VOAL - Online Zëri i Shqiptarëve - Princi i paepur i kinematografisë Hamfri Bogart

Nga një familje e pasur e Nju Jorkut, princi nga më të paepurit e kinematografisë, lindi më 25 dhjetor 1899. Pasi i kishte ndërprerë studimet dhe kishte shkuar në shërbim ushtarak në marinë, i përcakton interesat e tij në botën e artit duke punuar për sipërmarrësin teatror William Brady e duke debutuar si aktor në skenat e teatrove. Publku dhe kritika fillojnë të binden shpejt për talentin e tij kur ai interpreton Duke Mantee në përshtatjen për teatër të "Pylli i gurosur" (The Petrified Forest).

Para vitit 1941 merr pjesë në shumë prodhime kinematografike, sidomos të gjinisë policeske (por edhe në disa filma westernë e në një film fantahorror), pjesë të cilat mbahen mend për praninë e protagonistëve më prestigjiozë për interpretimet e tyre. Por kur John Huston le zgjedh në rolin e Sam Spade në filmin "Misteri i fajkoit" (The Maltese Falcon) suksesi do të ishte i papërfytyrueshëm. Aktori dhe regjisori krijonë personazhin Bogart, ironik dhe të vrazhdë, që pasurohet nga ngjyrime interesante introspektive në provat që do të vijonin.

Gjithsesi, siç e pohonte kritikai: "Ndryshe nga divat e mëdhenj të asaj epoke, Bogart është i vogël dhe normal, dhe madje nuk ka spiaktur të dhëna shprehëse, por njëfarë maske të veçantë, paska të vuajtur e cila funksionon... Duke u afirmuar me stërmundim përballë bashkëkohësve të mëdhenj të tij, ndonjëherë edhe më të talentuar se ai, Bogart ka pasur fat të madh. Maska e tij, "normale por e fortë", zotëronte njëlloj moderniteti të ngatërruar, të pavetëdijshëm, i cili ia ka dhënë një përfytyrim e sukses të veçantë pas vdekjes, përtej cilësive të tij reale."

Pavarësisht këtyre kufizimeve, mbetet i pavdekëshëm magnetizmi i tij. Klandestin i lodhur e i raskapitur me Raul Walsh të filmit "Një plumb për Roin" (A Bullet for Roy), aventurier romantik e gojëmbyllur në filmin "Casablanca" të Curtiz, ka interpretuar role nga më të ndryshmet. Me Howard Hawks është detektivi Marlowe i (Gjumit të madh) "The Great Sleep", prapë me Huston është luftëtari kokëfortë i The African Queen (Mbretëresha afrikane) apo veteran lufte i saporikthyer në "Ishulli i koraleve".

Nga fundi i viteve 1940, Bogart, idhull i kinemave dhe personazh publik i njohur për vendime antikonformiste, vazhdon të punojë me më pak shkëlqem dhe me më pak përkushtim duke e rigjetur magnetizmin e tij vetëm me rejgisorë të ndjeshëm të cilët i besojnë personazhe të vështirë e kundërthënës: "Shndërrimi i Kainit" (The Caine Mutiny) të cilët e katapultojnë me vërtik tek komedia ("Sabrina").

Njeri i pjekur, por ende pajisur me një magnetizëm të madh, i mbush rubrikat e skandaleve me dashurinë e tij për aktoren tejet të re Lauren Bacall, (e cila do të bëhej gruaja e katërt e tij) me pasionin për detin dhe për alkoolin, me karakterin e tij kokëmushkë dhe për ndjenjen e tij të papërballueshme të ironisë në përballjet me shytpin dhe me sistemin e yjeve, me sëmundjen e tij të gjatë e të dëshpëruar (do të vdiste më 14 janar 1957 për shkak të një tumori në mushkëri).

I adhuruar sa ishte gjallë dhe në legjendë pas vdekjes (Woody Allen e ringjall mitin e tij me "Provo përsëri Sam"), Bogart, në ekranin e madh është shikimi i thellë i zhytur në kujtime melankolike, shpirti individualist që nul lejon iluzuone mbi botën që e rrethon, burri delikat përtej dukjes së ashpër. Heroi klasik dhe njÃªkohësisht modern në mënyrën më të jashtëzakonshme. I pa imitueshëm, deri edhe në mënyrën si e ndize dhe si e tymoste cigaren që nuk i mungonte kurrë./Elida BUÇPAPAJ