NJU JORK A është Izraeli tashmë një komb midis kombeve?
Nga një anë po, ai është vërtet një vend normal. Njerëzit nëmin trafikun, nuk i ndajnë sytë nga Blackberry, shkojnë në plazh dhe paguajnë detyrimet e tyre. Vërdallen në rrethinat e begata të Tel Avivit Verior ku njeriu gjen veten në Kaliforninë e përëndërrt.
Nga një anë tjerët, ai nuk është. Më shumë se 60 vjet pas krijimit të shtetit modern, Izraeli nuk i ka vendosur kufijtë, nuk ka kushtetutë, nuk ka paqe. Lindur nga një tmerr i jashtëzakonshëm, Holokausti, për të normaliteti ka qenë eluziv.
Makthi i hebrejve të diasporës nuk është shndërruar në qetësi, por në një makth tjetër. Ikja prej mureve ka pjellë të mure të reja. Psikoza e asgjësimit nuk është zhdukur por ka marrë formë të re.
Me gjithë sukseset e Izraelit është shoqëria më e hapur, krijuese dhe dinamike në rajon ky është një dështim brejtës. A mund të bëhet gjë për këtë?
Ndoshta një pikë e duhur nga të fillosh së hulumtuari është të theksojmë se Izraeli nuk e sheh veten si normal. Kryesisht ai jeton një një gjendje të përhershme të jashtëzakonishtshmërisë.
Unë e kuptoj këtë: Izraeli është një vend I vogël fqinjët e të cilit janë armiq ose sehirxhinj të ftohtë. Por unë shqetësohem kur Izraeli e fetishizon statusin e tij të jashtëzakonshëm. Ai duhet ta marrë botën ashtu si është, sado e ngatërruar, jo botën që ishte dje.
Holokausti përfaqësoi një thelb të së keqes. Por ai ndodhi para 65 vjetësh. Autorët e tij kanë vdekur ose po vdesin. Një prizëm Holokausti mund të jetë shpërfytyrues. Historia ndriçon dhe verbon.
Këto reflektime ndiheshin në fjalimin bilanc të Kryeministrit Benjamin Netanyahu në OKB muajin e shkuar. 30 kryeradhët e para i kushtoheshin një përmendjeje pezmatuese të Gjermanisë Naziste (fjala "Nazist" u shqiptua pesë herë), Iranit modern, Al Kajdës (një ideologji synite e huaj për Iranin shiit) dhe terrorizmit global, me një Izrael të vetëm dhe të jashtëzakonshëm që iu qëndron përballë të gjithëve.
Ky është kuptimi i luftës së kohës sonë për Netanyahu-n: "Ajo vë qytetërimin kundër barbarizmit, Shekullin e 21-të kundër Shekullit të 9-të, ata që e shenjtërojnë jetën kundër atyre që e madhërojnë vdekjen.»
Kjo është e cekët, kumbuese dhe jondihmuese. Sigurisht, ka parasysh mohimin e paparanueshëm të Holokaustit nga ana e Presidentit Iranian Mahmoud Ahmadinejad dhe kërcënimet përkatëse. (Disa udhëheqës iranianë kanë thënë gjithashtu se pranojnë çdo zgjidhje për të cilën merren vesh izraeli dhe Palestinezët.)
Është një mënyrë tjetër e shikimit të luftës që vazhdon në Lindjen e Mesme më pak dramatike dhe më e saktë.
Kjo është të shikuartit e saj si një betejë për ekuilibre të ndryshme të fuqisë dhe mundësisht të një stabiliteti më të madh midis një Izraeli me armatim bërthamor (nja 80 deri 200 armë asnjëherë tëpohuara), një Iran krenar po jo i lehtë e njëkohësisht një bote gjithnjë e më të sofitikuar e më të vetëdijshme (ndoshta të përmbajtur) arabe.
Disa armiq të Izraelit kundërshtojnë ekzistencën e tij, pavarësisht sa të pazotë janë ta bëjnë këtë. Por paradigma e një Izraeli të arsyeshëm kundër terroristëve me kultin e vdekjes nuk ka rezultat. Ka qytetërime të ndryshme në Lindjen e Mesme, sjelljet e të cilëve ndaj religjionit dhe modernizmit variojnë, por që janë pajtuar të gjitha midis tyre.
Një përjashtim i kësaj pikëpamjeje, natyrisht, është jashtëzakonshmëria e Izraelit. Shteti hebrej ngjan më shumë me çdo shtet që lufton për ndikim dhe vlera. Unë mendoj se Presidenti Obama, duke folur vetë thjeshtë për jashtëzakonshmërinë amerikane, po përpiqet t'a nxitë një vetëpërfytyrim më prozaik dhe më realist Izraelit.
Këtë kuptim ka edhe abstenimi i SHBA muajin e shkuar gjatë një votimi në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së të ku iu bëhej thirrje të gjitha shteteve në Lindjen e Mesme të "pranojnë Traktatin e Mospërhapjes Bërthamore (N.P.T.) dhe të krijojnë në Lindje të Mesme pa armë bërthamore një ide të cilën zyrtarët e administratës Obama e kanë mbështetur në linjë me një axhendë të çarmatimit bërthamor.
Një shmangie është e kuptueshme në miratimin e heshtur amerikan përgjatë dekadave ndaj aresnalit bërthamor të padeklaruar të Izraelit. Kjo është logjike. Për të pasur rezultat ndaj programit bërthamor të Iranit, një anëtar i N.P.T., teksa shpërfill statusin bërthamor të një Izraeli jo anëtar të N.P.T., do të thotë të bësh akuza me standard të dyfishtë. Presidenti Obama nuk i pëlqen ato.
Do të thoshja se është një rast i arsyeshëm për Izraelin që t'i japë fund jashtëzakonshmërisë së tij bërthamore, duke bërë të qartë arsenalin e tij dhe duke iu bashkuar N.P.T. si pjesë e çdo përpjekje të sigurisë rajonale të mbështetur nga SHBA që e ndalon shpejt armatimin e Iranit.
Ia vlen gjithashtu të theksojmë tonin e ndjeshëm të Sekretarit të Mbrojtjes Robert Gates në kontrast flagrant me Netanyahu-n. "E vetmja mënyrë për të arritur që të kemi një Iran të fuqishëm bërthamor është që qeveria e Iranit të kuptojë se siguria e tyre është zvogëluar duke i pasur ato armë ashtu si mospasja e tyre ua forcon sigurinë," tha Gates.
Me fjalë të tjera, sikurse e kam argumentuar, Irani merr vendim racional.. Më mirë se të përmendë Holokaustin një rrënim Izraeli duhet ta shikojë Iranin me mendje të ftohtë, ta kuptojë ngurimin e Teheranit ndaj armatimit bëthamor, dhe të shikojë sa do të fitojë nga diplomacia e udhëhequr prej SHBA.
Hiqju së shkuarës dhe merru me realitetin. Kjo mund të jetë e dhimbshme ashtu si e thekson raporti i fundit I OKB-së i juristit Richard Goldstone, se forcat e Izraelit dhe militantët palestinezë kryen krime të mundshme kundër njerëzimit gjatë operacioneve ushtarake në Gaza.
Por raporti është edhe udhëzues. Goldstone është një njeri i përmbajtur ka shumë kohë që e njoh atë. Përgjigja e Izraelit ndaj raportit të tij më duket mua një shembull i efektit verbues të jashtëzakonshmërisë së pazhbërë. Kombet normale kanë dështime.
Lindja e Mesme ka ndryshuar. Kështu duhet edhe Izraeli. "Kurrë më" është e nevojshme por njëkohësisht e papërshtatshme në marrëdhëniet me botën moderne./Elida BUÇPAPAJ
-
Shënim: Roger Cohen (lindur më 2 gusht 1955 në Londër, ku ka jetuar deri më 1980) është korespondent ndërkombëtar, botues, autor dhe kolumnist i The New York Times dhe botimit të kësaj, International Herlad Tribune. Jeton me familjen në Bruklin të Nju Jorkut.
Është diplomuar në Universitetin e Oksfordit. Prej vitit 1977 ka punuar për Reuters, Wall Street Jouran dhe New York Times. Ka fituar shumë çmime. Është hebre për nga përkatësia fetare.
-
October 16, 2009
An Ordinary Israel
By ROGER COHEN
NEW YORK "” Is Israel just a nation among nations?
On one level, it is indeed an ordinary place. People curse the traffic, follow their stocks, Blackberry, go to the beach and pay their mortgages. Stroll around in the prosperous North Tel Aviv suburbs and you find yourself California dreaming.
On another, it's not. More than 60 years after the creation of the modern state, Israel has no established borders, no constitution, no peace. Born from exceptional horror, the Holocaust, it has found normality elusive.
The anxiety of the diaspora Jews has ceded not to tranquility but to another anxiety. The escape from walls has birthed new walls. The annihilation psychosis has not disappeared but taken new form.
For all Israel's successes "” it is the most open, creative and dynamic society in the region "” this is a gnawing failure. Can anything be done about it?
Perhaps a good place to start that inquiry is by noting that Israel does not see itself as normal. Rather it lives in a perpetual state of exceptionalism.
I understand this: Israel is a small country whose neighbors are enemies or cold bystanders. But I worry when Israel makes a fetish of its exceptional status. It needs to deal with the world as it is, however discomfiting, not the world of yesterday.
The Holocaust represented a quintessence of evil. But it happened 65 years ago. Its perpetrators are dead or dying. A Holocaust prism may be distorting. History illuminates "” and blinds.
These reflections stirred on reviewing Prime Minister Benjamin Netanyahu's speech to the U.N. last month. The first 30 paragraphs were devoted to an inflammatory conflation of Nazi Germany (the word "Nazi" appears five times), modern Iran, Al Qaeda (a Sunni ideology foreign to Shiite Iran) and global terrorism, with lonely and exceptional Israel standing up against them all.
Here's Netanyahu's summary of the struggle of our age: "It pits civilization against barbarism, the 21st century against the 9th century, those who sanctify life against those who glorify death."
That's facile, resonant "” and unhelpful. Sure, it's an outlook that Iranian President Mahmoud Ahmadinejad's unacceptable Holocaust denial and threats comfort. (Several Iranian leaders have also spoken of accepting any deal on Israel that the Palestinians agree to.)
There's another way of looking at the ongoing struggle in the Middle East "” less dramatic and more accurate.
That is to see it as a fight for a different balance of power "” and possibly greater stability "” between a nuclear-armed Israel (an estimated 80 to 200 never-acknowledged weapons), a proud but uneasy Iran and an increasingly sophisticated and aware (if repressed) Arab world.
Some of Israel's enemies contest its very existence, however powerless they are to end it. But the death-cult terrorists-versus-reasonable-Israelis paradigm falls short. There are various civilizations in the Middle East, whose attitudes toward religion and modernism vary, but who all quest for some accommodation between them.
One casualty of this view, of course, is Israeli exceptionalism. The Jewish state becomes more like any other nation fighting for influence and treasure. I think President Obama, himself talking down American exceptionalism, is trying to nudge Israel toward a more prosaic, realistic self-image.
Hence the U.S. abstention last month at a U.N. nuclear assembly vote calling on all states in the Middle East to "accede to the Treaty on the Non-Proliferation of Nuclear weapons" (N.P.T.) and create a nuclear-weapon-free Middle East "” an idea Obama administration officials have supported in line with a nuclear disarmament agenda.
A shift is perceptible in the decades-old tacit American endorsement of Israel's undeclared nuclear arsenal. This is logical. To deal effectively with the nuclear program of Iran, an N.P.T. member, while ignoring the nuclear status of non-N.P.T. Israel is to invite accusations of double standards. President Obama doesn't like them.
I'd say there's a tenable case for Israel ending its nuclear exceptionalism, coming clean on its arsenal and joining the N.P.T. as part of any U.S.-endorsed regional security arrangement that stops Iran short of weaponization.
It's also worth noting the sensible tone of Defense Secretary Robert Gates "” in flagrant contrast to Netanyahu. "The only way you end up not having a nuclear capable Iran is for the Iranian government to decide that their security is diminished by having those weapons as opposed to strengthened," Gates says.
In other words, as I've long argued, Iran makes rational decisions. Rather than invoking the Holocaust "” a distraction "” Israel should view Iran coolly, understand the hesitancy of Tehran's nuclear brinksmanship, and see how it can gain from U.S.-led diplomacy.
Cut the posturing and deal with reality. This can be painful "” as with Justice Richard Goldstone's recent U.N. report finding that both Israeli forces and Palestinian militants committed possible crimes against humanity during Israel's military operations in Gaza.
But it's also instructive. Goldstone is a measured man "” I've known him a long time. The Israeli response to his findings strikes me as an example of the blinding effect of exceptionalism unbound. Ordinary nations have failings.
The Middle East has changed. So must Israel. "Never again" is a necessary but altogether inadequate way of dealing with the modern world.
(http://www.nytimes.com)
Comments (0)
Dërgoja shokut
Printo
