të kostos ndaj rivalëve të tij, duke çuar në mbivënie gjigante tregtare.

Në rrethana normale, dyndja e dollarëve nga këto mbivënie do të rritnin vlerën e parasë së Kinës, nëse ato nuk mbahen mënjanë nga investuesit privatë të cilët i çojnë dollarët jashtë vendit. Dhe investitorët privatë janë duke u përpjekur të futen në Kinë, jo të dalin prej saj. Por qeveria e Kinës i tkurr dyndjet e kapitaleve, madje edhe kur blen dollarë dhe i nxjerr jashtë ata, duke i shtuar një $ 2 trilionësh më tepër grumbullit të rezervave të shkëmbimeve të huaja.

Kjo politikë është e mirë për kompleksin industrial shtetëror të Kinës të orientuar ndaj eksportit, por nuk është aq e mirë për blerësit kinezë. Po për ne të tjerët si është kjo politikë?

Në të shkuarën, akumulimi i rezervave të huaja i Kinës, shumë nga të cilat ishin investuar në depot e Amerikës, na bënin ne një favor duke i mbajtur shkallët e interesit të ulëta ndonëse ajo çfarë bënim ne me ato shkallë të ulëta të interesit ishte kryesisht për të mufatur një shoqëri të ngopur. Por tani bota është e mbytur me para të kollajshme, duke shikuar nga t'i çojnë. Shkallët e interesave afatshkurtëra janë pranë zeros; shkallët e interesave afatgjata janë më të larta, por vetëm ngaqë investitorët presin që politika e shkallës zero të marrë fund një ditë. Blerjet e tilla të Kinës kanë pak ose aspak ndryshim.

Ndërkaq, kjo mbivënie tregtare mban kërkesën aq të domosdoshme larg një ekonomie botërore të amullt. Përllogaritjet e mia thonë se në dy vitet e ardhshme merkantilizmi (2) kinez mund të çojë në shkurtimin e rreth 1,4 milionë vendeve të punës në SHBA.

Kina mohon njohjen e problemit. Kohët e fundit Wen Jiabao, kryeministri, i hodhi poshtë ankesat e huaja: "Nga njëra anë ju kërkon vlerësimin e juanit, dhe nga ana tjetër ju po i ndërmerrni të gjitha llojet e masave proteksioniste". Ndërkaq: vendet e tjera janë duke ndërmarrë masa (modeste) proteksioniste saktësisht ngaqë Kina nuk pranon ta lejojë rritjen e parasë së saj. Dhe më shumë masa të tilla janë krejtësisht të papërshtatëshme.

Apo janë të përshatëshme? Unë zakonisht dëgjoj dy arsye për të mos konfrontuar (ballafaquar) Kinën për politikën e saj. Asnjëra prej tyre nuk qëndron.

Së pari, është qëndrimi sipas të cilit ne nuk mund t'i konfrontojmë kinezët, sepse ata do të bënin kërdinë ndaj ekonomisë së SHBA, duke ia shkarkuar grumbujt e tyre të dollarëve. Kjo është krejt e gabuar, dhe jo vetëm se duke bërë kështu kinezët do t'i shkaktonin humbje të mëdha vetes. Këndi më i gjerë është se të njëjtat forca që e bëjnë merkantilizmin kinez kaq të dëmshëm tani na dëshmojnë gjithashtu se Kina ka pak ose aspak fuqi financiare.

Prapë, tani bota është e velur me para të kollajshme. Nëse Kina kish për të filluar shitjen e dollarëve, nuk do të kish arsse të mendohej se do të rritte ndjeshëm shkallën e interesit të SHBA. Ka gjasa se do ta dobësonte dollarin kundër parave të tjera por kjo do të ishte mirë, jo keq, për aftësinë konkuruese të SHBA dhe për punësimin. Kështu që nëse kinezët do t'i shkarkonin dollarët, ne do të duhej t'iu dërgonim atyre një notë falënderimi.

Së dyti, është qëndrimi sipas të cilit proteksionizmi është gjithmonë një gjë e keqe, në çdo rrethanë. Nëse ju besoni vërtetë kështu, sidoqoftë, jua kanë mësuar Econ 101 njerëz të gabuar sepse, kur papunësia është e lartë dhe qeveria nuk mund të rikthejë punësimin e plotë, rregullat e zakonshme nuk zbatohen.

Më lini të citoj një thënie klasike të të ndjerit Paul Samuelson, i cili pak a shumë krijoi ekonominë moderne: "Me punësimin më pak se të plotë ... të gjitha argumentet e rrëzuara merkantilistike" kjo është, thekson se vendet të cilat subvencionojnë eksportet e tyre realisht vjedhin vende pune nga vendet e tjera "merr vlerë". Pastaj ai vazhdon të argumentojë se shkallët e shkëmbimit ngulmueshëm të keqangazhuara krijojnë "probleme të mirëfillta për apologjetët e tregut të lirë". Përgjigja më e mirë ndaj këtyre problemeve është të kalojnë shkallët e shkëmbimit në masën ku duhet të jenë. Por këtë saktësisht është duke mos pranuar Kina ta bëjë.

Themelore është se merkantilizmi kinez është një problem në rritje, dhe viktimat e merkantilizmit kanë pak çfarë të humbin nga ballafaqimet e tregut. Prandaj do të kërkoja nga qeveria e Kinës të rikonsiderojë kokëfortësinë e saj. Përndryshe, proteksionizmi vërtetë i butë është duke u qarë aktualisht për këtë do të jetë fillimi i diçkaje shumë më të madhe./Elida BUÇPAPAJ

kush zbaton merkantilizmin

teoria ekonomike se tregu buron pasuri dhe është i nxitur nga akumulimi i balancave përfituese, të cilat qeveria duhet t'i inkurajojë me mjetet e proteksionizmit.

January 1, 2010

Op-Ed Columnist

Chinese New Year

By PAUL KRUGMAN

It's the season when pundits traditionally make predictions about the year ahead. Mine concerns international economics: I predict that 2010 will be the year of China. And not in a good way.

Actually, the biggest problems with China involve climate change. But today I want to focus on currency policy.

China has become a major financial and trade power. But it doesn't act like other big economies. Instead, it follows a mercantilist policy, keeping its trade surplus artificially high. And in today's depressed world, that policy is, to put it bluntly, predatory.

Here's how it works: Unlike the dollar, the euro or the yen, whose values fluctuate freely, China's currency is pegged by official policy at about 6.8 yuan to the dollar. At this exchange rate, Chinese manufacturing has a large cost advantage over its rivals, leading to huge trade surpluses.

Under normal circumstances, the inflow of dollars from those surpluses would push up the value of China's currency, unless it was offset by private investors heading the other way. And private investors are trying to get into China, not out of it. But China's government restricts capital inflows, even as it buys up dollars and parks them abroad, adding to a $2 trillion-plus hoard of foreign exchange reserves.

This policy is good for China's export-oriented state-industrial complex, not so good for Chinese consumers. But what about the rest of us?

In the past, China's accumulation of foreign reserves, many of which were invested in American bonds, was arguably doing us a favor by keeping interest rates low "” although what we did with those low interest rates was mainly to inflate a housing bubble. But right now the world is awash in cheap money, looking for someplace to go. Short-term interest rates are close to zero; long-term interest rates are higher, but only because investors expect the zero-rate policy to end some day. China's bond purchases make little or no difference.

Meanwhile, that trade surplus drains much-needed demand away from a depressed world economy. My back-of-the-envelope calculations suggest that for the next couple of years Chinese mercantilism may end up reducing U.S. employment by around 1.4 million jobs.

The Chinese refuse to acknowledge the problem. Recently Wen Jiabao, the prime minister, dismissed foreign complaints: "On one hand, you are asking for the yuan to appreciate, and on the other hand, you are taking all kinds of protectionist measures." Indeed: other countries are taking (modest) protectionist measures precisely because China refuses to let its currency rise. And more such measures are entirely appropriate.

Or are they? I usually hear two reasons for not confronting China over its policies. Neither holds water.

First, there's the claim that we can't confront the Chinese because they would wreak havoc with the U.S. economy by dumping their hoard of dollars. This is all wrong, and not just because in so doing the Chinese would inflict large losses on themselves. The larger point is that the same forces that make Chinese mercantilism so damaging right now also mean that China has little or no financial leverage.

Again, right now the world is awash in cheap money. So if China were to start selling dollars, there's no reason to think it would significantly raise U.S. interest rates. It would probably weaken the dollar against other currencies "” but that would be good, not bad, for U.S. competitiveness and employment. So if the Chinese do dump dollars, we should send them a thank-you note.

Second, there's the claim that protectionism is always a bad thing, in any circumstances. If that's what you believe, however, you learned Econ 101 from the wrong people "” because when unemployment is high and the government can't restore full employment, the usual rules don't apply.

Let me quote from a classic paper by the late Paul Samuelson, who more or less created modern economics: "With employment less than full ... all the debunked mercantilistic arguments" "” that is, claims that nations who subsidize their exports effectively steal jobs from other countries "” "turn out to be valid." He then went on argue that persistently misaligned exchange rates create "genuine problems for free-trade apologetics." The best answer to these problems is getting exchange rates back to where they ought to be. But that's exactly what China is refusing to let happen.

The bottom line is that Chinese mercantilism is a growing problem, and the victims of that mercantilism have little to lose from a trade confrontation. So I'd urge China's government to reconsider its stubbornness. Otherwise, the very mild protectionism it's currently complaining about will be the start of something much bigger.

(http://www.nytimes.com)