Aleanca Grupi i Vishegradit, që përbëhet nga Çekia, Hungaria, Polonia dhe Sllovakia, shtete anëtare të NATO-s, ka pikëpamje të ndryshme lidhur me agresionin e Rusisë në Ukrainë.
Rrjedhimisht, të gjitha ato i kanë linjat e veta të përgjigjes ndaj Moskës.
Por, ndarjet e tyre e pengojnë aftësinë e Evropës për të vepruar në mënyrë të vendosur.
Presidenti i Çekisë, Milos Zeman, ka nxitur polemikë të ashpër me ministrin e jashtëm të Suedisë, Carl Bildt, këtë javë në samitin e NATO-s në Uells, duke deklaruar se Praga nuk ka parë ende "prova të qarta" të ndërhyrjes së Rusisë në Ukrainë.
"Presidenti Zeman duhet ta pyes popullin e vet", ia ktheu Bildt.
Kjo polemikë e thekson zhvillimin i cili i ka befasuar shumë në
Perëndim: disa shtete në NATO, në krahun lindor, duken vendosmërisht të
pashqetësuara për ndërhyrjen e Rusisë në Ukrainë dhe në përgjithësi për
qëndrimin e saj agresiv.
Kriza në Ukrainë e ka thyer të ashtuquajturin Grup të Vishegradit, me përbërjen e Çekisë, Hungarisë, Polonisë dhe Sllovakisë".
Nga Polonia alarmuesee deri te qëndrimi miqësor ndaj Kremlinit i
Hungarisë, grupi i udhëheq disa pozicione të mundshme. Ky mos-unitet i
tyre është njëri nga vështirësitë për Bashkimin Evropian dhe NATO-n, që
të miratojnë përgjigje unike ndaj Rusisë.
Derisa tensionet ndërmjet Rusisë dhe Perëndimit janë shtuar, është
bërë e qartë se Grupi i Vgishegradit, ka perceptime të kundërta lidhur
me kërcënimin që paraqet Rusia.
Nga ana tjetër, Budapesti, Praga dhe Bratisllava, udhëhqien nga
konsideratat ekonomike në kalkulimet e tyre, derisa BE-ja përpiqet të
arrijë konsensus për sanksione të ashpra ndaj Rusisë.
Bashkëpunimi i zgjeruar ekonomik me Rusinë në rajon prej viteve të 90-ta e ka "shkatërruar mendimin strategjik në këto vende", thotë Marian Majer, nga Instituti i Evropës Qendrore për Politikë në Bratisllavë.
"Kriza në Ukrainë na ka treguar se mendimi strategjik dhe
perceptimi i kërcënimit është i ndryshëm në këto vende dhe në disa prej
tyre, argumentet ekonomike mbizotërojnë ndaj argumenteve strategjike dhe
vizionin afatgjatë për të ardhmen", thotë Marian Majer, për Radio Evropa e Lirë.
Gazetari i "The Economist" me seli në Londër, dhe njohës i Rusisë, Edward Lucas, në përgjithësi, pajtohet me këtë konstatim.
"Polonia e e merr një rol udhëheqës të jashtëzakonshëm si lider i
padyshuar i botës ish-komuniste. Në vendet e tjera është një pamje
tjetërfare. Sllovakia duket se e ka marrë një linjë pro-Putinit, së
paku, kundër sanksioneve. Çekia, po ashtu, e veçanërisht Zemani, e kanë
marrë një linjë të tillë, që mendoj se është për keqardhje".
"Pastaj, kryeministri i Hungarisë, Viktor Orban, është më i keq
se shumica, me përjashtimin e tij të qartë të parimeve të dekomracisë
liberale, që pjesa tjetër e Evropës i sheh si kryesore. Mendoj se kjo
paraqet barrë të rëndë në gjithë idenë, që Vishegradi të jetë aktor
gjeopolitik ose diplomatik", thotë Edward Lucas.
Dallimi në pikëpamje i ka befasuar shumë vetë duke i cilësuar ato si
të çuditshme, pasi të katër këto vende në mënyrë direkte e kishin
përjetuar agresionin sovjetik ndërmjet viteve 1939 dhe 1968. Ky
mos-unitet është diametralisht në kundërshtim me zilet e alarmit që po
rrahin në tri vende baltike.
Qeveritë në Çeki, Sllovaki dhe Hungari, po i shtyjnë qëndrimet e
veta, derisa Bashkimi Evropian po diskuton për të ashtuquajturën valë të
tretë të ashpër të sanksioneve sektoriale kundër Rusisë.
Qeveria e koalicionit në Republikën e Çekisë ishte më e hapur ndaj
sanksioneve të ashpra. Por, i monitoron ato në mënyrë të kujdesshme, që
ta minimizoj dëmin që mund t'i shkaktohej industrisë së këtij vendi.
Por, Partia Social-demokrate e majtë, që është partneri kryesor në
qeverinë çeke, i kundërshton sanksionet më të ashpra kundër Rusisë.
Kryeministri i Sllovakisë, Robert Fico, ka thënë se qeveria e tij "i refuzon sanksionet e caktuara, që do t'i dëmtonin interesat kombëtare".
Kryeministri nacionalist hungarez, Viktor Orban, stili dhe taktikat e të cilit janë krahasuar me atë të presidentit të Rusisë, Vladimir Putin, thotë se është "vetë-iluzion" të besohet se sanksionet do ta ndryshojnë sjelljen e Rusisë.
Është e mjegulluar se nëse qeveritë dhe opinioni në këto vende, me
përjashtimin e Polonisë, me të vërtetë nuk e shohin Rusinë si kërcënim
ose bëjnë shmangie për shkak të paqartësisë për mbrojtjen e NATO-s, në
rast të konfrontimit serioz. (rel)