"Hajmalia" ime luftarake, që gjatë betejave më ka mbrojtur nga rreziqet (A. D.)
Në qoftë se banorët nuk e lidhin identitetin e tyre me shtetin e tyre, atëherë
është shumë vështirë për të mobilizuar ata në favor të shtetit. It all begins
with knowledge; you can know the Truth, and the Truth will set you free.
Nacionalizmi është një ideologji politike që thotë se çdo popull duhet të ketë
vetëvendosjen në shtetin e tyre. Fakti se shumica e kufijve shtetëror të
Evropës në një masë relativisht të madhe reflekton përkatësinë etnike të
popullsisë, tregon se ideologjia nacionaliste ka pasur një ndikim aq të madh
saqë shumica e kombeve të këtyre shteteve i kanë përvetësuar, mishëruar dhe
praktikuar vlerat e kësaj ideologjie.
Krejt bota (përveç shqiptarëve kozmopolit) është nacionaliste, prandaj edhe
ekzistojnë shtetet nacionale: Gjermania, Franca, Anglia, Rusia, Italia, Spanja,
Serbia, Greqia...). Gjermania më përpara është shteti i gjermanëve e pastaj
edhe i pakicave, emigrantëve që jetojnë aty. Franca, Anglia... gjithashtu. Dhe,
janë bash fuqitë e mëdha ata që pasi vet qysh moti janë themeluar si
nacionalitet/komb e shtet, tash dëshirojnë qetësi e jo lëvizje - zgjime
kombëtare të shqiptarëve etj, prandaj edhe kritikojnë nacionalizmin në
përgjithësi dhe at tonin në veçanti, duke e përshkruar atë si fenomen negativ
që kinse është paraqitur në kohët e fundit.
Nëse neve shqiptarëve na ndalohet shprehja nacionalizëm atëherë po e emërojmë
ndryshe duke mos ndryshuar asgjë nga subjekti: patriotizëm, atdhetarizëm, ose nacionalizëm
pozitiv.
Nacionalizëm pozitiv është: "Të huajën nuk e dua por timen nuk e jap". Është
krejtësisht normale dhe natyrale të duash abetaren, gjuhën, historinë,
shkrimtarin, heroin, mitet, përrallat, atdheun tënd brenda dhe jashtë murit të
arbrit; t`u këndosh prijësve tu të gjallë e të vdekur, të dëshmosh origjinën e
lashtësinë tënde pellazge-ilire. Patjetër të mbajmë të zgjuar kujtesën e
popullit.
Nacionalizëm negativ është: "Tënden e dua por timen nuk e jap." Bash kështu
logjikojnë fqinjët tanë barbar. T`ia mohosh ekzistencën një populli tjetër të
cilin e mban nën sundim; t`ia ngushtosh hapësirën kulturore dhe jetësore, t`ia
përdhosësh gjuhën, flamurin kombëtar, historinë, t`ia ndalosh shkollën, lirinë
elementare njerëzore, t`ia imponosh harresën, diskriminosh, ta detyrosh të
shpërngulet me zor nga shtëpia dhe trojet e veta etnike, terrorizosh, vrasësh e
masakrosh siç na e bëjnë neve pa pushim - në realitet quhet shovinizëm,
fashizëm, nacizëm dhe racizëm, përkundër gjimnastikës së llafeve të miqve të
tyre Perëndimor dhe rus të cilët sjelljet e këtyre krijesave të dëmshme për
qenien tonë biologjike i quajnë nacionaliste apo ultra-nacionaliste. Më tepër
më brengos fakti se edhe nga radhët tona ka të tillë.
Prej fqinjëve, vetëm Shqipëria e pranoi pa asnjë kusht FYROM-in ("Maqedoninë")
si shtet të pavarur e sovran, ndërsa vet aleatët e këtij shteti të përkohshëm,
fals dhe artificial vepruan dhe veprojnë ndryshe. Serbët ia mohojnë kishën,
bullgarët gjuhën dhe kombësinë, ndërsa grekët emrin dhe origjinën. Që
tragjikomedia jonë të jetë më e madhe, shqiptarët janë të vetmit që këtë komb
imagjinar e kanë pagëzuar: maqedon - duke i dhënë një identitet fiktiv, në
dëmin tonë. Ashtu që kjo marrëzi e jona dita ditës po na kthehet në bumerang.
Këta krimba përpiqen të vjedhin nga ne edhe Gonxhe Bojaxhiun (Nënë Terezën)
duke e shpallur si vllahe dhe Shkupjane; sipas logjikës shoviniste e fashiste:
"E gjithkujt le të jetë por e shqiptarit të mos jetë". Ndërsa shqipfolësit,
ekstremistët antikombëtar mysliman por edhe intelektualët, politikanët dhe
qeveritarët servil e kozmopolit që i kemi me tepricë, janë krejtësisht
indiferent ose përkrahin haptas synimet e këtyre kolonialistëve liliput. Turpi
jonë nuk mbaron vetëm këtu, ka përpjekje që armiqtë tanë ta përvetësojnë edhe
vet heroin tonë më të lavdishëm Gjergj Kastriotin Skënderbeun. Kam informata
se "maqedonët" aeroportin e Shkupit e kanë pagëzuar me emrin e Lekës së Madh,
Aleksandëri i Maqedonisë, skandali "Enciklopedia" ku shqiptarët paraqiten si
ardhacak barbar etj. I uroj Greqisë sukses të mëtejshëm se pengon "FYROM-in" në
aspiratat e tyre të pista, Shqipëria lypset t`i bashkëngjitet menjëherë në këtë
proces. Ju garantoj se, nëse të vetëshpallurit "maqedon" pranohen nga bota si
pasardhësit e Aleksandërit të Maqedonisë, atëherë ky shtet, nga bota
perëndimore, do të shpallet i shenjtë kurse popullsia e saj sllave e
përkëdhelura më e madhe e tyre; ashtu që askush nuk do të guxoj një fjalë t`jua
thotë për të keq. Do të na masakrojnë.
Nacionalizmi në formën e saj aktuale lindi gjatë Revolucionit francez dhe u
përhapë në pjesën tjetër të botës gjatë 200 viteve pas revolucionit. Shpesh
herë është debatuar se në cilën shkallë (nivel) ishin ndjenjat kombëtare para
vitit 1800, por nacionalizmi, për herë të parë si lëvizje politike e masave
paraqitet pas 1800 shit.
Është vërtetuar se ideologjia nacionaliste ishte (dhe është) një parakusht për
zhvillimin e demokracive moderne. Në qoftë se banorët nuk e lidhin identitetin
e tyre me shtetin e tyre, atëherë është shumë vështirë për të mobilizuar ata në
favor të shtetit.
Problemet kryesore të mosfunksionimit të qeverive së shteteve të dështuara në
kontinentin afrikan shpjegohen nga fakti se kufijtë shtetëror nuk reflektojnë
etnicitetin e popullsisë. E njëjta gjë figuron edhe në Ballkan. Pasi Evropa i
ndau trojet tona arbërore në 5 pjesë duke ua dhuruar fqinjëve grabitqar, asnjë
prej këtyre shteteve nuk funksionon si duhet dhe ka gjasa që grindjet dhe
luftërat ballkanike të vazhdojnë deri në amshim. Kuptohet, ne shqiptarët jemi
humbësit kryesor, por edhe okupatorët barbar nuk do të kenë qetësi deri sa të
mbanë të kolonizuara tokat tona stërgjyshore. Kombet përcaktohen në bazë të
karakteristikave të caktuara që janë të përbashkëta për popullsinë e saj, të
tilla si gjuha, raca apo feja. E vetmja formë legjitime e qeverisjes është
vetë-përcaktimi i një kombi dhe një populli. Çdo komb që i plotëson
parakushtet, duhet të ketë territorin e vet të pavarur në formën e shtetit dhe
bota ideale duhet të përbëhet nga komb-shteteve duke respektuar dhe dhënë
minoriteve të drejtat e tyre minoritare ashtu që të ndihen të barabartë me
kombin shtyllë.
Emri i nacionalizmit vjen nga latinishtja "natio" që do të thotë: prejardhje
familjare, origjina, fisi. Simbolet nacionale mund të jenë: gjuha, flamuri, këngët,
historitë, heronjtë e Kombit. Por, kombet dhe shtetet kolonialiste që kanë
kolonizuar ose akoma kolonizojnë kombet dhe tokat e huaja, fashistët pra, e
keqpërdorin retorikën nacionaliste si argument të vetin kundër viktimave të
okupuara. Greqia, Serbia dhe "Maqedonia"janë shembuj tipik të fashizmit sepse
keqpërdorin retorikën nacionaliste patriotizmin si slogan kundër një pjese të
caktuar të popullatës me përkatësi etnike të ndryshme, sidomos shqiptarëve,
ashtu që ua mohojnë edhe të drejtat më elementare të njeriut. Prandaj të gjithë
ata shqiptarë që format më ekstreme të nacionalizmit, respektivisht:
shovinizmin, fashizmin, racizmin dhe nacizmin e këtyre okupatorëve në dëm të
shqiptarëve të okupuar, e vlerësojnë si nacionalizëm e jo me emër të vërtetë, o
janë të pashkolluar o janë shërbëtorë të tyre.
Nuk i harroj rrëfimet e gjyshit tim. Kur njeriu është i rrezikuar seriozisht, i duhet
vënë freri, duhet disiplinuar. Disiplina e ushtruar prej meje ishte një ndjenjë
e thellë pasigurie, e cila më ndihmonte t`u dilja para problemeve para se të më
dilnin dore. Po ta lija këtë disiplinë, do të shtrëngohesha të punoja si kalë e
në forma të tjera rutinë, por format rutinë të punës nuk janë pika ime e fortë.
I trembesha pranimit të suksesit tim, sepse ai mund të ma dobësonte ndjenjën e
pasigurisë. Kur e merr suksesin si të nënkuptuar, e fle mendjen. Kur të zë
halli, rri duarkryq; se e di që të ecën e se do të dalësh nga situata
njëfarësoj. Por pikërisht në këtë çast e ke humbur aftësinë të dalësh nga
situata. Shkosh drejtë humnerës.
Të gjithë ne jemi pjesë e kësaj gjendjeje të turbullt psikologjike që po kalon
Kombi. Duhet braktisur ndjenjën e pasigurisë, por, duke i njohur plotësisht
rreziqet e kësaj braktisjeje.
Kur sheh në rrezik mbijetesën e saj, kafsha mund të reagojë me tërbim dhe duke
sulmuar, por edhe duke u trembur dhe duke ia mbathur. Në të vërtetë duket se
pikërisht arratia është forma më e shpeshtë e kundërveprimit, përveç rasteve
kur kafsha nuk ka asnjë mundësi për t`ia mbathur dhe prandaj lufton. Cilado
kafshë, pa marrë parasysh specien së cilës i përket, kundërvepron ndaj një
sulmi kundër mbijetesës së vet me një ndër këto dy skema të sjelljes: arratia,
ose agresioni-dhuna.
E kam provuar qysh në fëmijëri, në lëkurën time, urrejtjen patetike dhe ekstremizmin
e fqinjëve të shqiptarëve. Kur isha 13 vjeç, në oborrin e shkollës, u
ngatërrova me një nxënës 15 vjeçar (emigrant serb nga Kosova të ardhur në
Amerikë 3 vjet më parë). I pasjellshëm, arrogant, problematik por edhe trim,
shumë brutal ndaj më të dobëtëve, shtatgjatë dhe tejet i zhvilluar për moshën
që kishte. Ai, pasi kishte dëgjuar nga prindërit e vet se kam prejardhje
shqiptare, i motivuar nga ata, duke më konsideruar si viktimë të lehtë, jo
vetëm që më ngucte dhe sulmonte fizikisht, çdo ditë, por edhe provokonte
krenarinë time duke u treguar nxënësve tjerë anekdota dhe shpifje të pista për
vajzat dhe gratë shqiptare. Anekdota që i kishte mësuar nga gjyshi, babai dhe
krejt farefisi i tij. Nuk
doja t` i tregoj vëllait tim që ishte moshatar me te dhe me siguri do ta
mposhte. Nuk dëshiroja të përzihet në problemet e mia sepse e ndija veten mjaft
të rritur, gjithashtu frikohesha se do humbi respektin para krejt shkollës dhe
familjes. Por, as munda ta duroj më, përkundër faktit se e dija që akoma jam i
papërgatitur për një larje hesapesh me të. Me siguri se do t`ia falja dhe do të
tërhiqesha i pari sikur të kishte qenë shqiptar me kusht që të mos më nguc më.
Nejse. Përndryshe, të dy ushtronim karate në të njëjtin klub dhe ai posedonte
brezin kafe të rangut që i takonte. Kisha pa forcën dhe zotësitë e tij dhe e
dija me siguri se do të më rrahë keq. Kisha ndjenjën e pasigurisë
por at ditë e braktisa frikën. E sulmova papritmas. U kacafytëm si bishat.
Gjymtyrët i kishte pak më të gjata se të miat, muskulaturën më të zhvilluar,
rrezikoja të më qëllon prej së largu duke më mbajtur në distance. Për nder të
paralizimit të armës më të fortë të tij dhe balancimit të mundësive, u mundova
që s`pari herë ta rrëzoj për tokë duke përdorur epërsinë në mjeshtëritë e mia
modeste në mundje dhe xhudo - që m`i kishte mësuar gjyshi dhe babai kur
vizitoja fermën në Australi. Dështova. E kisha nënvlerësuar atë dhe
mbivlerësuar veten. Pas shkëmbimit të goditjeve të para në të gjitha pjesët e
trupit, me grusht, shqelma e bërryl, duke e pa se nga hundët e mija rrjedhë më
shumë gjak se nga hundët e tija, e kuptova se do ta humbi betejën. Më kaploi
paniku dhe trishtimi. E vlerësova situatën. T`ia mbath? Me pasojë të më
ngacmojë edhe në të ardhmen? Turpi qoftë në mua dhe mbi mua. Inati ma ndaloi të
iki me bishtin ndër vegë ama as që dëshiroja të alivanosem nga vrazhdësia dhe
brutaliteti i kundërshtarit që ishte 2 vjet më i vjetër, më i ushtruar dhe më i
fuqishëm se unë. Goditjet e befasishme me shqelm në krye më rrëzuan për tokë,
por nga e keqja duel një e mirë. Aty ku rrash, afër meje, e pash një gur 7-8 cm
të gjatë dhe 2-3 cm të trashë. I thash vetes: "Aurel bre, lypset të luftosh pa
hile, kështu të ka mësuar babai por edhe trajneri, kështu je betuar, por bëre
sot një përjashtim, shfrytëzo këtë gur që për fatin tënd ta ka dërguar
Perëndia, të mos koritesh." Pa më diktuar kush e morra, e vendosa në shuplakën
e dorës së djathtë, e shtrëngova mirë mes shuplakës, ndija fuqinë e përforcimit
në grusht, u ngrita në këmbë. Dhe, vazhduam egërsisht të rrahim njëri tjetrin.
Ama kësaj here, kundërshtari im filloi të pranon goditje shumë më të forta sesa
që jepte. I shkreti, nuk kishte asnjë dituri për "armën" time të padukshme, të
thjesht, primitive por shumë efikase për momentin. Luhatej si i dehur, unë
gjithashtu. Nuk na mbanin këmbët, por, asnjëri prej nesh nuk dorëzohej
përkundër dhimbjeve të hatashme trupore që i shkaktonim njëri tjetrit dhe
lutjeve të një mësuese që rastësisht kaloi aty pari. Pas disa minutash
përplasjeje të pamëshirë, teshat na u shqyen, kullonim në gjak, të dy, ndërsa
spektatorët cinik vetëm zgërdhiheshin, brohoritnin dhe na motivonin të
vazhdojmë aktivitetin duke na ndërsyer edhe më tepër. Gjatë përleshjes ia
shanim familjen dhe krejt fisin kundërshtarit, duke mos kursyer as kombësinë. I
bëja edhe provokime psikologjike duke e zemëruar sa më tepër, që të dal prej
takti, ta humb kontrollin, të ngutet për të më sos sa më shpejt dhe të gaboj,
ashtu që të shfrytëzoj hamendjen e tij. Shikova se ai kishte fituar më tepër
gunga në krye dhe është ënjtur më shumë se unë në fytyrë, buzë e hundë, por kjo
nuk mjaftonte ta rrëzoj për tokë. Unë, me rritjen e vetëbesimit automatikisht i
rrita edhe ambiciet. Prandaj ndryshova strategjinë, nuk e mbaja më krejt gurin
mes shuplakës por një pjesë e lash jashtë dhe fillova ta godas direkt, me at
pjesë, duke i shkaktuar ca lëndime trupore, por, më tepër, kisha cenuar
vetëbesimin dhe krenarinë e tij. Ika prej shkolle. Kur hyra të martën në klasë,
të tjerët, por edhe mësuesja po silleshin me mua sikur s`isha fare aty, kurse
pas pak më thirri drejtori, i cili më kërkoi llogari. "Përse mungove të hënën?"
- më pyeti. "Nuk është edhe aq me rëndësi, siç shikon, unë erdha të martën" i
thash.
Në moshën e rritur jam takuar shpesh me armikun tim të fëmijërisë; të dy jemi
bartës të brezit të zi në shkathtësi luftarake. Ia kemi falur njëri tjetrit por
asnjëri nuk harron ngjarjen. E kujtojmë me mall. Disa herë më ka pyetur
gjysmë-seriozisht:
- "Aurel, më thuaj pash Zotin, a nuk u turpërove të përdorësh gur ndaj meje?!
Nuk e pranoj se më ke mundur, ma ke bërë me hile!"
- "Me hile, pa hile, të rraha një çik më tepër" - i them.
Unë gjithmonë e kam tepruar me besimin tek mundësitë e mia, padyshim të futur
në gjak nga prindërit. Kur babai që ju e respektoni, ju merr seriozisht dhe
pret shumë prej jush, atëherë edhe ju detyroheni ta merrni veten seriozisht.
Vetëm kohët e fundit realiteti e ka mbërritur e është barazuar me besimin te
mundësitë e mija.
Shpesh herë ndjej se duhet të ndërpres paraqitjet e mia në odat e kuvendimit
të internetit, ndoshta nuk më kuptoni, ndoshta nuk lexoni mes rreshtave,
ndoshta se ju mërziti, rrallë kush më komenton, por akoma nuk kam hequr dorë
nga mendimi se kam diçka të rëndësishme dhe origjinale për të shprehur. Ç`do të
ishte ajo diçka? Se njohja jonë për botën ku jetojmë është në thelb e mangët
dhe e pa-përkryer. Ka gjithmonë një mospërputhje midis pikëpamjeve e shpresave
të pjesëmarrësit në këtë botë dhe realitetit të sendeve. Nganjëherë kjo
mospërputhje është aq e vogël sa edhe mund të mos përfillet, por, në raste të
tjerë, hendeku që i ndan është aq i gjerë saqë bëhet faktor me rëndësi për
rrjedhën e ngjarjeve. Historia bëhet me gabimet, paragjykimet dhe keqkuptimet e
pjesëmarrësit.
Viteve të fundit kam takuar shumë aktor (shqiptarë dhe të huajë) me rëndësi, të
skenës së historisë. Ç`ndryshim i madh me dikur! Dikur jetoja i veçuar, tani më
hapen shumica e dyerve. Më duhet ta pranoj se kështu më pëlqen më shumë; më
vjen keq vetëm se nuk më mjaftojnë koha dhe energjitë për ta përballuar. Do të
doja të rri më shumë me disa që kam njohur kohët e fundit dhe që janë të
interesuar edhe për tragjedinë kombëtare shqiptare. Nuk kam parasysh aq njerëz me pushtet sesa njerëz me
vlera. Nga natyra nuk e durojnë gënjeshtrën. Fisnik, sado mendime të hidhura që
shprehin. Mishërojnë idealin e shkencëtarit dhe humanistit për liri e barazi në
kërkim të së vërtetës. Ja përse i respektoj. Takohem me njerëz interesant dhe
marrë pjesë në veprimtari dhe ngjarje interesante.
Shqiptarët nuk duhet të shkojnë në drejtimin e shpresuar nga armiqtë
kolonialistë. Nëse rastësisht kemi edhe ndonjë politikan e qeveritar që nuk
është krejtësisht i çmendur, ju sugjeroj të këshillohen me ekspert dhe
dashamirë të shqiptarisë para se të veshin përgjithmonë me fustan (fusnotë) Kosovën
dhe të shesin nderin, detin, tokën, ujin, ajrin e Shqipërisë natyrale.
Lypset të jemi të sinqertë para vetes dhe të tjerëve, vetëm ashtu të bashkuar
do të zbulojmë pengesat që akoma na mbanë në situatën tragjike në të cilën
gjendemi si Komb e Shqipëri Natyrale. Pengesat treten dhe zhduken kur dalin në
dritë. Kur nuk kam ide të qartë, parapëlqej të mos hy në lojë. Shqiptarët kanë
një prirje të lëvizin me hope, fillojnë një punë (nismë) e pastaj e lënë në mes
të rrugës. Përpiqemi të mos mbetemi pas, por nuk arrijmë, atëherë e ndiejmë
veten më mirë larg tyre. Prandaj edhe vendnumërojmë. Në balancë duhet të jemi
aty-aty. Kjo don të thotë se kur je me një mendje të prishur, më mirë është të
mos bësh asgjë. Sepse atëherë i hyni punës si të vijë, por në këtë rast ka
gjasa të nxitoni e të humbni, sepse ju mungon durimi. Ka gjasa të gënjeheni nga
ndonjë luhatje e rastit, sepse ju mungon kuraja për të vepruar sipas bindjeve
tua. Për të mos u mashtruar në një nismë nevojiten bindje, por, nëse vepron
sipas bindjeve të tua, mund edhe të zhdukeni nga gjithçka nëse bindjet i ke të
rreme. Prandaj unë parapëlqej të marr qëndrim e të veproj vetëm kur të kem
bindje të bazuara.
Sistemet shoqërore nuk punojnë të veçuar. Çdo sistem ka nënsisteme dhe ai vetë
është pjesë e një sistemi më të gjerë realitetit. Sistemet dhe nënsistemet e
ndryshme ndërthuren me njëri tjetri. Për të kuptuar proceset historike të
tragjedisë tonë kombëtare lypset të bazohemi nga një teori speciale të cilën po
e pagëzoj si teoria e kaosit. Për ne, kjo metodë është shumë më e vlefshme se
metoda tradicionale, e cila është analitike. Mjerisht, botëkuptimi ynë është
formuar nga shkenca analitike në një masë të madhe se ç`do të ishte mirë për
ne. Shumë sende sqarohen nga shkenca analitike, por të gjitha proceset
historike, ndër to historia jonë, janë komplekse dhe nuk mund të kuptohen mbi
bazën e shkencës analitike. Unë personalisht, për të kuptuar gjërat dhe sendet
që gjatë historisë kanë qenë vendimtare për kaosin e tragjedisë shqiptare,
bazohem në teorinë time të refleksivitetit. Ajo më shërben për ilustrim dhe nuk
do përdorur si formë derdhjeje ku mund të hyjë realiteti. Janë shumë procese të
ndryshme që ngjasin në të njëjtën kohë, disa prej të cilave dinamike, të tjera
statike si dhe afër ekuilibrit. Ndërveprimi midis tyre bën të lindin procese të
tjera që hyjnë në të njëjtat kategori.
Kur qeveritarët, politikanët dhe një numër i konsideruar i intelektualëve 23
vjet me radhë e kanë harruar Flamurin, Kombin dhe Shqipërinë etnike e nuk
mendojnë gjë tjetër jashtë fitimit të parasë së pistë, për asgjë që nuk sjell
lavdinë e tyre personale, këta nuk mbahen se janë në jerm, për faktin se
zakonisht janë të mërzitshëm, dhe quhen të denjë për URREJTJE. Janë këta lloje
të përçarjes, mashtrimit, gënjeshtrës, tradhtisë, të cilët lypset t`i
denoncojmë publikisht, t`i izolojmë të mos infektojnë edhe më tej masat, sipas
mundësive edhe t`i largojmë. Nëse nuk veprojmë kështu, tash, menjëherë, atëherë
nuk e meritojmë dekolonizimin, lirinë kombëtare dhe demokracinë, do të na
mallkojnë dhe do të turpërohen për ne pasardhësit tanë; ndërsa do të mbetemi
përgjithmonë të përbuzur nga armiqtë shekullor. Në thelb, janë këta të sëmurë
mendor që nuk mund të perceptojnë botën objektivisht, edhe pse kanë ruajtur ca
aftësi "njerëzore" të përvojës vetjake, subjektive, simbolike.
--------------------
-Per VOAL, nga USA, 30 qershor 2013-