Nëpër botë është folur dhe vazhdon të flitet shumë për mrekullinë kineze, që
nga ritmet e larta të rritjes ekonomike e deri tek komplekset gjigante të
ndërtimeve. Siç ndodhte dendur me shtetet komuniste, gjë të cilën e kemi
provuar vetë nga përvoja e regjimit komunist, mrekullia duket më shumë si mall
për eksport, se sa një zhvillim real, që përfshin tërë popullin, shoqërinë dhe
shtetin. Përtej fuqisë së makinës propagandistike, të cilën regjimet komuniste
dhe udhëheqësit komunistë duket se dinë ta përdorin më mirë se sa kolegët e
tyre perëndimorë, është e pamundur të mos shohësh se ana e ndritur e mrekullisë
kineze ka si pjesë të pandarë edhe një anë të errët, që e shoqëron atë.
Protestat e fuqishme, që shpërthyen këtë javë nga popullsia ujgore në provincën
Sinkiang të Kinës, evidentuan një plagë dhe një fenomen negativ të shoqërisë së
sotme kineze, që hedh hijen e dyshimit mbi vetë mrekullinë kineze. Në 26
qershor në qytetin Lukqun dhe në datën 28 qershor në qytetin Hotan të kësaj
province, popullsia ujgure zhvilloi protesta të mëdha, të cilat u kthyen në
përleshje të përgjakshme me forcat e policisë dhe ato speciale të qeverisë
kineze. Radio amerikane "Azia e Lirë" njofton se ditën e mërkurë u
vranë 46 persona në këto përleshje.
Këto zhvillime tragjike nuk mund të fshihen dot në botën e sotme të
teknologjisë informative dhe depërtuan edhe murin e madh kinez të bllokadës dhe
të territ informativ shtetëror. I dhanë agjencitë, stacionet televizive dhe
gazetat më të mëdha të të gjithë botës. Vetëm mediat shqiptare nuk gjetën një
rresht apo një sekondë për të informuar opinionin për këto ngjarje të
dhimbshme. Zëdhënësja e ministrisë së Jashtme kineze paraqiti versionin
qeveritar, sipas të cilit ato ishin një sulm i dhunshëm terrorist dhe nuk dha
identitetin etnik të protestuesve. Përfaqësuesit e Kongresit Botëror Ujgur, me
seli në Suedi, paraqitën versionin e tyre, sipas të cilit protestat dhe
përleshjet erdhën si rezultat i bastisjeve masive, që zhvilloi policia dhe
forcat speciale nëpër shtëpitë e banorëve ujgurë dhe akuzoi për shtypjen e
vazhdueshme të asaj popullsie.
Përveç nevojës së hulumtimit të këtyre versioneve, e vërteta e thjeshtë është
se ka një problem të madh, që ekziston në shoqërinë e sotme kineze dhe që ka të
bëjë me trajtimin dhe me hapësirën e lirisë, që pushteti komunist kinez u lejon
pakicave etnike. Ngjarjet e tanishme në provincën Sinkiang me popullsinë ujgure
nuk janë incidente të befasishme apo të reja. Protesta dhe përleshje të
popullsisë ujgure me policinë ka pasur edhe në muajin prill të këtij viti, kur
u vranë 21 vetë. Ka pasur edhe në vitet e kaluara dhe kulmi i përleshjeve të
përgjakshme për pak ditë mbush katërvjetorin e protestave masive ujgure në
kryeqytetin e provincës, në Urumçi, në 5 korrik të vitit 2009, ku u vranë 200
vetë dhe u plagosën 1700 vetë. "Euronews" theksonte në 28 qershor se
vitet e fundit ujgurët vazhdimisht janë ankuar për shtypjen dhe diskriminimin.
Kina ka një problem të pazgjidhur ujgur dhe politika nacionale e ndjekur nga
qeveria qendrore ndaj popullsisë ujgure nuk ka rezultuar në zbutjen apo në
zgjidhjen e problemit. Politika e qeverisë ndaj minoriteteve, të drejtave,
kulturës, gjuhës dhe feve të tyre ka dështuar të sigurojë barazinë dhe ka
provokuar këto situata të pakënaqësisë së përgjithshme dhe të vazhdueshme, të
cilat marrin herë pas here forma kaq të ashpra. Popullsia ujgure kap një numër
prej 10 milionë banorësh, me racë, gjuhë dhe fe të ndryshme nga shumica kineze.
Ajo ka kundërshtuar diskriminimin, mungesën e lirive dhe ka kërkuar gjithmonë
barazi të drejtash me shumicën kineze. Kanë kërkuar barazi sociale dhe
respektimin e identitetit, të kulturës, të gjuhës dhe të fesë së tyre. Pekini
ka ndjekur rrugën e padrejtë të kufizimit të hapësirës së lirisë, të mundësive
dhe të shprehjes për popullsinë ujgure. Në mënyrë të veçantë ka shkaktuar
reagim të ashpër politika e Pekinit për të ndryshuar artificialisht hartën
demografike të provincës, duke vendosur në mënyrë masive prej vitesh miliona
kinezë hanë, të cilët përbëjnë shumicën e popullsisë së Kinës. Vendosja e
kinezëve hanë, të cilët kanë pushtetin në dorë, ka krijuar situatën që
popullsia ujgure të ndjehet e margjinalizuar dhe të mos jetë në gjendje të
sigurojë barazinë e të drejtave të saj sociale, etnike dhe fetare. Mjafton të
përmendim se në industrinë energjetike të provincës, e cila është një rajon i
pasur në naftë dhe gaz, vetëm një për qind e forcës punëtore janë ujgurë dhe
pjesa tjetër janë kinezë hanë. Ky raport ndodh në një kohë që zyrtarisht
ujgurët përbëjnë gjysmën e popullsisë së provincës, kurse sipas të dhënave të
shoqatave ujgure, ata janë shumë më tepër. Vetëm në qarkun e Shanshanit, ku
ndodhi masakra e 26 qershorit, 88 për qind e popullsisë janë ujgurë. Është një
situatë jo normale, e cila nuk mund të mos prodhojë konflikte e tensione të herëpashershme
sociale, etnike dhe fetare.
Këto zhvillime të brendshme negative krijojnë bindjen se imazhi i familjes së
madhe multikulturore dhe të lumtur të Kinës komuniste është një produkt
propagandistik, që nuk reflekton realisht atë, që ndodh brenda asaj shoqërie
tradicionalisht të mbyllur. Arsyetimet e paraqitura nga përfaqësuesit zyrtarë
të qeverisë qendrore u ngjajnë konstruksioneve propagandistike tipike të
shkollës së vjetër komuniste. Së pari, kërkohet që në trazirat dhe protestat,
të cilat kanë shkaqe të brendshme, të kërkohet dora e armikut të jashtëm. Është
një sindromë klasike e gjithë regjimeve komuniste, që nga ato sovjetike,
shqiptare, kineze e koreane, që shkakun e vështirësive të brendshme ta gjejnë
tek armiku i jashtëm. Gazeta qeveritare kineze "The Global Times"
shkruante se "shumë forca të huaja do të donin të shihnin turbullira në
Sinkiang". Mirëpo historia e regjimeve komuniste, qofshin atyre të
përmbysura tashme të Europës Lindore, qofshin të atyre që janë akoma në fuqi si
në Kinë e Korenë e Veriut, tregon se fshehja pas "ndërhyrjes së reaksionit
të jashtëm" nuk ka zgjidhur dhe nuk i ka mbyllur dot problemet reale,
nacionale, etnike apo sociale, të shoqërive komuniste. Edhe arsyetimi tjetër
qeveritar për "sulmet terroriste", që përdoret për të qenë në
rezonancë me modën terminologjike ndërkombëtare, nuk duket se e shpjegon dhe aq
më pak ndihmon, zgjidhjen e problemit. Sepse problemi me popullsinë ujgure ka
të bëjë me politikën nacionale, që Pekini ndjek ndaj popullsive jokineze, që jetojnë
në Kinë.
Është e kuptueshme se ana e errët e mrekullisë kineze arrin të depërtojë dhe të
shikohet edhe nga bota e jashtme. Ky është një trend, të cilin qeveritë
komuniste nuk mund ta mënjanojnë dot, sepse është pjesë e atij zhvillimi, që
sjell sot ekonomia dhe pa të cilin nuk mund të mendohet një shoqëri moderne.
Ajo që ndodh në shoqërinë kineze nuk është dhe nuk mund të mbahet mbyllur në
kuti si një çështje e brendshme. Ajo përbën një interes ndërkombëtar, sepse
Kina, që është një aktor i rëndësishëm i fuqisë globale dhe i ekonomisë
botërore, ka ndikimin e vet pozitiv ose negativ, edhe sipas modelit, që ajo
paraqet, edhe sipas politikës, që ndjek ndaj popujve jokinezë brenda territorit
të saj. Ndaj dhe shtetet demokratike dhe opinioni ndërkombëtar formuan një
shqetësim masiv për zhvillimet e fundit negative në Kinë. Zëdhënësi i
Departamentit Amerikan të Shtetit, Patrik Ventrell, deklaroi në 26 qershor se
"Uashingtoni mbetet thellësisht i shqetësuar për raportet mbi
diskriminimin dhe kufizimet ndaj kinezëve ujgurë dhe myslimanë". Ai vuri
në dukje se administrata e presidentit Barak Obama po ndjek nga afër raportet
për dhunë në Sinkiang dhe u bëri thirrje autoriteteve kineze të bëjnë
investigim transparent dhe t'u ofrojnë të ndaluarve mbrojtjen e duhur ligjore
në bazë të Kushtetutës kineze dhe të ligjeve e angazhimeve ndërkombëtare për të
drejtat e njeriut.
Ka diçka që nuk ecën në shoqërinë dhe në politikën kineze. Për këtë dëshmojnë
Sinkiangu dhe Tibeti. Janë çështje që kërkojnë një rregullim ligjor dhe real në
praktikë dhe Pekini ndodhet përpara kërkesës për të dhënë një model demokratik
në zgjidhjen e këtyre problemeve nacionale, etnike, njerëzore, fetare dhe
kulturore. Ideologjia dhe politika komuniste nuk janë zgjidhje, sepse u provua
historikisht se nuk ishin politika dhe ideologjia komuniste, që sollën hopin e
madh të tanishëm ekonomik kinez.
Është për t'u vënë në dukje një element. Zhvillimi i vrullshëm i Kinës në
planin industrial dhe ekonomik është reklamuar shumë si model, sidomos nga disa
qeveri, disa parti apo disa personalitete politike, të cilët kanë një nostalgji
të hapur apo të fshehtë për komunizmin. Suksesin e Kinës ata duan ta servirin
si një sukses të komunizmit. Kjo shpjegon dukurinë e çuditshme që konstatohet
në disa vende ish- komuniste të Europës Lindore, ku disa udhëheqës kanë një
afeksion të pashpjegueshëm për politikat e Partisë Komuniste të Kinës. Nuk
shpjegohet ndryshe, veçse si një dëshmi e nostalgjisë për komunizmin dashuria e
madhe, që lulëzon mes Partisë Demokratike të Shqipërisë, zyrtarisht
antikomuniste dhe drejtuesit të saj, kryeministrit, që ndodhet në ditët e tij
të fundit, me Partinë Komuniste të Kinës dhe aleanca e ngushtë dypalëshe
partiake, që kanë vendosur. Shqipëria është i vetmi shtet anëtar i NATO-s, ku një
qeveri e djathtë "antikomuniste" është e inamoruar me Partinë
Komuniste të Kinës.
Mrekullia kineze nuk është produkt i politikës dhe i regjimit komunist.
Komunizmi në 100 vjet në pushtet nëpër botë as ka bërë e as mund të bëjë
mrekullira ekonomike. As mrekullia ekonomike kineze nuk mund të jetë e vërtetë
dhe as shoqëria kineze nuk mund të jetë e përparuar, pa zgjidhur problemet
nacionale dhe etnike në bazë të parimeve, normave dhe standardeve demokratike
ndërkombëtare. Pa ndriçuar edhe anën e errët të mrekullisë kineze, ajo mrekulli
nuk mund të ketë as efektin dhe as besimin në botë. Nuk ka dhe nuk mund të ketë
mrekulli ekonomike pa mrekulli demokracie, lirie dhe të drejtash.