RRËMBIMI I HELENËS
"A ishte kjo fytyra që fundosi me mijëra anije,
dhe që dogji kështjella t'Ilionit me majat e tyre të pafundme,
Helenë e bukur, më bëj të pavdekshëm: Me një puthje."
Kristofor Marlou: "Dr. Faustus"
1.
Ç'dhunti e dhënë nga vet perënditë- si një peng shpërblimi,
tagrin e xhelozisë ç'e pagoi dhe befas u bë zi dëshpërimi,
mes kujës e mes gjakut, n' mes lotëve dhe në mes të plojës,
shkon kaluar në krahët e Paridit rënë, vet Helena e Trojës.
O sa gjak dhe sa dhembje përzier janë me mllefin mbledhur,
9 vite rrjesht mëritë zier kanë përbrenda gati për t'u derdhur,
e në vitin e dhjetë Parkat e Mitologjisë fatin sa keq ua endin,
bukuria e Helenës me gjak dhe në plojë e lau gjithë vendin.
Një Hyjni e Olimpit bëhet sikur mjellmë, e është Zeusi vet,
sa zog i mrekullueshëm i tha Leda, se zemrën ah fort i vret,
e grua e Tindarit , Mbretit të Spartës sa fort i jepet pasionit,
lindet Helena, dëshirë e hyjnive a vallë mallkim i ri i fatit!?
E vallë ç'kanë që qajnë Priami dhe Hekuba me lotët si shi,
Perënditë vet Paridin ua kanë falë: Pagëzim i tyre për fëmi,
ah sa ëndërr e tmerrshme, prindërve ua shfaqë një profeci:
Ai do të djegë muret e Trojës, ah ai do të ndjellë kob të zi !
Sa bari i pashëm që ish sa edhe vet hyjnitë dehte n'dashuri:
e nimfa Oenone jepet në qejf pas tij, muzika e Panit magji,
a sa keq i joshë mbret i pyllit me njëri-tjetrin, e fijet e perit
i dredhin Parkat fatit e prap ç'e mbjellin tok farën e tmerrit.
Mollë e sherrit qe, e mallkuar a zë i hyjnive: Më Të Bukurës,
harron Paridi Oenonë e si për kob ia dhuron vet: Afërditës!
Dhe Afërdita di e i premton gruan më të bukur në këtë botë,
e shkallët ç'i rrëfejnë Pallatin e Menelaut, Mbret në Spartë.
Ah, fytyra si dritë e diellit, verbon siç u verbua vet Homeri,
e flokët si flakë yjesh, sytë e bukur Deti Egje, mollë sherri,
qafën si mermer e duart si zana vet, vetullat tej zgjatur hark,
sfidë i bëjnë diademës ballit të Afërditës, e sfida pikon gjak.
2.
Molla e artë vallë kujt do i jipej, me mbishkrimin Më Të Bukurës,
në logun e bjeshkëve a në logun e fushës si në vet logun e luftës,
si në një log zanash kur shiu ì njomë si lot prej qielli barin e rritë,
rri keza gjethlare e fitimit, dridhur prej ngashërimit ç'rri tue pritë.
Dhe ì tha Hera: Ah ma jep ti mua Mbishkrimin e unë të premtojë,
se zot të të gjithë Azisë unë do të bëjë, e tutje tëhu ç'u fut në lojë,
Athina e mençur ì tha: Bari ì ri, unë prore do t'bëjë fitues në luftë;
E Afërdita e di se jo skeptri po zemrën Paridit me çka t'ia mbushë.
O bari ì ri e ì pashëm, bari ì Malit Ida, Paris, mollën e artë ti mua,
ma jep, dhe unë s'të premtoj as skeptrin e as fronin, por një grua,
një më të bukurën që është në botë, po një yll që shqim vezullon,
ah buzëqeshje e ëmbël, ah magji e kurthë, ah mashtrim që verbon.
Ti fuqi që në tallje gjunjëzon zemra hyjnish dhe mortarësh njëlloj,
lajkat apo furtuna e fatit të pafat që loznin dhe me njerëzit njësoj,
flakët dashurisë ndezën pasionin e zjarr ì dhanë Trojës jo më pak,
e prenë Priamin plak, n'ankth e n'lebeti zhytur mëritë la me gjak.
E prapa mbet hija e Paridit me Helenën, kalorës dashnie magjepsur,
lëmsh legjendash a te vërtetash pa fund kur thanë se e kishte gjetur,
prap burri ì saj në Egjipt, se me Akilin u bashkua n'Ishull t'Bekuar,
se e varën në dru, urdhër i Mbretëreshës Polyxo a Amori mallkuar!?
Ç'mori vallë Paridi, kush humbi e kush fitoi, kur gjaku e lau Trojën,
në re gjaku mbuluar qe Greqia, e në shi të përgjakur e lanë epokën,
përgjaur heksametrat e Homerit e zemrat trandur si Toka e Olimpit,
Trofe ì luftës pru në Trojë a fantazmë e Helenës në krah të Paridit!?
3.
Bukuri që verbon, ti dritë që dhe terrin e shpon, është vet Helena,
s'ka parë jo Greqia femër më të bukur, dhe as Homeri në rreshta,
të tillë s'ka parë as Zeusi, po Zot kjo flakë e ky gjak zie në zemër,
është Paridi vet, verbuar prej bukurisë , Helenë ç'i thonë në emër.
Ah faj i zi, ah vaj e mëkat e rrënkim, a pasion i dehur në vërshim,
si Titania vet, në krahët e dashurisë Paridi, në afsh dhe n'rrëmbim,
çante anije e tyre në mes dallgëve të detit , drejt Trojës ç'shkonin,
trazimin e gjakut përbrenda dhe përpara kobin që dot s' kujtonin.
Ç'dremitej Homeri nëpër epet e tij dhe tok me të edhe vet agimi,
e tutje brigjeve të detit, gishtërinjtë e trëndafiltë me vel trishtimi,
nuk ish këtë rradhë lëshuar si një shi i përgjakur Olimpit - Zeusi,
e as Afërdita këmbëzbathur në det ecur, ishin Helena dhe Paridi.
Veshur i ka Helena rrobet e Greqisë, dheu i miteve dhe i arteve,
aty çdo nënë të birin e di si hyjni, e aty çdo krua nxjerrë Perëndi,
kujt më bukur ndenjur s'i kanë jo rrobet të mbërthyera për shtati,
ah ç'mynxyrrë dhe ç'lebeti - fushë e betejës për një qejf shtrati !?
Patkonjtë e kuajve u nxjerrin strall, dhe flegrat gjakun u nuhasin,
kujt do i mbajnë anën hyjnitë, ç'anmiq që as Zotërat nuk i qasin,
Hënë e përgjakur ndrinë përmbi kufoma, s'po zbardhë dot agimi,
Pergament i Perëndive Helena, mallkim apo lot me zi trishtimi !?
Ah qejfi i një femre sa keq ka ndezur mëri zotërash në hakmarrje,
Kali i Drunjtë rri tek portat e Trojës, goditur rri në luftën e madhe,
e ka ndjerë Helena dredhinë e Uliksit e zë t'i joshë si gratë e tyre,
po s'jepet Odiseu dot, shokët i këshillon: Kujdes se është yshtje !
I ka endur penda e fatit penjtë e jetës, ç' ogur i zi emër i Helenës,
Tezeut i lindi fëmijë, Menelaun e tradhtoi:Bir i Atreut t'Mikenës,
e ka lënë Hermionin foshnjë dhe joshur është në krahët e Paridit,
sa fat i zi e solli tek muret e Trojës e në gjak ç'u la toka e Olimpit!
Hutuar vështrojnë zotërat,gjaku rrjedhë rrëke,kufomat dergjen tej,
rrotull në betejë trima n'za: Agamemnoni, Idomeni dhe vet Akili,
Patrokli e Menelau, Eneu dhe Hektori, trupa që heqin zi e zvarrë,
Hektorin e therrë Akili, Priami n'vaj e Andromaka e ve zemërvarr.
4.
Lotojnë sytë e bukur të Helenës për plagën kulluar gjak të Paridit,
Filoketa ç'e qëlloi me shigjetë hekuri,ah tej për tej shpuar gjoksit,
e Oenona s'ia heq dot: Shpagim i bën për shpinën që ai ia ktheu,
bariu i pashëm kur ate përbuzi dhe Helenën afshit kur e mbërtheu.
Lotojnë pallatit tej, Kasandra dhe Hekuba me lotët shkuar çurgë,
Paridi është i vdekur, ngjitaz është Hektori,e gjaku derdhur gurrë,
e Pyrrusi, i biri i Akilit e ka mbytyr Piramin sulur mbi të n'egërsi,
kështu re e vdekjes shtrihet në log të luftë - si kob i zi mbi Greqi.
Gjaku i një gruaje ka ndjellë gjak dhe viktimat u takojnë hyjnive,
ç'po dridhej si purteka zemra e Helenës, mes fatit dhe dashurive,
Menelau dhe Uliksi e kanë çarë rrethimin, rrotull sundon vdekja:
Ajaksi vdes n' duart e Akilit, e Agamemnonin vret Klitemnestra.
Fyta- fyt grekët me trojanët, ndezur keq mëritë e perëndive mbi ta,
mes Scillës dhe Haridbës bukuria që i verbon rri, rri në zi Helena,
e nëpër heksametra gishtërinjtë e saj të trëndafiltë ç'i pikojnë gjak,
si vet zemra, mallkim hyjnish a bukuri vrastare në Ballkanin plak!
Dashuri e verbër, a përgjërim i përshpirtshëm i zemrës së Paridit,
tundim a rrëmbim i afshit, apo Parkat që endur kanë perin e jetës,
e mbushur mëkatit, zili e mëri a dënim i dhënë prej vet Perëndive,
e bukur si yll Helena e Trojës a enigmë me gjurmë të lashtësive!?
--
POEMË PËR TROPOJËN
Pushkë e mbushur ndër tufane
Moj Tropoja Iliriane.
Fatime Sokoli
Kushtuar Djelmënisë Atdhetare të Tropojës Kreshnike
E brinjave të Ilirisë Tropoja,
flatër në flatrat e shqiponjës,
në qiellin e përflakur të Arbërisë,
kësulë e bardhë mbi sy të Shqipërisë,
shami e bardhë në vallet e Dardanisë ;
Këngë kreshnikësh e Moteve të Mëdha Tropoja,
gërshetë e lidhur e Dadës Shotë,
psherëtimë lulevirgjër
piskamë ndër mote e Kullat Kështjella,
trëndafil mbi bokërrima
me plagët gjak e me kurmin Flamur,
është vet Kosova,
vet Tahir Sinani ballin me vetëtima:
Herë tek Kosova ,
herë tek Presheva
e herë tek Tetova,
lidhur plagët e trupit me shokët e brezit,
e brezave të Ilirisë Tropoja,
plaga e nëntë e Gjergj Elez Alisë,
fole shqiponjash
e kokë kryengritëse e Shqipërisë,
Tropoja.
Me lot prej zemre plagët ia prekë Kosova,
jelek me plumba Tropoja
e shtatin si të Mic Sokolit,
Pushka e ngrehur e Bacë Bajramit,
e Haxhi Zekë Biberajt e Binak Alisë,
e Ali Ibrës e Qerim Delisë,
e Prelë Tulit e Smajl Hysenit,
zgjuar rri në meloditë e gëzhojave të barotit,
Tropoja pushkë e ngerhur e Dif Dragojve të Dardanisë,
Lazaratit ì thërret në jug e Kosovës tutje në veri,
Kështjellë Kapidanësh e Vatër Dardanësh Tropoja,
në zjarr dhe në hekur,
në lak dhe në gjak,
rrethuar me tanke dhe me topa :
Vjeshtë e Tretë Tropoja,
Obleisku madhështor ì Poemave të Naimit,
jehona epike e tetërrokshave të Gjergj Fishtës,
shamia e bardhë e Ajshe Gërvallës Tropoja,
Kënga eshkë dhe strall e Fatime Sokolit,
Tropoja,
Epika kreshnike e burrave me shtatin si lisat në furtunë,
simfoni tragjike me tone heroike
e sfidë e përgjakur në tribunë,
në thëllime e në stuhi kohe,
Vjeshtë e Tretë e shqiponjë me fletë Tropoja,
Psherrëtimë lulevirgjër e Poetëve të saj Tropoja,
Vargani vigan ì maleve epike në këngëtimet e gjakut,
e vargjet si plisat në vdekjet kreshnike,
plisat kreshtabardhat e Ilirisë,
Epike e vargjeve të Hamit Alisë,
me vello nusërie,
e Dasmave të Dardanisë Tropoja,
e gjirit të Shqipërisë Tropoja,
Eposi ì kreshnikëve në zërat e vajtueshëm të Lahutës Hyjnore,
e krisma e bardhë e hutës për Shqipërinë,
në zërat e çìftelisë, në këngët e pushkës.
Tropoja ëndrra stërgjyshore e ëngjujve të trazuar
me shiprt të Shqipërisë;
Mbledhur rreth një kënge,
mbledhur rreth një sofre,
Pagëzim ndër shekuj e Pagëzim ndër mote,
Lirika jote Lirikë me shi Shqipëri,
Epikë kreshnikësh emrat
e çerdhe fatosash zemrat:
Tropoja,
Lirika e Poetëve të saj që pinë sisë
nga gji ì shenjtë ì Shqipërisë,
çerdhe Çerçizësh Shqipëria
e fole e trimave me fletë Tropoja,
Tropoja re e përgjakur me shi Mëmë Shqipëri,
Tanushë Tropoja,
gjoksin e burrave për mburrojë,
në Kosovë e në Tropojë,
brinjtë e trupit jatagana
e për sqep të shqiponjës ì mba Shqipëria
Djelmëninë Vigane të Tropojës,
Djelmëninë Dardane në Flatrat e Shqipëri Shqiponjës:
Malet e heshtjes së madhe Tropoja,
e Manushaqe me duart petale Tropoja,
Epika e Përgjakur e Alpeve Shqiptare Tropoja,
Tropoja Bjeshka e mbushur me varre,
Tropoja deti ì Shqipërisë ì larë me gjak,
Tragjedia e Otrantos
e shqiponjë e plagosur ndër shekuj Tropoja,
Tropoja Kënga e Përshpirtshme për një rreze drite,
Sofra e shtruar me bukë, me kripë
e me Besa-Besën Tropoja,
me tirq galana Kullat
e me bujari dhe burrëri Burrat,
Tropoja Simfonia e Gjakut të Arbrit,
e gjakut melodi në lotët si shi :
O Moj e Bukura Arbëri :
Tropoja dhembja e madhe e ëndrrës së përgjakur,
e plagëve kulluar gjak shtatit të Shqipërisë,
Baladë e Përgjakur në Qiellin e Përflakur
të Shqipërisë së Gjithë Shqiptarëve,
Tropoja Epikë burrërore e zanoreve të përgjakura,
e tingëllimave mashkullore të gjuhës shqipe,
gjoksin mbushur plumba kur zemra ì doi veç pëllumba,
Kosovën me kokën në prag
e Nëntorët e Lirisë si nositët ì kullojnë gjak:
A pret Vllazën ,O Azem Hajdari?
Mirë se vjen ,O Adem Jashari.
Tropoja Këngë e Përvajshme,
e zemër e drithëruar në dëshpërim,
në ankth ëndërr e kombit, në vaj,
në këngë, në mallëngjim,
zemrat e nënave-
Lokemadheve me zemrat Dragobi,
Shamibardhave me zemrat Dardani,
Duarbardhave me zemrat Shqipëri.
Tropoja:
Breznitë Orëmira
në Vallen e Madhe,
të Ditës së Madhe,
Lirikë e Poetëve që pinë qumësht-
nga gjiri yt ì shenjtë Mëmë Shqipëri,
Tropoja,
Epika e Vargjeve të Hamit Alisë:
Me vello nusërie kjo Nuse Lirie,
Zemrën Dardani
e Shpirtin Shqipëri,
Tropoja.
...
Ëndrrat e nusërisë,
Tanushë Tropojës vallë kush ia grisë,
dhe tok me to ëndrrat si shami e nusërisë,
kush ia përgjaku,
kush ia grishë?!
Vallë kush ua prishë qetësinë e shpirtit,
pyjeve me gështenja,
e delës bardhokë dhe tufës së saj,
e qingjave të Poemave të Naimit,
kush u doli para,
krushqve udhën kush ua preu,
e ç'ujk iu sul në thellësinë e netëve me qëndisma gjaku?
Kush ia vodhi në degë kumbullën e zezë,
o kush s'e la të piqet në etjen që digjet,
e delen bardhokë ç'ujk e shtriu për tokë,
e mbretëreshën e mjaltrave tek Zogajt,
vallë kush e mbushi me vrerë e me helm kush,
kush ia vrau Këngën
dhe mitet me legjendat,
kush ì lau në gjak,
kush?!
Visare e Kombit Tropoja,
veshur kuq e zi Tropoja,
tirq galana e xhamadana,
Binak Alia, Haxhi Zekë Byberi e Ali Ibër Neza,
ÃŒ ka ba e ka me ì ba po gjithmonë nana,
djem petrita e varza si zana,
Shqiponjë që rritë shqiponja në të shtatë grykat,
me plisin e bardhë mbi vetull Tropoja,
e kaltërt ëndrra e saj si e kaltërta e qiellit,
mes për mes të Shqipërisë,
e kaltërt si Valbona përshkuar përmes,
si Drini ì Lasgush Poradecit
Shqipërinë e të Gjithë Shqiptarëve,
si Drini ì vargjeve të Vehbi Skënderit,
si vetëtimat e pendës shkrimit të tij:
Kush ì fryn këtij zjarri
antikosovar
dhe
antikombëtar?!
Vallëzim ì shqipeve Tropoja,
e telat e çiftelisë dridhen në mallëngjim,
e nën tingujt e fyellit,
ì zoti ì shtëpisë,
bukë e kripë dhe zemër shtegtarit ì jep,
e nga Shpirt ì Bardhë ì Shqipërisë,
Nënat e Tropojës,
me ëmbëlsinë e koshereve të bletëve,
ì luten Perëndisë,
e atje lart tek Zogajt-Mbretëresha e Mjlatrave,
me gjuhën e mjaltrave flet Tropoja,
po dhe me gjuhën e shpatave,
varësisht prej situatave,
shtetrrethimeve apo dasmave,
e këngët kreshnike rrijnë në gjirin e saj,
si në thellësitë e shekujve
e si në kullat e qëndresës,
barotin kur e mbante terur,
rrethuar me legjendat dhe këngët epike,
me zanat dhe me shtojzovallet,
e në Vallen e Çikave,
e kaltërta e Valbonës
dhe tok me të,
tingujt e lodrës të shtatë grykave
Kushtrimin ì çojnë Grykës së Kaçanikut
e Fushës me Lulëkuqet e Kosovës:
Jungjatjeta, nga Malësia e Tropojës.
...
Tropoja, Kokë Kryengritëse e Shqipërisë
e fole shqiponjash Tropoja,
me plagët kulluar gjak
e me trupin Flamur Tropoja,
piskamë ndër mote e Kullat Kështjella,
lidhur me shokët e brezit cepave të Ilirisë,
shkëmb në këmbë e luftërat sy për sy
e dhëmb për dhëmb,
e gjoksin xhamandan me flatra,
ecur këmbëzbathur ,
përgjakur përmbi bajoneta,
përmbi plumba,
përmbi shpata,
jelek me plumba Tropoja,
shtatin si të Mic Sokoloit,
Tropoja pushkë e ngrehur e Bacë Bajramit,
Kështjellë Kapidanësh
e Vatër Dardanësh Tropoja,
në zjarr dhe në hekur,
në lak dhe në gjak,
në tanke dhe në topa,
Vjeshtë e Tretë Tropoja,
një Flamur mba mbi Djepa
e një Ninulë këndon ndër breza:
Ti Shqipëri më ep Nder, më ep emrin Shqipëtar,
Zemrën ti ma gatove, plot me dëshirë dhe me zjarr;
Jehona epike e tetërrokshave të Fishtës Tropoja:
Edhe Hana le ta dij,
edhe Dielli le t'ket pa,
se përçark ksaj rrokullie,
si Shqypnia i vend nuk ka.
Shamia e bardhë e Ajshe Gërvallës Tropoja,
Kënga eshkë dhe strall e Fatime Sokolit Tropoja,
Epika legjendare e burrave me shtatin
si lisat në furtunë,
aténtate në fushë,
atentat në mal,
atentat në tribunë,
simfoni tragjike me tone heroike Tropoja,
përkundur djepat me kangë kreshnikësh
e ninulat gatuar me barot,
vargani ì maleve epike,
e maleve kreshnike Tropoja,
psherëtimë lulevirgjër e poetëve të saj-
në këngëtimet e gjakut,
me vargjet si plisat në vdekjet e eposit të kreshnikëve,
si vet plisat - kreshtabardhat e Ilirisë;
Epika e Vargjeve të Hamit Alisë,
me vello nusërie e Dasmave të Dardanisë,
Eposi ì Kreshnikëve në zërat e vajtueshëm
drurit të zgavruar të Lahutës
ku ndezur e ka gjithmonë gacë-zhargun,
e në zërat e thekshëm të çiftelisë,
ku ndezur e ka gjithmonë çarkun,
është ëndrra stërgjyshore e ëngjujve të trazuar,
shkruar me shpirt të Shqipërisë,
Pagëzim ì shekujve e Bekim ndër mote,
mbledhur rreth një Kënge,
mbledhur rreth një Sofre,
lirika jote lirikë me shi Shqipëri:
Mujë, Ukë, Skënder...
Nga Eposi ì Kreshnikëve ì njerr'
e kudo tek vete,
kahdo që shkon,
në gji ì mba e me vete ì merr.
Tropoja e Bajram Currit,
e Djemve Azgana,
Epika e Alpeve Shqiptare,
Tropoja dhembja e madhe
që gjak kullon,
Tropoja balada e të vrarëve,
Tropoja baladë e përgjakur
e Shqipërisë së gjithë Shqiptarëve:
Nuk vret pushka,
sa ka me ì vra buka,
O Sylë Lusha:
Bukë e Mëmëdheut,
ÃŒ zëntë tradhëtorët e pabesë!
Bujani, Valbona e Bushtrica,
pylli i dendur i gështenjave
e Tokat e Markgegajve:
E legjendave të kreshnikëve Tropoja,
e Valbonës së Kaltër,
e ëndrrave të bardha ujvarë,
e me të Shtatë Grykat,
si nëpër legjenda
e Eposit të Kreshnikëve
Tropoja,
Zemrën Shqipëri
e Shpirtin
Iliri.
--
POEMA TË SHKRUARA JO ME DORË, POR ME ZEMËR
Poemat e Xhemail Pecit shoqërohen edhe me një shënim të Dr. GËZIM ALPIONIT, Universiteti i Birminghamit, Angli, ku, ndër të tjera, shkruan:
"Këtë herë po ju shkruaj për të ndarë me ju dy poezi të mikut tim z Xhemail Peci, një poet i talentuar, me të cilin fillimisht kam pasur kënaqësinë të takohem para 10 vjetësh kur ndoqi një leksion që dhashë në University College London.... Si studiues i poezisë mendoj se Z Peci është një zë poetik interesant që e përdor muzën harmonishëm me erudicion e thellë. Kjo mund të jetë disi pengesë për lexuesin e zakonshëm, por arti (siç e kuptoj unë këtë koncept në aspektin elitist) jo gjithmonë është i destinuar për konsumatorin (nuk gjeja dot fjalë tjetër) e rëndomtë por për krijesa që janë kërkues dhe përpiqen të mësojnë nga arti dhe jo vetëm të argëtohen prej tij.
Në poezitë e tjera që kam lexuar nga z Peci për vite me radhë kam verejtuar se ai shkruan për atdheun dhe kombin me një përkushtim që të kujton poetikën e rilindasve, një poetikë që nuk e ka humbur rëndësinë, aq më tepër tani kur klasat politike tek ne, si gjithmonë, nuk kanë mundur dot të ngrihen në nivelin e përkushtimit ndaj atdheut i cili menifestohet tek shqiptarët e thjeshtë që e duan atdheun pa interes. Para disa vitesh mbaj mend qe i kam shkruar Z Peci se ai shkruan jo me dorë por me zemër. Këtë ia kam zili."
Comments (0)
Dërgoja shokut
Printo
