Laureati i kurorëzuar vonë Mario Vargas Llosa ka filluar të shkruajë shumë herët. Ai ishte 26 vjeç, kur botoi romanin e tij të parë "Qyteti dhe qentë" , një larje hesapesh me qarqet më të mira të Limës.
Vetë Llosa, i lindur me 28 Mars 1936 në Argjentinë, vinte nga një familje e shtresës së lartë. I ati punonte që atëherë gazetar në radio. Edhe i biri shkroi më vonë së pari për gazeta të ndryshme dhe pastaj për "Radio Panamerica" në Lima, përpara se t'i kushtohej shkrimeve. Ajo, që e nxiste që në fillim autorin peruan, ishte angazhimi i tij politik.
Edhe Llosa ka qenë dikur mbështetës i Castros
Si shumë shkrimtarë latinoamerikanë të brezit të tij edhe i riu Llosa bënte fillimisht pjesë te ithtarët e zjarrtë të revolucionit të udhëhequr nga Fidel Castro. Kjo ndryshoi menjëherë pas aferës "Padilla" të vitit 1971, kur një autor i njohur kuban u detyrua të inkriminonte vetveten. Që atëherë për Llosa-n ishte suspekte çdo formë e fanatizmit politik, qoftë e majtë, apo e djathtë. "Unë e dua lirinë", shprehu ai qendrimin e tij në gazetën ditore argjentinase "La Nacion". Prandaj si sulmon diktatorët, "edhe kur janë të majtë si Castro, apo Chavez. Por a jam për këtë arsye i djathtë? Vetëm sepse kritikoj të majtët dhe nuk gëlltis, atë që ata janë shpesh të gatshëm të gëlltisin, deri te nacionalizmi dhe racizmi?"
Vendim me efekt sinjali politik?!
Llosa është një autor i pasionuar, i cili në esetë, romanet dhe librat e shumtë porosit gjithnjë qytetarët amerikanolatinë që të mos ngrenë lehtë në qiell politikanët karizmatikë si shpëtimtarë të popullit dhe t'i pajisin me autoritet, nga i cili ata kthehen nganjëherë shpejt në diktatorë të pashembullt. Autori 74 vjeçar nuk u beson utopive të mëdha të komunizmit, të socializmit dhe turbo-kapitalizmit të shfrenuar. Dhe ka shumë të ngjarë që të ketë qenë pikërisht ky qëndrim skeptik, humanist-konservator, i cili ka ndikuar në mënyrë të konsiderueshme në vendimin e jurisë në Oslo.
Me vendimin për të nderuar Llosan komiteti i çmimit Nobel i mbetet besnik linjës së tij, për të nderuar shkrimtarë jo vetëm për vlerat e larta letrare, por edhe për kritikën sociale. Vitin e kaluar me Herta Müllerin komiteti prezantoi një laureate, që në veprat e saj kujton fatin prej viktime të pakicës gjermane në Rumaninë e sotme, më parë nderoi autorin turk, kritik ndaj regjimit, Orhan Pamuk (2006), kundërshtaren e kapitalizmit austriak, Elfriede Jelinek (2004), të mbijetuarin e Ausschvicit, Imre Kertesz (2002) dhe disidentin kinez, Gao Xingjian (2000). Të gjitha përzgjedhje, që mund t'i cilësosh edhe si porosi politike.
Armiqësi-miqësi me GarcÃÂa Márquez
Që kur Llosa 1990 kandidoi në Peru pa sukses për postin e presidentit, ai nuk konsiderohet vetëm si instancë letrare, por edhe si zë i matur i një neoliberalizmi të moderuar në një kontinent, të cilin përndryshe e sundojnë profetët e socializmit. Nga kjo u ftoh fillimisht marrëdhënia kolegjiale me laureatin e dytë të Amerikës Latine, kolumbianin Gabriel GarcÃÂa Márquez. Në fakt të dy i lidh një filozofi dhe karrierë e ngjashme letrare. Si Márquez dhe Vargas Llosa si autorë ndjekin konceptin e "realizmit magjik", i cili dëshironte ta çonte lexuesin tek një e vertetë "më e lartë", duke përzier me vetëdije me njëri-tjetrin realitetin dhe fantazinë. "Të shkruash romane", thoshte një herë Llosa për konceptin e tij , "është të ngresh krye kundër realitetit dhe kundër Zotit", por romani duhet në të njëjtën kohë "të jetë zhytur deri në fyt në jetën e rrugës, në përvojën e komunitetit dhe të bëhet kështu një pasqyrë e historisë së kohës."
(http://www.dwelle.de)
Comments (0)
Dërgoja shokut
Printo
