Aushvici është bërë sinonim për vrasjen masive të hebrejve dhe grupeve të tjera
të persekutuara nga nazistët. Më 27 Janar përkujtohet përvjetori i çlirimit të
kampit të Aushvicit nga trupat sovjetike.
Fanfara buçet: Në Gjermaninë e vitit 1945 kushdo e dallon menjëherë ulërimën e
bezdishme bombastike të fanfarës në revistën javore televizive. Spikeri çirret
me zë propagandues sikur ka për të njoftuar një sukses dhe jo një betejë në
tërheqje e sipër. "Këtu në tërë Frontin Lindor në mes të Detit Balltik dhe
maleve të Karpateve sovjetikët po vazhdojnë në orët e para të 13 janarit
ofensivën e tyre më të madhe deri tani. Fronti digjet në një gjerësi prej 1000
kilometrash."
Si e nënshkruanin të sapoardhurit dënimin e tyre me vdekje
Me çdo metër që Ushtria e Kuqe avancon në terren afron një hap më shumë edhe
çlirimi i të burgosurëve të mbetur në kampin e përqëndrimit në Aushvic. Por do
të zgjasë edhe dy javë të vështira para se të ndodhë kjo. Më në fund, në
pasditen e 27 Janarit 1945, në një ditë të shtunë, trupat sovjetike mbërrijnë
në Aushvic. Njësitë gjermane rezistojnë deri në fund. 231 ushtarë të Ushtrisë
së Kuqe humbasin jetën në luftën për çlirimin e kampit të shfarosjes. Rreth
7.500 të shpëtuarit u ngjajnë më shumë të vdekurve se sa të gjallëve.
Se çfarë kishte ndodhur në Aushvic nuk është publikuar menjëherë. Fillimisht në
mes të prillit 1945 disa të mbijetuar i rrëfyen programit gjerman të BBC-së
përjetimet e tyre gjatë qëndrimit në kamp. Edhe Anita Lasker përshkroi kujtimet
e saj në radio: "Një mjek dhe një komandant prisnin ardhjen e transporteve
të reja dhe para syve tanë bëhej seleksionimi. Kjo do të thotë: të sapoardhurit
pyeteshin për moshën dhe shëndetin." Shumë të sapoardhur nuk dinin dhe
tregonin për ndonjë sëmundje nga e cila vuanin. Kështu ata e vulosnin vet
dënimin me vdekje. Rëndësi e veçantë i kushtohej moshës, pleqve dhe fëmijëve.
Djathtas, majtas, djathtas majtas. Djathtas do të thoshte vazhdim i jetës,
majtas do të thoshte në furrën e djegies", përshkruan dëshmitarja okulare.
Organizatori i Holokaustit
Aushvici është kampi më i madh dhe më i tmerrshëm i përqendrimit dhe
shfarosjes. Organizator i vrasjeve masive është Adolf Eichmann. Ai kryeson
departamentin e ashtuquajtur për çështje hebraike në Zyrën e Sigurimit të
Rajhut. Me përfundimin e luftës, Eichmann me ndihmën e Vatikanit u largua për
në Argjentinë.
Në maj të vitit 1960, Eichmann gjurmohet nga inteligjenca izraelite. Ai
rrëmbehet dhe dërgohet në Izrael. Kundër tij zhvillohet një proces gjyqësor, në
të cilin ai përpiqet të minimizojë rolin e tij gjatë Holokaustit: "Mua më
vjen keq dhe e dënoj shfarosjen e hebrejve të urdhëruar nga udhëheqja e
atëhershme shtetërore." Ai deklaron se vet nuk ka qenë në gjendje të bëjë
të pamundurën. "Unë kam qenë vetëm një mjet në duart e pushteteve të forta
dhe forcave të fuqishme dhe të një 'fati të pashpjegueshëm'", përpiqet
Eichmann të minimizojë përgjegjësinë e tij. Por arsyetimet cinike dështojnë në
gjyq dhe mbeten pa efekt. Gjykata e shpall atë fajtor dhe e dënon me vdekje.
Eichman ekzekutohet në vitin 1962.
Kampi i përqëndrimit në Aushvic, rreth 60 kilometra në jugperëndim të Krakovit
u ngrit në pranverën e vitit 1940. Në shtator të vitit 1941, komandanti i
kampit Rudolf Hoess jep urdhërin që të përdoret gazi me helm Ciklon B për të
vrarë të burgosurit. Ciklon B përdorej fillimisht si një mjet dezinfektues,
tymi i tij shkakton vdekjen brenda disa minutave. Që nga viti 1942, trupat SS i
deportojnë hebrejtë nga e gjithë Evropa në Aushvic. Nga viti 1943, hebrejtë,
romët dhe të përndjekurit e tjerë nga nazistët vriteshin në mënyrë
"industriale": Të burgosurit vriteshin në katër dhoma gazi dhe më pas
digjeshin në furra të mëdha.
Kujtesa për vuajtjet e pakuptueshme
Holokausti, të cilin Eichmann gjatë gjykimit të tij e ka quajtur si një
"fat të pashpjegueshëm" u kushtoi jetën më shumë se gjashtë milionë
njerëzve: të paktën 5.6 milionë hebrejëve dhe një gjysmë milioni sintive dhe
romëve. Në mënyrë sistematike janë përndjekur edhe njerëzit me aftësi të
kufizuara, homoseksualët dhe dëshmitarët e Jehovait. Në mesin e të vrarëve
kishte 1.5 milion fëmijë. Që nga viti 1996, Republika Federale e Gjermanisë
zyrtarisht më 27 Janar përkujton viktimat e regjimit nazist.